Śladami kopisty Awedyka
Portret rodzinny Derszymonowiców, czyli mikro-historia przemian kulturowych Ormian polskich w XVII wieku
Keywords:
Polish‑Armenians, Lwów, Łuck, Polish culture in the 17th century, history of Armenian christianity, Armenian manuscripts, Armenian copyists, Matenadaran, testament, premarital agreement (krorąk), migrations, DerszymonowiczAbstract
Following Avidicus the copyist. A portrait of the Derszymonowic family, or the micro‑history of cultural transformations among Polish‑Armenians in the 17 th century
The history of the Derszymonowic family, the descendants of Armenian priest Der Szymon, living in Łuck and Lwów, depicts a landmark in the life of Polish‑Armenians in the 17th century. In cultural context of a rapidly developing Old Polish city, various ethnic groups underwent the process of acculturation. The wealthy Armenian merchant community, with immigrant background and speaking the Kipchak ethnolect, remodeled its religious (the union with the Catholic church) and language self‑identification (Polonisation), and began to migrate further into the Polish territory. This fundamental restructuring of identity maintained important ethnic differences (the own Church rite and collective memory) merging them with Polish national consciousness (patriotism, spirit of citizenship). In this way Armenians became Armeno‑Poles (term coined by Józef Epifaniusz Minasowicz, the 18th century writer and polymath, a cousin to the Derszymonowic family).
References
Acta nuntiaturae Polonae, XXXIV, Opitius Pallavicini (1680–1688), 6: 1 I 1683 – 30 VI 1683, ed. Maria Domin, Cracoviae 2008.
[Akinian N.], Aginean N., Movsēs K. Datʿevatsʿi hayotsʿ gatʿoghigosn ev ir zhamanagě [Mowses III Tatewacy, katolikos ormiański, i jego czasy], Vienna [Wiedeń] 1936.
Album civium Leopoliensium. Rejestry przyjęć do prawa miejskiego we Lwowie 1388–1783, wyd. A. Janeczek, I, Poznań–Warszawa 2005.
Arakel z Tebryzu, Księga dziejów, tłum. W. Dąbrowski, A. Mandalian, Warszawa 1981.
Barącz S., Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol 1869.
Barącz S., Żywoty sławnych Ormian w Polszcze, Lwów 1856.
Bischoff F., Urkunden zur Geschichte der Armenier in Lemberg, Wien 1865, Archiv für Kunde Österreichischer Geschichts‑Quellen, 32.
Borkowska M., Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, 2, Polska Centralna i Południowa, Warszawa 2005.
Dachkévytch Y., Les Arméniens à Kiev (de la deuxième moitié du XIIIe au XVIIe siècle, w: Armenian Studies. Études Arméniennes. In memoriam Haig Berbérian, Lisboa 1986, s. 185–214.
Dachkévytch Y., Siméon dpir Lehac‘i. Qui est-il?, “Revue des études arméniennes”, nouvelle serie, 12, 1977, s. 354–364.
[Daszkiewicz J., Tryjarski E.] Daškevič Â., Tryârski Є., Armâno‑kypčakskie predbračnye dogovory iz Lʹvova (1598–1638 гг.), „Rocznik Orientalistyczny” 33, 1970, nr 2, s. 67–105.
Die Aufzeichnungen des Dominikaners Martin Gruneweg (1562–ca. 1618) über seine Familie in Danzig, seine Handelsreisen in Osteuropa und sein Klosterleben in Polen, Hrsg. Almut Bues, 2, Wiesbaden 2008.
Dzieje zjednoczenia Ormian polskich z kościołem rzymskim w XVII wieku, z dwóch rękopisów łacińskiego i włoskiego w przekładzie polskim, ed. A. Pawiński, w: Źródła dziejowe, II, Warszawa 1876.
Eminowicz M., Rodzina Eminowiczów, Kraków 1989.
[Harkaweć O.] Garkavecʹ O., Vіrmeno‑kipčacʹkі rukopisi v Ukraїnі, Vіrmenії, Rosії. Katalog, Kiїv 1993.
[Garkawec A.], Garkavec A., Kypčakskoe pisʹmennoe nasledie, I, Katalog i teksty pamâtnikov armânskim pisʹmom, II, Almaty 2002.
Jaworski F., Nobilitacja miasta Lwowa, Lwów 1909.
[Jeganian O., Zejtunian A., Antabian P.], Tsʿutsʿag tseṛakratsʿ Mashdotsʿi anvan Madenatarani [Katalog rękopisów Instytutu Masztoca Matenadaranu].
Hador A, gazmetsʿin (wydali) Ō. Ekanyan, A. Zeytʿunyan, Pʿ. Antʿapyan. neradzutʿyuně՝ Ō. Ekanyani, khmpakrutʿyamp՝ L. Khachʿigyani, A. Mnatsʿaganyani [Jeganian O., Zejtunian A., Antabian P. i inni], Erevan [Erywań] 1965.
Kapral M., Urzędnicy miasta Lwowa w XIII–XVIII wieku, Toruń 2008.
[Lehacy S.] Des Armeniers Simeon aus Polen Reisebeschreibung, Annalen und Kolophone, hrsg. P. N. Akinian, Wien 1936.
[Lehacy S.] Simeon Lehaci. Putevye zametki, perevod s armânskogo, predislovie i kommentarii M. O. Darbinân, Moskva 1965.
Lechicki C., Kościół ormiański w Polsce (zarys historyczny), Lwów 1928.
Lewański R. K., Bibliotheca Nationis Poloniae na Uniwersytecie Padewskim, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, 46, 1996, nr 1/2, s. 143–214.
