Pamięć przeszłości jako bagaż czy grupowa duma?

Postawa młodego pokolenia przesiedleńców z kresów wschodnich II Rzeczypospolitej wobec rodzinnej pamięći przeszłości

Authors

  • Teresa Sołdra-Gwiżdż Uniwersytet Opolski

DOI:

https://doi.org/10.12797/Politeja.12.2015.35.21

Keywords:

collective memory of a family, memory of the past, post‑memory, the displaced from the Former Eastern Lands of the Second Republic of Poland, young generation, transmission of the past, Opole Silesia

Abstract

The Memory of the Past as Burden or Group Pride?

The article contains considerations over the formation of family‑based remembrance of the past (post‑memory) among the young generation of Kresowiacy (Poles displaced from the Former Eastern Lands belonging to Poland before WW2) living now in Opole in Silesia – a unique region of Poland. Results of empirical research indicate that the family‑related post‑memory (inherited memory), in the young generation of the displaced is not a linear string, whose endpoint is the presence. It is random and fragmentary, with different time contexts, in which there has followed a clear mix‑up of orders covering different dimensions of historical and family events. It is rather that personalistic and historical events most frequently occur as the background of the narration. Young people are most often occasional listeners rather than active researchers of the family past, in particular those traumas that until today have raised anxiety, liberated strong emotions and reminded of the “lost Arcadia”. The everyday life does not favour this type of reflection, and experienced social situations enforce participation in the Silesian regional culture. Such a shape of post‑memory is a result of a series of social processes connected with assimilative and adaptive activities aimed at forming a group of the so‑called “new autochthons”, which were undertaken by the socialist authorities. One can perceive also a hidden and unintended function of these returns to the past, which manifests itself as a wish to maintain group identity in the future through recreating and evoking traumas of the past, that is constructing the “expelled memory”. Nevertheless, the young generation of the displaced in Opole region only to a little extent are becoming its participants and receivers. The heritage of the Former Eastern Lands of Poland, remembrance of the traumas of the past make rather partially forgotten or being forgotten group luggage of the past than an element of group pride.

Downloads

Download data is not yet available.

PlumX Metrics of this article

Author Biography

Teresa Sołdra-Gwiżdż, Uniwersytet Opolski

Doktor habilitowana, profesor Uniwersytetu Opolskiego, socjolog, absolwentka socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, doktoryzowała się i habilitowała na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracownik Uniwersytetu Opolskiego (Zakład Teoretycznych Podstaw Socjologii). Dyrektor Państwowego Instytutu Naukowego – Instytutu Śląskiego w latach 2007-2012. Zainteresowania naukowe: socjologia stosunków etnicznych, edukacja, rynek pracy i socjologia problemów społecznych. Koordynator, kierownik i członek wielu projektów, grantów i zespołów badawczych. Autorka ponad stu prac naukowych (w tym w języku czeskim, niemieckim i angielskim) oraz ekspertyz poświęconych problematyce instytucji społecznych, relacjom etnicznym na Śląsku, edukacji, młodzieży i rynkowi pracy.

References

Assorodoboj N., Żywa historia. Świadomość historyczna. Symptomy i propozycje badawcze, „Studia Socjologiczne” 1963, nr 2.
Google Scholar

Burszta J., Kategorie ludności i ich typ kulturowy, [w:] Przemiany społeczne na Ziemiach Zachodnich, red. W. Markiewicz, P. Rybicki, Poznań 1967, Ziemie Zachodnie, nr 9.
Google Scholar

Castells M., Siła tożsamości, przeł. S. Szymański, red. nauk. M. Marody, Warszawa 2008.
Google Scholar

Czarnowski S., Powstanie i społeczne funkcje historii, [w:] tenże, Dzieła, t. 5, Warszawa 1956.
Google Scholar

Gubała J., Zróżnicowanie podejść badawczych w dziedzinie socjologicznych badań pamięci zbiorowej – wyższość metod jakościowych nad ilościowymi?, [online] http://www.palimpsest.socjologia.uj.edu.pl/tl_files/palimpsest/2012‑04‑23/Guba%C5%82a%20Palimpsest%20nr%202.pdf.
Google Scholar

Gwiżdż O., Dylematy metodologiczne w prowadzonych badaniach terenowych, [w:] Wokół ludzi i zdarzeń. Przesiedleńcy z dawnych Kresów Rzeczypospolitej w strukturze demograficznej i społecznej Śląska Opolskiego w sześćdziesięcioleciu 1945‑2005, red. nauk. R. Rauziński, T. Sołdra‑Gwiżdż, Opole 2011.
Google Scholar

Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, przeł. i wstęp M. Król, Warszawa 1969, Biblioteka Socjologiczna.
Google Scholar

Kowalski Z., Powrót Śląska Opolskiego do Polski. Organizacja władzy ludowej i regulacja problemów narodowościowych w latach 1945‑1948, Opole 1983.
Google Scholar

Kończał K., Wawrzyniak J., Polskie badania pamięcioznawcze. Tradycje, koncepcje, (nie)ciągłości, „Kultura i Społeczeństwo” 2011, nr 4. DOI: https://doi.org/10.35757/KiS.2011.55.4.2
Google Scholar

Kosiński L., Pochodzenie terytorialne ludności Ziem Zachodnich, „Dokumentacja Geograficzna” 1960, z. 2.
Google Scholar

Kwaśniewicz W., Metoda integralna K. Dobrowolskiego, „Etnografia Polska” 1969, nr 2.
Google Scholar

Lis M., Ludność rodzima na Śląsku Opolskim po II wojnie światowej (1945‑1993), Opole 1993.
Google Scholar

Nowak J., Społeczne reguły pamiętania. Antropologia pamięci zbiorowej, Kraków 2011.
Google Scholar

Polacy, Ślązacy, Niemcy. Studia nad stosunkami społeczno-kulturowymi na Śląsku Opolskim, red. K. Frysztacki, Kraków 1998.
Google Scholar

Rybicki P., O badaniu socjograficznym Śląska, Katowice 1938.
Google Scholar

Sołdra‑Gwiżdż T., Pamięć i tożsamość, [w:] Wokół ludzi i zdarzeń. Przesiedleńcy z dawnych Kresów Rzeczypospolitej w strukturze demograficznej i społecznej Śląska Opolskiego w sześćdziesięcioleciu 1945‑2005, red. nauk. R. Rauziński, T. Sołdra‑Gwiżdż, Opole 2011.
Google Scholar

Sołdra‑Gwiżdż
Google Scholar

T., Więzi regionalne w świetle historii rodzinnych i ich przekazywanie, [w:] Więzi społeczne w regionie, red. K. Frysztacki, T. Sołdra‑Gwiżdż, Opole 1993.
Google Scholar

Sołdra‑Gwiżdż T., Socjologia wobec Śląska. Jedność czy wielość?, Opole 2010.
Google Scholar

Szacka B., Dzieci – szkoła – społeczna pamięć przeszłości. Wymiar czasu przeszłego w edukacji szkolnej, „Kultura i Społeczeństwo” 1988, nr 4.
Google Scholar

Szmeja M., Starzy i nowi mieszkańcy Opolszczyzny, Opole 1997.
Google Scholar

Sztompka P., Życie codzienne – temat najnowszej socjologii, [w:] Socjologia codzienności, red. P. Sztompka, M. Bogunia‑Borowska, Kraków 2008.
Google Scholar

Śmiełowska M., Obecności etniczne i narodowe na Śląsku Opolskim. Procesy kształtowania tożsamości i relacji międzygrupowych, Opole 1999, Studia i Monografie – Uniwersytet Opolski, nr 277.
Google Scholar

Więzi społeczne w regionie, red. K. Frysztacki, T. Sołdra‑Gwiżdż, Opole 1993.
Google Scholar

Wokół ludzi i zdarzeń. Przesiedleńcy z dawnych Kresów Rzeczypospolitej w strukturze demograficznej i społecznej Śląska Opolskiego w sześćdziesięcioleciu 1945‑2005, red. nauk. R. Rauziński, T. Sołdra‑Gwiżdż, Opole 2011.
Google Scholar

Żygulski K., Repatrianci na Ziemiach Zachodnich. Studium socjologiczne, Poznań 1962, Ziemie Zachodnie, nr 6.
Google Scholar

Published

2015-07-20

How to Cite

Sołdra-Gwiżdż, Teresa. 2015. “Pamięć przeszłości Jako Bagaż Czy Grupowa Duma? Postawa młodego Pokolenia przesiedleńców Z kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej Wobec Rodzinnej pamięći przeszłości”. Politeja 12 (3 (35):281-94. https://doi.org/10.12797/Politeja.12.2015.35.21.

Issue

Section

Articles