Ormianie polscy w Besarabii

Authors

  • Jakub Ber Polska Akademia Nauk

DOI:

https://doi.org/10.12797/LH.04.2017.04.04

Keywords:

Polish Armenian, Bessarabia, Russia of the 19th c., agriculture, ethnic relations

Abstract

Polish Armenians in Bessarabia

Polish Armenians used to settle in Bessarabia since the early years of Russian rule in this province (after 1812). Initially their activities focused on the lease of land, rearing cattle and its export to Austria. In the second half of the 19th century the wealthiest representatives of these people (families such as Antoniewicz, Demianowicz, Negrusz, Ohanowicz, Szymonowicz) managed to accumulate considerable capital, owing to which they managed to purchase and acquire ownership of great estates in northern Bessarabia. The circumstances of their rise in economic status were a source of controversy and they were strictly associated with the problem of the estates of foreign religious orders. The peak of the influence of Polish Armenians in Bessarabia was associated with the final two decades of Russian rule in that province i.e. the turn of the 20th century. In this context, the figure of Antoni Demianowicz was crucial. He was a deputy during all four terms of the Russian State Duma and one of the principal Bessarabian politicians of this period. The outbreak of the Russian revolution put an end to the “golden age” of the Polish Armenians in Bessarabia, whose fate was sealed by the Romanian agricultural reform of 1920 and the deep crisis which struck this province in the inter-war period.

Author Biography

Jakub Ber, Polska Akademia Nauk

Historyk, interesuje się dziejami północnego pobrzeża Morza Czarnego w XIX i XX w., ze szczególnym uwzględnieniem historii politycznej i społecznej Besarabii pod rządami rosyjskimi i rumuńskimi. W Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie przygotowuje pracę doktorską pt. "Ludność polska w Besarabii w okresie 1812-1914".

References

Źródła:

Archiwum Akt Nowych, zespół akt Ambasady w Bukareszcie, teczki 81 i 546

Arhiva Națională a Republicii Moldova: fond 2, Kancelâriâ Bessarabskago gubernatora, inventar 1, dosar 479, dosar 3850, dosar 7643; dosar 8960; fond 68, Sorokskaâ zemskaâ uprava, inventar 1, dosar 202; dosar 343; dosar 409; fond 88, Bessarabskoe dvorânskoe sobranie, inventar 1, dosar 370; dosar 1398; fond 88, Bessarabskoe dvorânskoe sobranie, inventar 2, dosar 211; dosar 529; fond 297, Bessarabskoe Žandarmskoe gubernskoe upravlenie, inventar 1, dosar 15; dosar 102; dosar 271; dosar 289; dosar 339; fond 401, Bessarabskoe gubernskoe po delam ob obŝestvam i soûzah prisustvie, inventar 1, dosar 2

Centralne Archiwum Wojskowe, Kolekcja Akt Personalnych i Odznaczeniowych, akta Krzysztofa Dawidowicza syna Grzegorza oraz Władysława Jorkasch-Kocha

Prasa:

B.K., Osobliwa komisja, „Kurier Warszawski”, 1908, nr z 30 III

B.K., Prace Koła Polskiego, „Kurier Warszawski”, 1907, nr z 8 III

Literatura:

Bezviconi G., Armenii în Basarabia, „Din trecutul nostru”, 3-4, Chișinău 1934

Bezviconi G., Boierimea Moldovei dintre Prut și Nistru, 2, București 1943

Bezviconi G., Manuc-Bei, „Din trecutul nostru”, 54-55, Chișinău 1938

Bodean S., Familia Demjanowicz. Repere istorice și genealogice, „Analecta Catholica”, 2, 2006

Brzoza C., Stepan K., Posłowie polscy w parlamencie rosyjskim 1906-1917. Słownik biograficzny, Warszawa 2001

Bujak J., Bukowińskie ziemiaństwo polskie do pierwszej wojny światowej, w: Ziemiaństwo kaliskie, wielkopolskie i polskie w XIX i XX wieku, red. J. Durka, Kalisz 2015

Danilewicz A., Ormianie z prawego brzegu Czeremoszu. W okresie międzywojennym i nieco wcześniej, Kraków 1994

Dicționarul limbii române, 1-2, București 1913-1940

Emilciuc A., Fenomenul îmburghezirii nobilimii și înnobilării burgheziei în Basarabia (1812-1868), w: Studii de arhondologie și genealogie, 1, red. S. Bacalov, Chișinău 2013

Epsztein T., Polska własność ziemska na Ukrainie (gubernia kijowska, podolska i wołyńska) w 1890 r., Warszawa 2008

