Ludwik Solski i jego związki z Krakowem
DOI:
https://doi.org/10.32030/Abstrakt
LUDWIK SOLSKI ET SES LIAISON AVEC CRACOVIE
La Section de Théâtre du Musée Historique de la Ville de Cracovie possède une collection très riche, au nombre de deux cent positions, de souvenirs de Ludwik Solski, acteur, réalisateur et directeur. Après la mort de la femme de l’artiste, plusieurs souvenirs ont trouvé leur place au Musée, en 1956. Le mot décisif à ce sujet a eu le Tribunal qui les a remis au Musée, en 1959. Cette collection est sans cesse complétée et, en 1969, après l’ouverture de la Section de Théâtre elle a été mise en exposition.
Solski est un personnage lié intimement à Cracovie. Il est né en 1855, à Gdów, près de Wieliczka; c’est à Cracovie qu’il a vu son premier spectacle et, en 1875, il a débuté sur la scène du théâtre municipal. Entre 1883 et 1900 il y a été engagé comme acteur et, de 1905 à 1913, comme directeur et réalisateur. Il venait souvent à Cracovie et, après la guerre, il habitait rue Saint Thomas (à présent rue Solski) et a été enterré aux Tombes des Mérités à Skałka.
La société culturelle de Cracovie a, plus d’une fois, démontré son estime au grand artiste. En 1)934, par décision du Conseil Municipal, il a obtenu la dignité de directeur d’honneur du Théâtre Juliusz Słowacki et, en 1946, le sceptre de maître en art de la scène. Pendant les festivités du septuagénaire de son activité d’acteur, en 1950, il a été nommé citoyen honorable de la ville de Cracovie et, en 1954 — docteur honoris causa de l'Université Jagellonne.
La capabilité d’observation et d’imitation lui permettaient de se transformer en des personnages radicalement différents. La perfection des gestes, de la mimique, du jeu des muscles, à laquelle il ajoutait la facilité de ressentir l’espace de la scène, du choix du costume, résultaient non seulement de la méditation sur les traits psychiques et le caractère du heros présenté, mais aussi de son talent plastique. En surplus il disposait d'une technique de caractérisation perfecte. Il a su disposer de sa voix, qui n’était pas trop forte, il a élaboré une diction excellente, le train et le ton de la parole étaient toujours ajustés au caractère du personnage. Les effets d'expression étaient, chez lui, fondés sur le cri et le murmure. Il traitait chaque personnage individuellement.
En général on peut dire que Solski était un acteur réaliste, et c'est durant son début dans l’ensemble de Koźmian qu’il avait déjà pris contact avec le réalisme. Il a aussi rencontré ce genre dans d’autres théâtres et il s’y est affermi en coopérant avec Pawlikowski. Comme réalisateur il s’inclinait au réalisme. Le détail était pour lui une chose énormément importante. Dans sa conception du spectacle il aspirait à obtenir une composition compacte — c’est pourquoi, dans son ensemble, il développait l’habitude de jouer en commun.
Solski — directeur — prenait soin de l’exposition de la scène; le décor, les costumes, la lumière et l’infaillibilité des appareils techniques étaient également importants. C'est lui qui a introduit le cadre scénognaphique individuel — pour cela il coopérait avec des artistes peintres éminents. Pour améliorer la composition de son répertoire il a créé un département spécial. Cet artiste, qui connaissait tout ce qui concerne le théâtre, a contribué à la popularisation des oeuvres encore inconnues des répertoires polonais et des répertoires du monde entier, il a facilité les débuts aux jeunes auteurs et à beaucoup de jeunes artistes, il a éduqué un grand nombre de jeunes acteurs.
Bibliografia
1. Felicja Piotrowska, W rok po śmierci Ludwika Solskiego, Słowo Powszechne 1956, nr 204, s. 4
2. F. Piotrowska, op. cit.
3. F. Piotrowska, op. cit.
4. Ludwik Solski, Wspomnienia 1855—1893, Na podstawie rozmów napisał Alfred Woycicki, Kraków 1955, s. 181
5. L. Solski, Wspomnienia, op. cit., s. 61
6. O czym nie bez dumy wzmiankuje artysta w swoich Wspomnieniach op. cit., s. 66
7. L. Solski, Wspomnienia, op. cit., s. 86; J. Got, Role Ludwika Solskiego. Zestawienia, [w:] Materiały do dziejów teatru w Polsce T. 2, Wrocław 1955
8. Z okazji przybliżającej się dwusetnej rocznicy odsieczy wiedeńskiej Sobieskiego przygotowywał S. Koź- mian na scenie krakowskiej sztukę W. L. Anczyca Jan III pod Wiedniem. Utwór napisany na liczne role wymagał poszerzenia personalnego niezbyt dużego zespołu aktorskiego, w związku z czym dyrekcja złożyła oferty wielu młodym, obiecującym artystom. W ich liczbie był i Solski. W dramacie wystąpił jako Andrzej Morsztyn.
