Mesrob z Kaffy († 1624) – ostatni przedunijny arcybiskup „wszystkich Ormian obojga płci, mieszkających we Lwowie, Kijowie, Łucku i Zamościu”
DOI:
https://doi.org/10.12797/LH.11.2024.11.02Keywords:
Armenian Church, Polish Armenians, Lviv, Kamianets-Podilskyi, Suceava, Mesrop of KaffaAbstract
MESROP OF KAFFA († 1624). THE LAST PRE-UNION ARCHBISHOP OF “ALL ARMENIANS OF BOTH GENDERS, LIVING IN LVIV, KIEV, LUTSK AND ZAMOŚĆ”
Mesrop from Kaffa (Kaffatsi), the last pre-Union archbishop of Lviv before the union of the Armenian Church in Poland with the Holy See, came from the Principality of Moldavia. He was born in a mixed Armenian-Ruthenian family. As a child, he was sent to the vardapet Hovhannes Aintabetsi in Sebastia to receive education. According to his vardapet command, he left for Crimea before finishing studies, where he was probably ordained a monk. For this reason, he later referred to himself as “from Kaffa” – Kafatsi, Kafali (1605). In Crimea, he arbitrarily accepted the title of a master (rabbuni) and a vardapet afterwards. In the search of Armenian manuscripts, he travelled to eastern Armenia (Ejmiatsin, Khor Virap, Saghmosavank, Sanahin and Haghpat). In 1607, he was in Jassy and in 1608 in Suceava, thence he moved in 1610 to Lwów, where in 1611 he was employed as a preacher- vardapet in the Armenian cathedral. In 1613, he began a pilgrimage to Jerusalem. On the way back (about 1616) in Aleppo, he was already formally appointed as a vardapet by his former teacher Hovhannes Aintabetsi the catholicos of Cilicia, who also ordained him as a bishop of Poland and Moldavia. In 1617, he was recorded in Lwów as a local archbishop. In 1621, during the Polish-Turkish war, he was in the monastery of Saint Auxentius in Suceava. On 4 March 1623, the Polish king Sigismund III Vasa, during the Warsaw Seym approved him as the archbishop of Lwów. Mesrop was a benefactor of the Armenian church of Saint Nicholas in Kamieniec Podolski where he founded an altar dedicated to Saint Gregory the Illuminator. He also took care of churches in Lwów and Zamość. He died 12 May 1624 in Zamość and was buried there. The article includes three supplements in Polish translation: the royal confirmation of the archbishop Mesrop by Sigismund III from 1623, written in Latin; the will of the archbishop Mesrop made on 9 May 1624 in Zamość in Kipchak-Armenian ethnolect, according to the transcription of Edward Tryjarski, and an extract of the Armenian chronicle by Grigor Daranaghtsi, concerning the archbishop Mesrop.
References
Arakelyan M., Sixteenth and seventeenth century Armenian illuminated manuscripts from Galicia, Podillia and Bukovyna, w: Armenian-Ukranian historical contacts (papers of the international conference held in Lviv, 29-31 May 2008), Lviv 2011, s. 93-111
Barącz S., Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol 1869
Barącz S., Żywoty sławnych Ormian w Polszcze, Lwów 1856
[Cucak] Ցուցակ հայերէն ձեռագրաց Նոր Ջուղայի Ամենափրկիչ վանքի [Katalog ormiańskich rękopisów kościoła Zbawiciela w Nowej Dżulfie], 1, oprac. Ս. ՏէրԱւետիսեան [S. Ter-Awetisjan], Վիեննա [Wiedeń] 1970
Dashkevych Y., Armenia and Ukraine, Lviv–New York 2001
