Amulet ormiański ze zbiorów Biblioteki Jagiellońskiej
Keywords:
Armenian amulets, Polish Armenians, Jagiellonian LibraryAbstract
The amulet from the collection of the Jagiellonian Library
Among the Armenian monuments of literature the amulets (Arm. hmajil) occupy a special place. By preserving the form of scrolls which was peculiar already to the ancient manuscripts, they are rooted in the tradition of the ancient mages. It was thought that a prayer or a curse which is somewhat entwined in such a scroll, is kept safe from the external adverse effects and owing to this fact it assumes great power. The Armenian amulet-scrolls were a manifestation of popular (folk) culture. Their content involved prayers, wishes and requests associated with healing and tutelary aspects. The amulet-scroll from the Jagiellonian Library in Kraków (signature no. 69901 I) dates back to the first quarter of the 19th century. The opinion about the 17th-century origin of this monument which prevails in Polish literature is considered to be erroneous by the author. The article contains an analysis of the state of preservation, material, dimensions, type of writing and the content of the amulet.
References
[Aczarian H.] Hr.Ač̣aṙyan, Hayeren armatakan baṙaran [Ormiański słownik etymologiczny], Erewan [Erywań] 1977, 3, s. 103.
[Aghothagirkher] Aġot’agrk’er G [Modlitewniki III], Girk’ aġòt’ic’ or koči Kiprianos. Vasn amenayn azg pataharac’ ork’ gan i veray mardoy [Księga modlitw, która się zwie Kyprianos. O wszelkiego rodzaju wypadkach, które zdarzają się z człowiekiem], Ēǰmiaçin [Eczmiadzyn] 2010.
[Badż J.] Badž È., Amulety i sueveriâ, Moskva 2001.
[Brokhauz F.] Brokgauzʺ F., Efron I. A., Ènciklopedičeskij slovarʹ, 59, 1900, Sankt Petersburg.
Catalogo dei manoscritti Armeni delle biblioteche d’Italia, oprac. G. Uluhogian, Roma 2010.
[Cucak] C’owc’ak jeṙagrac’ Maštoc’i anvan Matenadarani [Katalog rękopisów w zbiorach Matenadarnu im. Masztoca], 1, kazmec’in՝ 0. Eganyan, A. Zeyt’ownyan, P’. Ant’abyan [oprac. O. Jeganian, A Zejtunian, P. Antabian], (xmbagrowt’yamb L. Xačikyani, A. Mnac’akanyani) [red. L. Chaczikian, A. Mnacakanian], Erewan [Erywań] 1965.
[Cucak] C’owc’ak jeṙagrac’ Maštoc’i anvan Matenadarani [Katalog rękopisów w zbiorach Matenadarnu im. Masztoca], 2, Erewan [Erywań] 1970.
[Cucak] C’owc’ak jeṙagrac’, or i Handēs Amsòreay [Katalog ormiańskich rękopisów w czasopiśmie „Handes Amsorja”], xmb.H. Hamazasp Oskean [oprac. O. H. Woskian], Vienna [Wiedeń] 1976.
[Cucak hajeren] C’owc’ak hayerēn jeṙagrac’ Mxit’arean Matenadaranin i Vienna [Katalog rękopisów ormiańskich Biblioteki Mechitarystów w Wiedniu], 2, kazmec’ H. Hamazasp Oskean [oprac. o. H. Woskian], Vienna [Wiedeń] 1963, s. 383-385, 879-880; 3, kazmec’ H. Ògostinos vrd. Sek’owlean [oprac. o. O. Sekulian], Vienna [Wiedeń] 1983.
Fejdit F., Amulettes de l’ Armenie chretienne, Venise 1986; G.Tēr-Vardanean [G. Ter-Wardanian], C’owc’ak Yarowt’iwn K’iwrtean hawak’açoyi hayerēn jeṙagir hmayilneri [Katalog ormiańskich rękopiśmiennych amuletów z kolekcji Harutjuna Kurtjana], Ēǰmiaçin [Eczmiadzyn] 2013, 3.
