Stosunki czesko-ormiańskie

Krótki przegląd historyczny

Abstrakt

W przeciwieństwie do innych krajów europejskich, takich jak Francjaczy państwo polsko-litewskie, z długą tradycją obecności kupców ormiańskich ziemieczeskie, historycznie rzecz biorąc, miały niewielki kontakt ze światem diasporyormiańskiej. Tylko jedną z części ziem Korony Czeskiej, na które składały sięCzechy, Morawy i część Śląska, można uznać za tak zwane pogranicze osmańskie.Była to wschodnia część Moraw (tzw. Wołoszczyzna Morawska ze względu napewne etniczno-historyczne podobieństwo do górzystego regionu Karpat na tereniedzisiejszej Rumunii). Stosunki ormiańsko-czeskie zintensyfikowały się dopiero napoczątku XX wieku. Po pierwszej wojnie światowej i rozpadzie Austro-Węgier Czechosłowacjawyrosła jako wieloetniczne państwo z licznymi mniejszościami narodowymi.Jej tradycyjnemu filhellenizmowi towarzyszyło zainteresowanie innymi dyscyplinamiorientalnymi, między innymi armenologią (studiami armenistycznymi).Zainteresowanie to manifestowało się w okresie międzywojennym między innymiprzez obecność rękopisów ormiańskich w bibliotekach i archiwach czeskich, a takżeprzez pojawienie się obrazów literackich i stereotypów. Prawdziwy rozkwit tejtematyki nastąpił jednak po rozpadzie Związku Sowieckiego, kiedy Czechosłowacja,a później Czechy stały się jednym z głównych krajów tranzytowych, przez któreprzetaczały się wielkie fale migracyjne z niepodległej Republiki Armenii. ObecnieRepublika Czeska zmienia status z dawnego kraju tranzytowego na kraj migracji docelowych.W związku z tymi procesami na Uniwersytecie Karola (Univerzita Karlova)w Pradze pojawiły się studia armenistyczne. Poszczególne tematy, takie jakludobójstwo Ormian czy wojna w Górskim Karabachu, omawia się również w innychośrodkach naukowych w ramach studiów nad konfliktami terytorialnymi, naprzykład na Uniwersytecie Masaryka (Masarykova univerzita) w Brnie lub w TerezińskimCentrum Badań nad Ludobójstwem (Centrum studií genocid Terezín / Theresienstadt Center of Genocide Studies) w Terezinie. Współczesne badania obejmująwiele pól armenologii, a ze względu na podejście interdyscyplinarne podejmowanesą także w obrębie studiów orientalistycznych i w ogóle studiów wschodnioeuropejskich.W artykule podjęto próbę sumarycznej prezentacji stosunkówormiańsko-czeskich od średniowiecza do czasów współczesnych. Przedstawionezostaną także główne kierunki badawcze i ośrodki studiów armenistycznych w Czechach.