Zmiany w stosowaniu przyimków z nazwą Ukraina na podstawie danych korpusowych
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.20.2025.40.10Słowa kluczowe:
przyimki, Ukraina, uzus, korpusyAbstrakt
CHANGES IN THE USE OF PREPOSITIONS WITH THE NAME UKRAINE IN POLISH: A CORPUS-BASED STUDY
The Russian attack on Ukraine on 24 February 2022 initiated a change of preference for the new syntax w Ukrainie/do Ukrainy in the place of the old and significantly more common na Ukrainie/na Ukrainę. The change was confirmed in the MoncoPL corpus. Over a period of 3 years, the corpus data showed a strengthening position of the new syntax. However, the conducted research confirmed the existence of editorial policies on the use of prepositions with the name Ukraine with some publishers. This fact may have influenced the obtained results, as the corpus material is based on edited texts. The linguistic data extracted from unedited source (posts on portal X) confirm the initial growth of uses with the syntax w Ukrainie, but do not confirm the upward trend of this change. It is, therefore, not possible to conclude that there has been a change with respect to the use of prepositions with the name Ukraine, and future research should also take into account unedited sources.
Pobrania
Bibliografia
Adamiec D., Gruszczyński W., Majdak M., Żółtak M., 2023, Barokowa polszczyzna w internecie, czyli Elektroniczny słownik języka polskiego XVII i XVIII wieku, „LingVaria” XVIII, nr 1 (35), s. 113–124, https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.35.08. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.35.08
Andrzejczuk A., 2010, Narodowy Korpus Języka Polskiego – teoria i praktyka. Fakty, mity, potrzeby, „Comparative Legilinguistics” vol. 3, s. 133–142.
Baran A., 2018, Przyimek na w konstrukcjach z nazwami niektórych państw (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, Węgry) w miejscowniku i bierniku, „Poradnik Językowy” nr 6, s. 92–102.
Dubisz S., 2022, Kresy, Ukraina i przyimki, „Poradnik Językowy” nr 9, s. 93–96.
Gruszczyński W., 2020, Korpusy językowe narzędziem pracy historyka języka, [w:] A. Hącia, K. Kłosińska, P. Zbróg (red.), Polszczyzna w dobie cyfryzacji, Warszawa, s. 255–265.
Kieraś W., Marciniak M., Łaziński M., Woliński M., Bojałkowska K., Eźlakowski W., Kobyliński Ł., Komosińska D., Krasnowska-Kieraś K., Rudolf M., Tomaszewska A., Wołoszyn J., Zawadzka-Paluektau N., 2024, Korpus Współczesnego Języka Polskiego. Dekada 2011–2020, „Język Polski” CV, z. 2, s. 5–20, https://doi.org/10.31286/JP.001055. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.001055
Klebanowska B., 1971, Znaczenia lokatywne polskich przyimków właściwych, „Prace Językoznawcze – Polska Akademia Nauk”, 64, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Krążyńska Z., 2015, Staropolskie konstrukcje z przyimkami. Krótka synteza, „LingVaria” X, nr 10 (20), s. 193–204, https://doi.org/10.12797/LV.10.2015.20.15. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.10.2015.20.15
Kudła M., 2024, W Ukrainie czy na Ukrainie? O połączeniach przyimków z toponimami w języku polskim z perspektywy historycznej i kognitywnej, „LingVaria” XIX, nr 2 (38), s. 143–155, https://doi.org/10.12797/LV.19.2024.38.11. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.19.2024.38.11
Lica Z., 2016, Użycia lokatywne przyimków w oraz na w połączeniu z nazwami geograficznymi.
Przegląd stanowisk leksykograficznych, [w:] E. Rogowska-Cybulska, M. Cybulski (red.), Norma i uzus współczesnej polszczyzny. Wybrane problemy, Gdańsk, s. 50–59.
Łaziński M., 2022, Przyimki na, w oraz do przed nazwami państw, krajów i krain. Historia i współczesne wahania normatywne, „Język Polski” CII, z. 1, s. 26–40, https://doi.org/10.31286/JP.01001. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.01001
Łaziński M., 2023, Feminatywy oraz inne spory o słowa. Próba diagnozy i propozycje pozytywne, „Socjolingwistyka” t. 37, nr 1, s. 345–368, https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.37.19. DOI: https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.37.19
Łaziński M., Górski R.L., Woźniak M., 2023, Korpus XIX w. Uniwersytetu Warszawskiego i IJP PAN, „LingVaria” XVIII, nr 1 (35), s. 125–134, https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.35.09. DOI: https://doi.org/10.12797/LV.18.2023.35.09
Monco PL: Monco PL, [on-line:] monco-pl.clarin-pl.eu (dostęp: 16 I 2025).