9. L. Solski, op. cit., s. 240—243
10. Podkreśla to A. Grzymała-Siedlecki [w:] Ludwik Solski, 1875—1935, Warszawa 1935, s. 48
11. L. Solski, Wspomnienia 1893—1954, op. cit., ss. 68—69
12. W sprawie teatru krakowskiego [w:] Stanisław Wyspiański, Dzieła zebrane T. 14 — Pisma prozą, Kraków 1966, ss. 61—72, 277—243
13. Solski podczas swojej kadencji dyrektorskiej w Krakowie wystąpił w 48 rolach. Między innymi w sztukach: A. Czechowa Wiśniowy sad, A. Gide’a Król Kandaules, J. Słowackiego Beatrix Cenci, A. Nowaczyńskiego Starościc ukarany, Car Samozwaniec i Wielki Fryderyk, K. H. Rostworowskiego Judasz z Kariothu (na podstawie J. Gota, Role Ludwika Solskiego, op. cit.)
14. Od 5 grudnia 1907 r. wystawiano następujące utwory: Warszawiankę, nieznaną wcześniej scenę z Nocy Listopadowej pt. Kora i Demeter, także samą Noc Listopadową, Lelewela, Bolesława Śmiałego, Wyzwolenie, Wesele oraz Cyda w przekładzie Wyspiańskiego
15. Złota Czaszka, Horsztyński, Fantazy, Lilia Weneda, Beatrix Cenci, Książę Niezłomny, Balladyna, Sen srebrny Salomei, Kordian
16. Moskiewskij Chudożestwiennyj Akademiczeskij Tieatr — Moskiewski Artystyczny teatr Akademicki (dziś ZSRR im. M. Gorkiego, otwarty przez Stanisławskiego w 1898 r. jako Teatr Artystyczny L. Solski, op. cit. s. 231
17. Nastąpiło to najprawdopodobniej w 1920 r. (Wspomnienia, op. ci. s. 235). Ostatni występ w tej sztuce —
6.V.1920 r. w Wilnie w Teatrze Polskim na Pohulance 18. Przewodniczącym Komisji Teatralnej był prezydent miasta (lub wiceprezydent), członkami przeważnie radni miejscy i delegaci Wydziału Krajowego. W latach 1905—1913 spotykamy takie oto nazwiska: przewodniczący — Juliusz Leo, Michał Chyliński, Henryk Szarski; członkami byli: S. Estreicher, J. Mycielski, W. Staniszewski, J. Muczkowski, A. Doboszyński, H. Szatkowski, J. Flach, Wasung. W Komisji zasiadali sporadycznie w zastępstwie wymienionych inni radni. W obradach prawie zawsze brał udział przedstawicie teatru — najczęściej dyrektor. Dane te ustalono na podstawie Protokołów Komisji Teatralnej
19. W 1913 r. wybitni aktorzy poczęli uciekać do świeżo otwartego w Warszawie przez Arnolda Szyfmana Teatru Polskiego.
20. Podczas okupacji pomieszczenie powiększono wyburzając ściany działowe, lecz część rysunków, zawerniksowana i otynkowana ocalała
21. L. Solski, Wspomnienia, op. cit., s. 473—478.
22. Berło mistrzowskie zaprojektowane zostało przez Kazimierza Witkiewicza, wykonane ze srebra i hebanu. Znajduje się w zbiorach Oddziału Teatralnego Muzeum Historycznego m. Krakowa, eksponowane w tzw. „Sali Trzcińskiego”
23. Ostatni raz zagrał Solski Judasza 11.IX.1938 r. w Bydgoszczy. Później 27.III.1947 r. w Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie
24. Solski występował w obu sztukach w dniach: 13.IV., 26.IV., 30.IV, 3.V., 4.V., 15.VI.1946 r.
25. Napisał nawet Podręcznik sztuki dramatycznej dla artystów i amatorów, Kraków 1899
26. L. Solski, op. cit. pas.
27. L. Solski, Wspomnienia 1855—1893, op. cit., ss. 172—173
28. A. Grzymała-Siedlecki, Solski, Teatr 1954 nr 6, s. 5
29. K. Frycz, Oko Solskiego, Dziennik Polski 1946, nr 11, s. 7
30. Np. w Nocy Listopadowej Wyspiańskiego — premierze krakowskiej — zagrał epizod Satyra, generała Potockiego i Łukasińskiego
31. Patrz praca J. Gota, Tradycje realistyczne w twórczości Ludwika Solskiego, Pamiętnik Teatralny 1955, z. 1, s. 14—17
32. J. Got., op. cit., s. 20—23
33 Por. J. Michalik, Legenda i prawda o młodości Tadeusza Pawlikowskiego, Pamiętnik Teatralny 1975 z. 1, ss. 45—80
34. J. Got, Tradycje realistyczne w twórczości Ludwika Solskiego, op. cit., ss. 24—26
35. Pisze na ten temat A. Grzymała-Siedlecki, Legenda Solskiego, Teatr 1960 nr 16, s. 15
36. Grzymała-Siedlecki, Ludwik Solski 1875—1935, Warszawa 1935 r., s. 66
Pobrania
Wersja elektroniczna opublikowana
Numer
Dział
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.

