„To, co społeczne”… Wobec współczesnych zagrożeń cywilizacyjnych (wstępny rekonesans)
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.22.2025.100.05Keywords:
social, association, substitution, translation, Bruno Latour (1947- 2022)Abstract
“WHAT IS SOCIAL”… TOWARDS CONTEMPORARY CIVILIZATION THREATS
The topic of consideration is the analysis of a set of concepts developed by Bruno Latour (1947-2022) – a French anthropologist, sociologist and philosopher of science, which – according to the mentioned researcher – can replace the strict distinction between what is technological and what is social. The aim of the considerations is to answer the question whether the concepts proposed by the author of After Lockdown: A Metamorphosis: ‘association’, ‘substitution’ and ‘translation’ – really allow us to go beyond the opposition: social versus technological? Is it possible to reformulate traditional statements regarding social order, power, domination, and therefore also potential threats to civilization? Methodology: analysis of scientific and media discourse.
Downloads
References
Abriszewski K., Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza teorii aktora-sieci Bruno Latoura, Kraków 2008.
Abriszewski K., Teoria Aktora-Sieci Bruno Latoura, „Teksty Drugie” 2007, nr 1-2.
Arbiszewski K., Czy Teoria Aktora-Sieci daje narzędzia do ekokrytyki?, „Teksty Drugie” 2018, nr 2. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2018.2.23
Berker T., The Politics of ‘Actor-Network Theory’. What Can ‘Actor-Network Theory’ Do to Make Buildings More Energy Efficient?, „Science, Technology & Innovation Studies” 2006, vol. 1, z. 2.
Bińczyk E., Nie ma społeczeństwa! „Nasi mniejsi bracia”, społeczne studia nad nauką oraz etyczne zaangażowanie Bruno Latoura, „Teksty Drugie” 2007, nr 1-2.
Bińczyk E., Program badawczy Bruno Latoura i jego zalety w kontekście badań nad światem współczesnym, [w:] Teoretyczne podstawy socjologii wiedzy, red. P. Bytniewski, M. Chałubiński, t. I, Lublin 2006.
Bruno Latour, [online] http://www.bruno-latour.fr/.
Brynjolfsson E., McAfee A., Drugi wiek maszyny. Praca, postęp i dobrobyt w czasach genialnych technologii, przeł. B. Sałbut, Warszawa 2015.
Czarniawska B., Book Review: Bruno Latour: Reassembling the Social: An Introduction to Actor-Networ Theory, „Organization Studies” 2006, nr 27(10), s. 1553-1557. DOI: https://doi.org/10.1177/0170840606071164
Domańska E., Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami, „Kultura Współczesna” 2008, nr 3.
Europe Fit for the Digital Age: Commission Proposes New Rules for Digital Platforms, [online] https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_2347.
Felski R., Latour i literaturoznawstwo, przeł. T.S. Markiewka, „Teksty Drugie” 2021, nr 2. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2021.2.12
Gałuszka D., Ptaszek G., Żuchowska-Skiba D., Uspołecznianie technologii u progu czwartej rewolucji przemysłowej, [w:] Technologiczno-społeczne oblicza XXI wieku, red. D. Gałuszka, G. Ptaszek, D. Żuchowska-Skiba, Kraków 2016.
Gdula M., W stronę nie-ludzkiej wspólnoty. Actor-Network Theory, [w:] Oprogramowanie rzeczywistości społecznej, red. M. Gdula, L.M. Nijakowski, Warszawa 2014.
Goćkowski J., Demagog i sofista nauczycielami wiedzy w demokracji masowej, „Nauka i Szkolnictwo Wyższe” 2007, nr 2.
Heliasz-Nowosielska C., Działania komunikacyjne, ich (multi)modalność oraz ich relacjonowanie, [w:] C. Heliasz-Nowosielska, Multimodalność w narracjach o komunikacji. Relacjonowanie działań komunikacyjnych, a ich werbalne i niewerbalne sposoby realizacji, Warszawa 2023. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323559788
Jastrzębski J., Czy możliwa jest socjologia mediów?, „Media, Kultura, Komunikacja Społeczna” 2018, nr 3(14). DOI: https://doi.org/10.31648/mkks.3269
Jenkins H., Kultura konwergencji. Zderzenie starych i nowych mediów, przeł. M. Bernatowicz, M. Filiciak, Warszawa 2007.
