Nowe technologie i kryzys demokracji liberalnej w perspektywie teorii aktora-sieci
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.22.2025.98.01Keywords:
crisis of democracy, actor-network theory, new technologies, olarisationAbstract
NEW TECHNOLOGIES AND THE CRISIS OF LIBERAL DEMOCRACY FROM THE PERSPECTIVE OF ACTOR-NETWORK THEORY
There are two different perspectives in political science regarding the assessment of the impact of technology. On democracy: on the one hand, it is seen as a potential enhancement of pro-democratic processes, while on the other, it is identified as a destructive factor. Regardless of the approach adopted in the analysis of this phenomenon it is necessary to take into account changes in the sphere of social and political communication. The article synthesises interpretations of the democratic backsliding’s origins, considering problems such as disinformation, polarisation of public debate, and changes in the content of politics by digital technologies. At the same time, the use of actor-network theory (ANT) is indicated as a research tool to analyse the crisis, with an emphasis on the dynamic interactions between human and non-human political actors. The article seeks to identify new forms of political subjectivity, to understand the mechanisms of power in the digital age. Moreover, it aims to show how actor-network theory can contribute to a better understanding of the processes of the democratic systems’ (in)adaptation in the face of contemporary technological challenges.
Downloads
References
Afeltowicz Ł., Czy technika pozbawia nas pracy? Bezrobocie technologiczne w perspektywie teorii aktora-sieci, „Studia Socjologiczne” 2007, nr 1, s. 107-126.
Antoszewski A., Demokracja nieliberalna jako projekt polityczny, [w:] Zmierzch demokracji liberalnej?, red. K.A. Wojtaszczyk, P. Stawarz, J. Wiśniewska-Grzelak, Warszawa 2018, s. 59-67.
Asker D., Dinas E., Thinking Fast and Furious: Emotional Intensity and Opinion Polarization in Online Media, „Public Opinion Quarterly” 2019, vol. 83, no. 3, s. 487-509, https://doi.org/10.1093/poq/nfz042. DOI: https://doi.org/10.1093/poq/nfz042
Bartlett J., Ludzie przeciw technologii. Jak Internet zabija demokrację, przeł. K. Umiński, Katowice 2019.
Bartoszewicz M., Wybrane aspekty poznawcze i emocjonalne socjotechniki mediów, „Studia Medioznawcze. Media Studies” 2017, nr 2, https://doi.org/10.33077/uw.24511617.ms.2017.69.392, s. 93-106. DOI: https://doi.org/10.33077/uw.24511617.ms.2017.69.392
Beer D., The Social Power of Algorithms, „Information, Communication & Society” 2017, vol. 20, s. 1-13, https://doi.org/10.1080/1369118X.2016.1216147. DOI: https://doi.org/10.1080/1369118X.2016.1216147
Callon M., Wprowadzenie do socjologii translacji. Udomowienie przegrzebków i rybacy znad zatoki Saint-Brieuc, przeł. M.A. Chojnacka, [w:] Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, red. E. Bińczyk, A. Derra, Toruń 2014, s. 289-330.
Chedia I., Democracy in Crisis, „The Copernicus Journal of Political Studies” 2020, nr 2, s. 73-83, http://dx.doi.org/10.12775/CJPS.2020.015. DOI: https://doi.org/10.12775/CJPS.2020.015
Crawford K., Atlas of AI, London 2021. DOI: https://doi.org/10.12987/9780300252392
Diamond L., Liberation Technology, „Journal of Democracy” 2010, nr 21(3), s. 69-83. DOI: https://doi.org/10.1353/jod.0.0190
Eatwell R., Goodwin M., Narodowy populizm. Zamach na liberalną demokrację, przeł. W. Kurylak, Katowice 2020.
Elliott A., The Culture of AI Everyday Life and The Digital Revolution, London 2019. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315387185
Feezell J.T., Agenda Setting through Social Media: The Importance of Incidental News Exposure and Social Filtering in the Digital Era, „Political Research Quarterly” 2017, vol. 71, no. 2, 482-494, https://doi.org/10.1177/1065912917744895. DOI: https://doi.org/10.1177/1065912917744895
Gulczyński M., Nauka o polityce, Warszawa 2007.
Haraway D., Manifest cyborgów. Nauka, technologia i feminizm socjalistyczny lat osiemdziesiątych, „Przegląd Filozoficzno-Literacki” 2003, nr 1(3), s. 49-87.
Harman G., Bruno Latour: Reassembling the Political, London 2014. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt183p1ks
Hutchison E., Bleiker R., Theorizing Emotions in World Politics, „International Theory” 2014, vol. 6, no. 3. DOI: https://doi.org/10.1017/S1752971914000232
Jakubowski J., Social media i polityka. Organizacja – procesy – finanse, Poznań 2020.