[Daszkewycz J.] Дашкевич Я., Первый армянский книгопечатник на Украине Ованес Карматанянц [Perwyj armianskyj knyhopeczatnyk na Ukrayne Owanes Karmatanianc], w: idem, Вірмени в Україні: Дорогами тисячоліть. Збірник наукових праць [Wirmeny w Ukrajini: Dorohamy tysiaczolitʹ. Zbirnyk naukowych prać], Львів [Lwiw] 2012, s. 1125-1137
[Grigorjan W. R.] Григорян В. Р., История армянских колоний Украины и Польши (Армяне в Подолии) [Istorija armianskich kołonij Ukrainy i Polszy (Armianie w Podolii)], Ереван [Jeriewan] 1980
Kapral M., Urzędnicy miasta Lwowa w XIII-XVIII wieku, Toruń 2008, Spisy Urzędników Miejskich z Obszaru Dawnej Rzeczypospolitej, Śląska i Pomorza Zachodniego, 7, Ziemie Ruskie, 1, Lwów
Kaufhold H., Schriftliche Spuren der Armenier in Zamość (Polen), w: Sarmatismus versus Orientalismus in Mitteleuropa / Sarmatyzm versus Orientalizm w Europie Środkowej, red. M. Długosz, P. O. Scholz, M. Faber, Berlin 2013, s. 233-241
Kévorkian R. H., Ter-Stépanian A., Outtier B., Ter-Vardanian G., Manuscrits arméniens de la Bibliothèque Nationale de France, Paris 1998
Lechicki Cz., Kościół ormiański w Polsce (zarys historyczny), z przedm. D. Kajetanowicza, Lwów 1928
Mańkowski T., Sztuka Ormian lwowskich, Kraków 1934
Mnatsakanyan P., Kultura języka ormiańskiego w dawnej Polsce, praca doktorska, Kraków 2015 (academia.edu)
Mutafian C., La saga des Arméniens de l’Ararat aux Carpates, Paris 2018
Niesiecki K., Herbarz polski. Powiększony dodatkami z późniejszych autorów, rękopismów, dowodów urzędowych, wyd. J. N. Bobrowicz, 1, Lipsk 1839
Obertyński Z., Die florentiner Union der polnischen Armenier und ihr Bischofskatalog, „Orientalia Christiana”, 96 (36), 1934, 1, s. 1-68
Petrowicz G., La Chiesa armena in Polonia, 1, 1350-1624, Roma 1971, Studia Ecclesiastica. Historica, 10
Pułaski F., Opis 815 rękopisów Biblioteki Ordynacji Krasińskich, Warszawa 1915
Różycki E., Książka w środowisku Ormian lwowskich w XVI-XVII wieku, „Roczniki Biblioteczne”, 44, 2000, s. 217-245
Różycki E., Stan i zadania badań nad dziejami lwowskiej książki ormiańskiej okresu staropolskiego (XVI-XVII w.), „Roczniki Biblioteczne”, 22, 1978, s. 1-10
Sarkisjan A., Ormianie polscy i Apostolski Kościół Ormiański w XI-XVII wieku, z ormiańskiego przełożył J. Szokalski, Zabrze 2022
Stopka K., Genealogia Torosowiczów, czyli o przodkach i rodzinie twórcy unii Ormian polskich z Kościołem katolickim, „Lehahayer”, 3, 2015, s. 7-60
Stopka K., Ormianie w Polsce dawnej i dzisiejszej, Kraków 2000
Stopka K., Stefan (Stefanos, Stepanos) Pelwecy, w: Polski słownik biograficzny, 43, Warszawa–Kraków 2004, s. 154-155
Stopka K., Torosowicz (Torosowic, Toroszowicz, Toroszewicz, Turosowic, Torosenc, Torosjanc) Mikołaj, w: Polski słownik biograficzny, 54, Warszawa–Kraków 2022, s. 434-444
Stopka K., Zięba A. A., Ormiańska Polska, Warszawa 2018
Szłapinskij W., Współoddziaływanie rynków pieniężnych. Województwo ruskie a Turcja, Mołdawia i Wołoszczyzna (od połowy XVI do połowy XVII w.), „Wiadomości Numizmatyczne, XLIV, 2000, s. 1-38
Urban W., Zmierzch ariańskiego Rakowa, „Sobótka”, 30, 1975, s. 255-266
[Zachariasiewicz F. K.] F. X. Z., Wiadomość o Ormianach w Polszcze, Lwów 1842
Downloads
Published
Issue
Section
License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.