Klimczuk A., Social Innovation Europe: Country Summary: Polska. Innowacje społeczne w Polsce / Social Innovation Exchange, London 2015.
Konstruktywizm społeczny, [w:] Wikipedia, [online] https://pl.wikipedia.org/wiki/Konstruktywizm_społeczny.
Kreft J., Władza platform. Za fasadą Google, Facebooka i Spotify, Kraków 2022.
Latour B., Materials of Power. Technology is Society Made Durable, [w:] A Sociology of Monsters: Essays on Power, Technology and Domination, red. J. Law, London–New York 1991.
Latour B., Reassembling the Social: An Introduction to Actor-Network-Theory, Oxford–New York 2005. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780199256044.001.0001
Latour B., Science in Action: How to Follow Scientists and Engineers through Society, Cambridge 1987.
Latour B., Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, przeł. K. Abriszewski, A. Derra, Kraków 2010.
Latour B., Technologia jako utrwalone społeczeństwo, przeł. Ł. Afeltowicz, „Avant” 2013, t. 4, nr 1.
Lévi-Strauss C., Smutek tropików, przeł. A. Steinsberg, Łódź 1992.
Maigret É., Socjologia komunikacji i mediów, przeł. I. Piechnik, Warszawa 2012.
Mugaj J., Zaproszenie do teorii aktora-sieci. Ontologia relacyjna a archeologia, „Przegląd Archeologiczny” 2022, t. 70. DOI: https://doi.org/10.23858/PA70.2022.2694
Murray R., Caulier-Grice J., Mulgan G., The Open Book of Social Innovation, London 2010.
Nowicki M., Żiżek S., Jeżeli Boga nie ma, wszystko jest zakazane, „Europa” 2007, nr 12.
Prinz W., Wolna wola nie istnieje. Rozmowa Thomasa Asseheuera i Ulricha Schnabela, „Die Zeit” 2012, 27 II.
Radder H., Normative Reflexions on Constructivist Approaches to Science and Technology, „Social Studies of Science” 1992, vol. 22, no. 1. DOI: https://doi.org/10.1177/0306312792022001009
Rudy A.P., Gareau B.J., Actor-Network Theory, Marxist Economics, and Marxist Political Ecology, „Capitalism Nature Socialism” 2005, vol. 16, no. 4. DOI: https://doi.org/10.1080/10455750500376032
Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Olsztyn 2008.
Schellenberg J.L., Religia ewolucyjna, przeł. T. Sieczkowski, Łódź 2020. DOI: https://doi.org/10.18778/8142-531-5
Shaping Technology / Building Society: Studies in Sociotechnical Change, red. W. Bijker, J. Law, Cambridge 1991.
Sieczkowski T., Religia w perspektywie głębokiej przyszłości, [w:] J.L. Schellenberg, Religia ewolucyjna, przeł. T. Sieczkowski, Łódź 2020.
Sloterdijk P., Pogarda mas. Szkic o walkach kulturowych we współczesnym społeczeństwie, przeł. Bogdan Baran, Warszawa 2003.
A Sociology of Monsters: Essays on Power, Technology and Domination, red. J. Law, London–New York 1991.
Söderberg J., Netzén A., When All That is Theory Melts into (Hot) Air: Contrasts and Parallels Between Actor Network Theory, Autonomist Marxism, and Open Marxism, „Ephemera” 2010, vol. 10, no. 2.
Sojak R., Paradoks antropologiczny. Socjologia wiedzy jako perspektywa ogólnej teorii społeczeństwa, Wrocław 2004.
Studia nad nauką i technologią. Wybór tekstów, red. E. Bińczyk, A. Derra, Toruń 2014.
Technologiczno-społeczne oblicza XXI wieku, red. D. Gałuszko, G. Ptaszek, D. Żuchowska-Skiba, Kraków 2016.
Teoria aktora-sieci, [w:] Wikipedia, [online] https://pl.wikipedia.org/wiki/Teoria_aktora-sieci#.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
