Patriota czy buntownik? Działalność niepodległościowa księdza Grzegorza Moszory w okresie Wiosny Ludów w świetle archiwów lwowskich i wiedeńskich

Autor

  • Tomasz Krzyżowski Ośrodek Badań nad Kulturą Ormiańską w Polsce Polska Akademia Umiejętności w Krakowie
  • Marek Stasiowski

DOI:

https://doi.org/10.12797/LH.11.2024.11.05

Słowa kluczowe:

Grzegorz Moszoro, Galicia, Springtime of the Peoples, Central National Council, Polish Armenians, Armenian clergy

Abstrakt

A PATRIOT OR A REBEL?INDEPENDENCE ACTIVITIES OF THE PRIEST GRZEGORZ MOSZORA DURING THE SPRINGTIME OF THE PEOPLES IN THE LIGHT OF LVIV AND VIENNA ARCHIVES

Abstract, Grzegorz Moszoro (1812-1881) was born in an Armenian family in Łysiec (Eastern Galicia). In 1838, he graduated in philosophy and theology from the University of Vienna and became a priest of the Archdiocese of Lwów within the Armenian rites. In 1839, he joined in Lwów a secret society called “Sons of the Fatherland”, for which he was accused of high treason, sentenced to death and deprived of his nobility. In 1845, the Emperor Ferdinand I pardoned him, ordering penance. In 1848, Moszoro became a vicar of the Armenian parish in Stanisławów, where he got involved in independence activities again. He participated in the work of the Regional National Council – an organisation striving for introduction of democratic changes and regaining independence by Poland. During sermons within the Armenian Church, he encouraged the faithful to rebel against the Austrian authorities. Gubernium in Lwów and starostvo in Stanisławów collected extensive material documenting the priest’s activity. On its basis, the activities of Moszoro were recreated – in the context of socio-political changes, occuring in Galicia at that time. In 1849, Moszoro became a rector of the Armenian parish in Tyśmienica, devoting himself exclusively to priestly work.

Biogramy autorów

  • Tomasz Krzyżowski - Ośrodek Badań nad Kulturą Ormiańską w Polsce Polska Akademia Umiejętności w Krakowie

    Historyk, armenolog, pracownik naukowy Ośrodka Badań nad Kulturą Ormiańską w Polsce, sekretarz redakcji czasopisma „Lehahayer”; uczestnik projektów naukowych Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki pod tytułem „Encyklopedia Ormian polskich” oraz „Ormianie kresowi na Śląsku po 1945 roku”; autor opracowań na temat historii i kultury Ormian polskich.

  • Marek Stasiowski

    Historyk, absolwent Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Wiedeńskiego (praca doktorska: Die Polen und das I. Vatikanische Konzil, Wien 2003), duszpasterz katolicki w Wiedniu, autor opracowań i edycji źródłowych dotyczących historii Kościoła rzymskokatolickiego i ormiańskokatolickiego w Galicji, uczestnik projektów badawczych: „Słownik biograficzno-bibliograficzny biskupów w Cesarstwie Austriackim (1804-1918)” i „Słownik księży studentów Frantineum (1804–1918)”, realizowanych w Uniwersytecie Wiedeńskim, oraz grantu badawczego „Duchowieństwo ormiańskie w Polsce od XIV do XXI wieku. Słownik biograficzny”, realizowanego w ramach Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki w Polskiej Akademii Umiejętności.

Bibliografia

Barącz S., Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol 1869

Frank K. F. v., Alt-Österreichisches Adels-Lexikon, 1, (1823-1918), Wien 1928

Frank K. F. v., Standeserhebungen und Gnadenakte für das Deutsche Reich und die österreichischeen Erblande bis 1806, sowie Kaiserlich österreichische bis 1823 mit einigen Nachtragen zum Alt-österreichischen Adels-Lexikon 1823-1918, 3, K-N, Schloss Senftenegg 1972

Kruczkowski S. K., Poczet Polaków wyniesionych do godności szlacheckiej przez monarchów austrjackich w czasie od roku 1773 do 1918: dalej tych osób, którym wymienieni władcy zatwierdzili dawne tytuły książęce względnie hrabiowskie lub nadali tytuły hrabiów i baronów jak niemniej tych, którym zatwierdzili staropolskie szlachectwo, Lwów 1935

Łopuszański B., Stowarzyszenie Ludu Polskiego (1835-1841). Geneza i dzieje, Kraków 1975

Piech S. L., Wychować dla Kościoła i państwa. Formacja elity duchowieństwa galicyjskiego w Wiedniu 1775-1918, wyd. 2 poszerz., Kraków 2012

Poczet szlachty galicyjskiej i bukowińskiej, Lwów 1857

Stasiowski M., Dawidowicz Dawid (1804-1869), w: Das „Frintaneum” in Wien und seine Mitglieder aus den Kirchenprovinzen (1816-1918). Ein biographisches Lexikon, (Studien zum Frintaneum) (w druku)

Stolarczyk M., Działalność Lwowskiej Centralnej Rady Narodowej. W świetle źródeł polskich, Rzeszów 1994

Stolarczyk M., Udział duchowieństwa rzymskokatolickiego w galicyjskiej Wiośnie Ludów. Próba charakterystyki, w: Rok 1848. Wiosna Ludów w Galicji. Zbiór studiów, red. W. Wic, Kraków 1999, s. 60-71, Prace Monograficzne – Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, nr 267

Stupnicki H., Herbarz polski i imionospis zasłużonych w Polsce ludzi wszystkich stanów i czasów. Ułożony porządkiem alfabetycznym na podstawie „Herbarza” Niesieckiego i manuskryptów, 2, Lwów 1859

[Turij O.] Турій О., Греко-католицька церква і революція 1848-1849 рр. в Галичині [Hreko-katołyćka cerkwa i rewolucija 1848-1849 rr. w Hałyczyni], w: Rok 1848. Wiosna Ludów w Galicji. Zbiór studiów, red. W. Wic, Kraków 1999, s. 73-91, Prace Monograficzne – Akademia Pedagogiczna im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie, nr 267

Wasyl F., Ormianie w przedautonomicznej Galicji. Studium demograficzno-historyczne, Kraków 2015, Studia Galicyjskie, 4 DOI: https://doi.org/10.12797/9788376385303

Zaleski T., Słownik biograficzny duchownych ormiańskokatolickich oraz duchownych rzymskokatolickich pochodzenia ormiańskiego w Polsce w latach 1750-2000, Kraków 2001

Pobrania

Opublikowane

2025-06-30

Numer

Dział

Artykuły

Jak cytować

Patriota czy buntownik? Działalność niepodległościowa księdza Grzegorza Moszory w okresie Wiosny Ludów w świetle archiwów lwowskich i wiedeńskich. (2025). Lehahayer, 11, 265-286. https://doi.org/10.12797/LH.11.2024.11.05

Podobne artykuły

1-10 z 119

Możesz również Rozpocznij zaawansowane wyszukiwanie podobieństw dla tego artykułu.