[Ghazarian D.] D. Ġazaryan, Kiprianos hayrapetë ew Howstiane kowysë 15-16-rd dareri žapavenajew hmayilneri geġarvestakan hardarank’owm [Biskup Cyprian i dziewica Justyna w artystycznych dekoracjach XV-XVI-wiecznych amuletów – zwojów], „Banber Matenadarani” [Banber Matenadarani], Erewan [Erywań] 2014, s. 243-264.
[Ghazarian D.] D. Ġazaryan, 15-rd dari žapavenajew hmayilnerë [XV-wieczne amulety – zwoje], HH GAA Arvesti institowt [Instytut Historii Sztuki Akademii Nauk Armenii], Eritasard hay arvestabanneri vec’erord nstašrǰani nyowt’er [Materiały VI sesji młodych ormiańskich historyków sztuki], Erewan [Erywań] 2012, s. 147-161.
[Ghazarian D.] D. Ġazaryan, 16-rd dari žapavenajew hmayilnerë [XVI-wieczne amulety – zwoje], HH GAA Arvesti institowt [Instytut Historii Sztuki Akademii Nauk Armenii], Eritasard hay arvestabanneri yot’erord nstašrǰani nyowt’er [Materiały VII sesji młodych ormiańskich historyków sztuki], Erewan [Erywań] 2013, s. 292-309.
[Ghazarian D.] D. Ġazaryan, Narek Mkrtčeani masnawor jeṙagrakan hawak’açown [Kolekcja rękopisów prywatnych Nareka Mykrtycziana], „Ēǰmiaçin” [Eczmiadzyn] 2011, 8.
[Ghazarian D.] D. Ġazaryan, Mi jeṙagir hmayil Axalc’xayic’ [Rękopiśmienny amulet z Achalciche], „Ēǰmiaçin” [Eczmiadzyn] 2012, 8.
[Hajeren] Hayeren bac’atrakan baṙaran [Ormiański słownik etymologiczny], kazm.St.Malxaseanc’ [oprac. S. Malchasjanc], Erewan [Erywań] 1944, 3.
Katalog rękopisów orientalnych ze zbiorów polskich, 3, Katalog rękopisów ormiańskich i gruzińskich. dział ormiański oprac. ks. K. Roszko, Warszawa 1958.
Kévorkian R. H., Ter-Stépanian A., Manuscrits armeniens de la Bibliotheque nationale de France, catalogue, Paris, 1998.
[Meszczerskaja E. N.] Meŝerskaâ E. N., Sirijskie zaklinatelʹnye sborniki iz Matenadarana, „Palestinskij sbornik” (Leningrad), 27, 1981.
Nersessian V. N., A catalogue of the Armenian manuscripts in the British library acquired since the year 1913 and of collections in other libraries in the United Kingdom, London, 2, 2012.
Ormianie polscy. Odrębność i asymilacja, oprac. B. Biedrońska-Słotowa, Kraków 1999.
Sahakyan L., Turkification of the toponyms in the Ottoman empire and the Republic of Turkey, Montreal 2011.
[Sahakian L.] Լ. Sahakyan, Hamšeni Eġnovit-Ēlevit bnakavayri patmowt’yownë ew teġanvan stowgabanowt’yownë, [Historia oraz etymologia miejscowości Eghnowit-Elewit w Hamszen] „Jayn hamšenakan” [Głos Hamszenu], 2011, 9-10.
Stopka K., Zięba A. A., Artwich A., Agopsowicz M., Ormiańska Warszawa, Warszawa 2012.
Vardanyan E., Fragments d’amulettes manuscrites conservés au musée arménien de France fondation Nourhan Fringhian, „Revue des Etudes Arméniennes”, 34, 2012, s. 333- 370.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