Hanusz J., O języku Ormian polskich, „Rozprawy i Sprawozdania Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności”, 11, 1886

Kalendarzyk Odeski na rok przestępny 1912, Odessa 1912

Król-Mazur R., Miasto trzech nacji. Studia z dziejów Kamieńca Podolskiego w XVIII wieku, Kraków 2008

Makowiecki S., Mamałyga, czyli słońce na stole, Warszawa 1976

Marczyński W., Statystyczne, topograficzne i historyczne opisanie Gubernii Podolskiey, 2, Wilno 1822

Miecznik A., Owanes Ohana, Warszawa 1897

Mojzesowicz M., Kult św. Antoniego w Kutach, „Posłaniec św. Grzegorza”, 1931, nr 51-52

Mojzesowicz M., O Ormianach w Kutach, „Posłaniec św. Grzegorza”, 1927, nr 1

Mojzesowicz M., Wesele ormiańskie, „Posłaniec św. Grzegorza”, 1929, nr 22-23

Petrowicz K., Wspomnienia kuckie, „Posłaniec św. Grzegorza”, 1933, nr 72-73

Popescu-Spineni M., Procesul mânăstirilor închinate, București 1936

Protection des minorités en Roumanie. Pétition de M. Georges Tzamoutali et d’un certain nombre d’autres signataires, en date du 24 juin 1933, concernant l’expropriation de forêts en Bessarabie, Société de Nations, Genève 1933

Recensământul general al populaţiei din 1930, red. S. Manuila, București 1938

Rolle M., Z minionych stuleci. Szkice historyczne i literackie, Lwów 1908

Stopka K., Ormianie w Polsce dawnej i dzisiejszej, Kraków 2000

Ungureanu C., Învățământul primar din Bucovina (1774-1918), Chișinău 2007

Zakrzewska-Dubasowa M., Ormianie w dawnej Polsce, Lublin 1982

Berg L. S., Bessarabiâ. Strana – lûdi – hozâjstvo, Petrograd 1918

Kohmanskij R., Sbornik sudebnyh rešenij po voprosam mestnago graždanskago prava, w: Zapiski Bessarabskago oblastnago statističeskago komiteta, 3, Kišinev 1868

Kruševan P. A., V Bessarabii. Putevyâ zametki, w: Bessarabiâ. Geografičeskij, istoričeskij, statističeskij, èkonomičeskij, ètnografičeskij, literaturnyj i spravočnyj sbornik, red. idem, Moskva 1903

Kruševan P. A., Milliony, w: Bessarabiâ. Geografičeskij, istoričeskij, statističeskij, èkonomičeskij, ètnografičeskij, literaturnyj i spravočnyj sbornik, red. idem, Moskva 1903

Levit I., God sudʹbonosnyj. Ot provozglašeniâ Moldavskoj Respubliki do likvidacii avtonomii Bessarabii. Noâbrʹ 1917 g. – noâbrʹ 1918 g., Kišinev 2000

Materialy, sobrannye glasnym Bessarabskago gubernskago zemstva Mitrofanom Vasilʹevičem Puriškevičem o zemlâh, nahodâŝihsâ v Bessarabskoj gubernii, imenuûŝihsâ preklonennymi svâtym mestam na Vostoke, Kišinev 1910

Pervaâ vseobŝaâ perepisʹ naseleniâ Rossijskoj Imperii 1897 g., 3, Bessarabskaâ guberniâ, Sankt-Peterburg 1905

Registraciâ zemelʹ Bessarabskoj oblasti, w: Zapiski Bessarabskago oblastnago statističeskago komiteta, 2, Kišinev 1867

Zaŝuk A., Materialy dlâ geografii i statistiki Rossii, sobrannye oficerami Generalʹnago štaba, w: Bessarabskaâ oblastʹ, 1, Sankt-Peterburg 1862

Zaŝuk A., Materialy dlâ geografii i statistiki Rossii, sobrannye oficerami Generalʹnago štaba, w: Bessarabskaâ oblastʹ, 2, Sankt-Peterburg 1862

Zozulin N., Bessarabskiâ imeniâ zagraničnyh monastyrej, w: Bessarabiâ. Geografičeskij, istoričeskij, statističeskij, èkonomičeskij, ètnografičeskij, literaturnyj i spravočnyj sbornik, red. P. A. Kruševan, Moskva 1903.

Downloads

Published

2017-08-22

How to Cite

Ber, J. (2017). Ormianie polscy w Besarabii. Lehahayer, 4, 99–147. https://doi.org/10.12797/LH.04.2017.04.04

Issue

Section

Articles

Funding data