Macler F., Rapport sur une mission scientifique en Galicie et un Bucovine (julliet‑août 1925), „Revue des études arméniennes”, 7, 1927, nr 1, s. 11–177.
Mańkowski T., Sztuka Ormian lwowskich, w: Prace Komisji Historii Sztuki PAU, 6, 1934.
Obertyński Z., Legenda jazłowiecka. Przyczynek do krytyki podań ludowych w wiekach XVI–XVIII, „Studia Źródłoznawcze” 7, 1962, s. 57–76, 8, 1963, s. 15–48.
Petricius S., Polityki Aristotelesowey to iest rządu Rzeczypospolitey Ksiąg ośmioro, Kraków 1605.
Petrowicz G., La chiesa armena in Polonia, parte prima, Roma 1971.
Petrowicz G., L’unione degli Armeni di Polonia con la Santa Sede, Romae 1950.
Rachwał S., Jan Alnpek i jego opis miasta Lwowa z początku XVII wieku, Lwów 1930.
[Rolle A. J.] Dr A. J. , Zakładnicy lwowscy w r. 1672, Warszawa 1913.
[Ruśka] Rusʹka (Volinsʹka) metrika. Regesti dokumentіv Koronnoї kancelârії dlâ ukraїnsʹkih zemelʹ (Volinsʹke, Kiїvsʹke, Braclavsʹke, Černіgіvsʹke voєvodstva) 1569–1673, uporâdniki: G. Borâk, G. Vajs, K. Vislobokov, L. Demčenko, P. Kennedі Grіmsted, V. Kravčenko, V. Straško, N. Âkovenko, Kiїv 2002.
Słuszkiewicz E., Trzy dokumenty ormiańskie z w. XVII, „Przegląd Orientalistyczny”, 27, 1963/64, z. 2, s. 141–161; 28, 1964/65, z. 2., s. 113–152.
[Socialna] Socіalʹna borotʹba v mіstі Lvovі v XVI–XVIII st. Zbіrnik dokumentіv, pіd redakcієû Â. P. Kіsâ, Lvіv 1961.
Stopka K., Kultura religijna Ormian polskich (struktury i stosunki kościelno‑publiczne), w: Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu, I, Struktury kościelno‑publiczne, red. H. Manikowska i W. Brojer, Warszawa 2008, s. 242–243.
Stopka K., Nieznane karty z dziejów szkolnictwa Ormian polskich: szkoła kościelna (tybradun) do XVII wieku, w: Virtuti et ingenio. Księga pamiątkowa dedykowana profesorowi Julianowi Dybcowi, red. A. K. Banach, Kraków 2013, s. 477–498.
Stopka K., Ormianie w Polsce dawnej i dzisiejszej, Kraków 2000.
Stopka K., Spendowski [Spędowski], pierwotnie: Szeferowicz, [Seferczyk, Seferowicz, Seferowic] Bogdan [Astwadzadur, Bohdan Deodat], w: Polski słownik biograficzny, 41, Warszawa–Kraków 2002, s. 68–69.
Stopka K., Symeon Lehac‘i, w: Polski słownik biograficzny, 46, Warszawa–Kraków 2009, s. 231–235.
Stopka K., Zięba A. A., Artwich A., Agopsowicz M., Ormiańska Warszawa, Warszawa 2012.
Sydry S. M., Czcigodny sługa Boży O. Stanisław od Jezusa Maryi Papczyński i jego dzieło w świetle dokumentów, Warszawa 1937.
Targosz K., Jan III Sobieski mecenasem nauk i uczonych, Wrocław 1991.
Trillerówna E., Mieszkańcy Wschodu we Lwowie, „Miesięcznik Heraldyczny”, 14, 1935, nr 10, s. 154–158.
Tryjarski E., Dialogi kipczacko‑ormiańskie z tzw. Kodeksu Awedyka, “Lehahayer”, 2, 2013, s. 9–80.
Tryjarski E., Names of Animals in Armeno‑Kipchak: A New List Brought to Light, w: Studies on the Turkic World. A Festschrift for Professor Stanisław Stachowski on the Occasion of His 80th Birthday, ed. by E. E. Mańczak‑Wohlfeld, B. Podolak, Kraków 2010, s. 157–167.
Tryjarski, Ze studiów nad rękopisami i dialektem kipczackim Ormian polskich, I, O ogólnej sytuacji językowej w gminach Ormian polskich, II, O nauce języków obcych w Kolegium teatyńskim we Lwowie, III, Katalogi alumnów Kolegium teatyńskiego we Lwowie, „Rocznik Orientalistyczny”, 23, 1960, z. 2, s. 7–55, 24, 1961, z. 1, s. 43–87.
Tryjarski E., Zapisy sądu duchownego Ormian miasta Lwowa za lata 1625–1630 w języku ormiańsko‑kipczackim, Kraków 2010 [Ukrainsko‑armianskije] Ukrainsko‑armânskie svâzi v XVII veke. Cbornik dokumentov, sostavil Â. R. Daškevič, Kiev 1969.
[Woskian H.] Sdepʿanosi Ṛōshkʿay Zhamanagakrutʿiwn gam daregankʿ egeghetsʿagankʿ [Chronologia albo kroniki kościelne Stefana Roszki], hradaragetsʿ h. Hamazasb Osgean, [oprac. o. H. Woskian], Vienna [Wiedeń] 1964.
[Zachariasiewicz F. X.] X. Z, Wiadomość o Ormianach w Polszcze, Lwów 1842.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
