Rola języka w uwalnianiu się z dziedzicznych traum
Negocjowanie pozycji społecznej śląskiej mniejszości etnicznej w serbskim Banacie
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.17.2020.65.14Słowa kluczowe:
pamięć społeczna, postpamięć, tożsamość, mniejszość etnicznaAbstrakt
The Role of Language in Releasing from Inherited Traumas. Negotiations of the Social Position of the Silesian Minority in Serbian Banat
The aim of the paper is to show the dependence between language, collective memory (also post-memory) and sense of identity. This issue is analysed using the example of an ethnic minority living in the village of Ostojićevo (Banat, Serbia) called ‘Toutowie.’ Their ancestors came in the 19th century from Wisła (Silesian Cieszyn, Poland); they left their homes because of great hunger and were looking for jobs in Banat. Narratives about the past contain traumatic experiences of the past generations transmitted in the Silesian dialect and constituting communicative memory. At the same time, a new Polish national identity is being constructed, supported by institutions and authorities; it carries a new image of the world and creates a new cultural memory. This new identity – shaped on the basis of national categories – leads to changes of its self-identification and gives the opportunity to raise its social position in the multi-ethnic Banat community.
Pobrania
Bibliografia
Assmann A., Między historią a pamięcią. Antologia, red. i posłowie M. Saryusz-Wolska, Warszawa 2013. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323514497
Assmann J., Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. A. Kryczyńska-Pham, Warszawa 2016.
Barth F., Grupy i granice etniczne: społeczna organizacja różnic kulturowych, przeł. M. Głowacka-Grajper, [w:] Badanie kultury. Elementy teorii antropologicznej. Kontynuacje, red. M. Kempny, E. Nowicka, Warszawa 2006.
Bartmiński J., Językowe podstawy obrazu świata, Lublin 2007.
Chlebda W., Pamięć ujęzykowiona, [w:] Tradycja dla współczesności, t. 6: Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin 2012.
Drljača D., Od odrębności etnicznej ku tożsamości narodowej (polskiej): Wiślanie w Ostojićevie (Banat, Serbia), [w:] Polacy poza granicami kraju u progu XXI wieku. Różne oblicza polskiej tożsamości, red. M. Michalska, Wrocław 2011.
Eriksen T.H., Etniczność i nacjonalizm. Ujęcie antropologiczne, przeł. B. Gutowska-Nowak, Kraków 2013.
Golka M., Pamięć społeczna i jej implanty, Warszawa 2009.
Grzegorczykowa R, Pojęcie językowego obrazu świata, [w:] Językowy obraz świata, red. J. Bartmiński, Lublin 1999.
Hajduk-Nijakowska J., Doświadczanie pamięci. Folklorystyczny kontekst opowieści wspomnieniowych, Opole 2016.
Hirsch M., Family Frames. Photography, Narrative, and Postmemory, Cambridge 1997.
Kajfosz J., Wiślanie w Ostojićevie a historia autoidentyfikacji na Śląsku Cieszyńskim, „Literatura Ludowa” 2012, nr 6.
Malewska-Szałygin A., Zarys tradycji stosowania pojęcia „wiedza potoczna”, „Etnografia Polska” 1995, t. 39, z. 1-2.
Marcol K., Wielojęzyczność i dynamika tożsamości wiślan w Wojwodinie (Serbia), [w:] Konstrukcje i destrukcje tożsamości, t. 2: Tożsamość wobec wielojęzyczności, red. E. Golachowska, A. Zielińska, Warszawa 2012.
Marcol K., Konteksty życia „na pograniczu”. Wpływ relacji interetnicznych na język i kulturę Wiślan w Ostojićevie, „Literatura Ludowa” 2012, nr 6.
Marcol K., Kształtowanie wyznaczników etniczności i redefinicja tożsamości w grupie etnicznej Wiślan z Ostojićeva (Banat, Serbia), „Łódzkie Studia Etnograficzne” 2017, t. 56: Na Bałkanach / O Bałkanach, https://doi.org/10.12775/LSE.2017.56.09. DOI: https://doi.org/10.12775/LSE.2017.56.09
Niedźwiedzki D., Migracje i tożsamość. Od teorii do analizy przypadku, Kraków 2010.
Schuetz A., The Stranger: An Essay in Social Psychology, „American Journal of Sociology” 1944, vol. 49, nr 6, https://doi.org/10.1086/219472. DOI: https://doi.org/10.1086/219472
Spyra J., Wisła. Dzieje beskidzkiej wsi do 1918 roku, Wisła 2007, Monografia Wisły, t. 2.
Spyra J., Historiografia a tożsamość regionalna w czasach nowożytnych na przykładzie Śląska Cieszyńskiego w okresie od XVI do początku XX wieku, Częstochowa 2015.
Szczypka D., Emigracja wiślan i ich dzieje w Tisza Szent Miklós (Ostojićevo) do 1918 roku, [w:] Wiślanie we wsi Ostojićevo (Banat, Serbia). Historia – język – kultura, red. R. Czyż, D. Szczypka, Wisła 2010.
Taylor Ch., Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej, przeł. M. Gruszczyński i in., Warszawa 2001.
Traba R., Pamięć kulturowa – pamięć komunikatywna. Teoria i praktyka badawcza Jana Assmanna.
Wstęp do wydania polskiego, [w:] J. Assmann, Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przekł. A. Kryczyńska-Pham, Warszawa 2016.
Wójcicka M., Język pamięci zbiorowej (w kontekście kultury oralności, piśmienności i elektralności). Prolegomena, [w:] Pamięć w ujęciu lingwistycznym. Zagadnienia teoretyczne i metodyczne, red. W. Czachur, Warszawa 2018. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323530077.pp.68-93
Zatora A., Saga rodzinna – próba uporządkowania i konceptualizacji gatunku, „Zagadnienia Rodzajów Literackich” 2017, t. 60, nr 2, https://doi.org/10.26485/ZRL/2017/60.2/2. DOI: https://doi.org/10.26485/ZRL/2017/60.2/2
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