Narodowy Korpus Języka Polskiego, praca zbiorowa, red. A. Przepiórowski, M. Bańko, R.L. Górski, B. Lewandowska-Tomaszczyk, Warszawa 2012.
NKJP: Narodowy Korpus Języka Polskiego, [on-line:] nkjp.pl (dostęp: 16 I 2025).
Opinia 2022: Opinia Rady Języka Polskiego w sprawie wyrażeń „w Ukrainie” / „do Ukrainy” i „na Ukrainie” / „na Ukrainę”, Rada Języka Polskiego, [on-line:] https://rjp.pan.pl/dokumenty-rady?view=article&id=2099:opinia-rady-jezyka-polskiego w-sprawie-wyrazen-w-ukrainie-do-ukrainy-i-na-ukrainie-na ukraine&catid=45:dokumenty-rady (dostęp: 18 XI 2024).
Pęzik P., 2020, Budowa i zastosowania korpusu monitorującego MoncoPL, „Forum Lingwistyczne” nr 7, s. 133–150, http://doi.org/10.31261/FL.2020.07.11. DOI: https://doi.org/10.31261/FL.2020.07.11
Przybylska R., 2002, Polisemia przyimków polskich w świetle semantyki kognitywnej, „Językoznawstwo Kognitywne. Studia i Analizy”, 1, Kraków.
Przybylska R., 2021, Przyimki i polityka, [w:] E. Horyń, E. Młynarczyk, P. Żmigrodzki (red.), Język polski – między tradycją a współczesnością. Księga jubileuszowa z okazji stulecia Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, „Prace Monograficzne – Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie”, 1030, Kraków, s. 162–169. DOI: https://doi.org/10.24917/9788380846258.12
Pucułek A., Na Ukrainie czy w Ukrainie. Prof. Bralczyk: „Jestem za tym, żeby młodzież mówiła »w Ukrainie«”, Radio ZET, [on-line:] https://wiadomosci.radiozet.pl/polska/
Na-Ukrainie-czy-w-Ukrainie.-Jak-mowimy-i-piszemy-Prof.-Bralczyk-wyjasnia (dostęp: 16 XII 2024).
Rajfur M., 2022, „Na Ukrainie”, czy „w Ukrainie”. Jak jest poprawnie? Wojna przyśpiesza zmianę, Gazeta Wrocławska, [on-line:] https://gazetawroclawska.pl/na-ukrainie-czy-w-ukrainie-jak-jest-poprawnie-wojna-przyspiesza-zmiane/ar/c5-16110515 (dostęp: 16 XII 2024).
Satoła-Staśkowiak J., 2022, Krótko o kilku współczesnych tendencjach, obserwowanych w polskiej ortografii, leksyce i składni, obecnych w komunikacji medialnej, „Językoznawstwo” 2 (17), s. 37–48, https://doi.org/10.25312/2391-5137.17/2022_03jss. DOI: https://doi.org/10.25312/2391-5137.17/2022_03jss
Siuciak M., 2020, Problem zmiany językowej a normalizacja i kodyfikacja polszczyzny, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica” 54, s. 9–17, https://doi.org/10.18778/0208-6077.54.01. DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6077.54.01
Skotarek D.J., 2021, Nowy język komunikacji medialnej – analiza językoznawcza polskiego Twittera, [w:] J. Kępa-Mętrak, P. Ciszek (red.), Polski system medialny w procesie zmian, t. 1, Kielce, s. 345–360.
Sobczak B., 2020, O funkcjach hasztagu na Twitterze, „Poradnik Językowy” nr 4, s. 35–50. DOI: https://doi.org/10.33896/PorJ.2020.4.3
Stawiany J., 2022, „W Ukrainie” czy „na Ukrainie”? Redakcje nie mają jednego modelu, Wirtualne Media, [on-line:] https://www.wirtualnemedia.pl/artykul/w-ukrainie-czy-na-ukrainie-redakcje-nie-maja-jednego-modelu (dostęp: 10 I 2025).
Walczak G., 1973, O niewłaściwym używaniu niektórych przyimków w języku potocznym, „Poradnik Językowy” nr 4, s. 205–208.
Waniakowa J., Węgrzynek K., 2023, Wszechobecne na, czyli o ekspansji przyimka na we współczesnej polszczyźnie, „Język Polski” CIII, z. 1, s. 36–54, https://doi.org/10.31286/JP.00140. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.00140
Weinsberg A., 1973, Przyimki przestrzenne w języku polskim, niemieckim i rumuńskim, „PraceJęzykoznawcze – Polska Akademia Nauk”, 71, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Michał Bartłomiej Citko
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