Jaton F., Vinck D., Politicizing Algorithms by Other Means: Toward Inquiries for Affective Dissensions, „Perspectives on Science” 2023, vol. 31(1), s. 84-118, https://doi.org/10.1162/posc_a_00582. DOI: https://doi.org/10.1162/posc_a_00582
Kamiński A.Z., Kamiński B., Świat na krawędzi. Czy ustrój liberalno-konstytucyjny sprosta wyzwaniom współczesności?, Kraków–Warszawa 2023. DOI: https://doi.org/10.12797/9788383680002
Kasińska A., Dudała R., Demokracje zbuntowane, Kielce 2022.
Krafft P.M., Donovan J., Disinformation by Design: The Use of Evidence Collages and Platform Filtering in a Media Manipulation Campaign, „Political Communication” 2020, vol. 37, no. 2, s. 194-214, https://doi.org/10.1080/10584609.2019.1686094. DOI: https://doi.org/10.1080/10584609.2019.1686094
Kulas P., Antyelitarna narracja współczesnej polskiej prawicy, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2018, t. 14, nr 4, s. 14-39, https://doi.org/10.18778/1733-8069.14.4.02. DOI: https://doi.org/10.18778/1733-8069.14.4.02
Laska A., Wielość jako podmiot zmiany politycznej, [w:] Wokół holistycznej interpretacji polityki. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi zw. dr. hab. Mirosławowi Karwatowi, red. F. Pierzchalski, M. Tobiasz, J. Ziółkowski, Warszawa 2020.
Latour B., Nigdy nie byliśmy nowocześni. Studium z antropologii symetrycznej, przeł. M. Gdula, Warszawa 2011.
Latour B., Politics of Nature, London 2004. DOI: https://doi.org/10.4159/9780674039964
Latour B., Technologia jako utrwalone społeczeństwo, przeł. Ł. Afeltowicz, „Avant. Pismo Awangardy Filozoficzno-Naukowej” 2013, t. 4, nr 1, s. 17-48, https://doi.org/10.12849/40102013.0106.0002.
Law J., Uwagi na temat teorii aktora-sieci. Wytwarzanie ładu, strategia i heterogeniczność, przeł. K. Abriszewski, [w:] Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, red. E. Bińczyk, A. Derra, Toruń 2014, s. 215-241.
Levitsky S., Ziblatt D., Tak umierają demokracje, przeł. O. Łabendowicz, Łódź 2018.
Lewandowski A., Kryzys demokracji jako proces. Od kryzysu zaufania do destrukcji instytucji, „Politeja” 2024, t. 21, nr 3(90), s. 65-84, https://doi.org/10.12797/Politeja.21.2024.90.03. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.21.2024.90.03
Luhmann N., Systemy społeczne, przeł. M. Kaczmarczyk, Kraków 2007.
McKay S., Tenove Ch., Disinformation as a Threat to Deliberative Democracy, „Political Research Quarterly” 2020, vol. 74, no. 3, s. 703-717, https://doi.org/10.1177/1065912920938143. DOI: https://doi.org/10.1177/1065912920938143
Mounk Y., Lud kontra demokracja. Dlaczego nasza wolność jest w niebezpieczeństwie i jak ją ocalić, przeł. K. Gucio, Warszawa 2019.
Naím M., Zemsta władzy. Jak autokraci na nowo tworzą politykę XXI wieku, przeł. V. Dobosz, D. Kaczor, Katowice 2022.
Nussbaum M., Political Emotions, Cambridge 2013. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt6wpqm7
Pietrowicz K., Podejścia sieciowe w socjologii. Przyczółki, splecenia i przeobrażenia dyscypliny, Bydgoszcz 2016.
Przeworski A., Crises of Democracy, Cambridge 2019. DOI: https://doi.org/10.1017/9781108671019
Runciman D., Jak kończy się demokracja, przeł. S. Żuchowski, Warszawa 2019.
Szułdrzyński M., Media społecznościowe kontra liberalna demokracja, jaką znamy, [w:] Znaczenie nowych technologii dla jakości systemu politycznego. Ujęcie politologiczne, prawne i socjologiczne, red. M. Bernaczyk, T. Gąsior, J. Misiuna, M. Serowaniec, Toruń 2020, s. 27-39.
Wróblewski M., Superroznosiciele wątpliwości. Sceptycyzm i teorie spiskowe w dobie koronawirusa, „Dyskurs i Dialog” 2020, t. 4, s. 24-40, https://doi.org/10.5281/zenodo.4337517.
Wylie Ch., Mindf*ck. Cambridge Analytica, czyli jak popsuć demokrację, przeł. M. Strąkow, Kraków 2020.
Zacher L., Człowiek utechniczniony i zwirtualizowany w hybrydowym świecie, [w:] Wirtualizacja – problemy, wyzwania, skutki, red. L. Zacher, Warszawa 2013.
Zuboff Sh., The Age of Surveillance Capitalism, New York 2019.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
