Dom nad rzeką Moskwą jako architektoniczny i literacki znak pamięci
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.12.2015.35.11Keywords:
totalitarian regime, terror, trauma, memory, house, MoscowAbstract
The House on the Embankment as an Architectural and Literary Sign of Memory
The huge constructivist apartment house built in the 1930s in downtown Moscow, on the bank of the Moskva river, owes its present‑day name to Yury Trifonov’s novel The House on the Embankment (1976). Being an example of architecture typical of the Stalinist regime and a symbol of the regime’s triumph and dominance over man, the house functions as a very special character in Trifonov’s novel. It represents both individual and collective memory, shows the destructive influence of history and politics on the life of an individual and the whole nation. The House on the Embankment, related to the archetypal image of house, which is traditionally perceived as a space of love, safety and family ties, emerges in Trifonov’s novel as an anti‑house, a dehumanizing space in which the intergenerational relations are destroyed and which signifies man’s submission to and fear of authorities.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Afanasjewa A., Рефлексия „недочувствия” в прозе Юрия Трифонова конца 60‑х – 70‑х годов XX века, [w:] Wielkie tematy kultury w literaturach słowiańskich, t. 11: Zmysły, red. I. Malej, E. Tyszkowska‑Kasprzak, Wrocław 2014, Slavica Wratislaviensia, 158, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 3570.
Google Scholar
Architektura przymusu. Interdyscyplinarne studia nad dyscyplinującymi funkcjami architektury, red. T. Ferenc, M. Domański, Łódź 2013.
Google Scholar
Bachelard G., Wstęp do poetyki przestrzeni, przeł. W. Błońska, [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, t. 2: Strukturalno‑semiotyczne badania literackie, literaturoznawstwo porównawcze, w kręgu psychologii głębi i mitologii, oprac. H. Markiewicz, Kraków 1976, Biblioteka Studiów Literackich.
Google Scholar
Bogdanowicz T., Semantyka przestrzeni miejskiej w twórczości Andrieja Płatonowa, [w:] Rosja w krysztale. Rozważania, fakty i miraże, red. D. Oboleńska i in., Gdańsk 2014.
Google Scholar
Caruth C., Doświadczenie niczyje. Trauma i możliwość historii (Freud, Mojżesz i monoteizm), przeł. K. Bojarska, „Teksty Drugie” 2010, nr 6.
Google Scholar
Clark K., The Soviet Novel. History as Ritual, Chicago 1985.
Google Scholar
Conquest R., Wielki Terror, przeł. W. Jeżewski, Warszawa 1997.
Google Scholar
Duda K., Rodzina w okowach totalitaryzmu, [w:] Ku antropologii rodziny, red. i wstęp L. Rożek, Częstochowa 2009, Prace Interdyscyplinarne, t. 7.
Google Scholar
Figes O., Szepty. Życie w stalinowskiej Rosji, przeł. W. Jeżewski, Warszawa 2008.
Google Scholar
Gogol N., O architekturze w teraźniejszych czasach, przeł. J. Chmielewski, „Kronos” 2013, nr 3.
Google Scholar
Hall E.T., Ukryty wymiar, przeł. T. Hołówka, wstęp A. Wallis, Warszawa 1976, Biblioteka Myśli Współczesnej. Plus Minus Nieskończoność.
Google Scholar
Heller M., Maszyna i śrubki. Jak hartował się człowiek sowiecki, Paryż 1988, Biblioteka „Kultury”, t. 438.
Google Scholar
Hirsch M., Pokolenie postpamięci, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, „Didaskalia” 2011, nr 105.
Google Scholar
Humphrey C., Vitebsky P., Architektura i sacrum, przeł. E. Cander‑Karolewska, Warszawa 2005.
Google Scholar
Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 1990.
Google Scholar
Kotkiewicz A., „Piękny człowiek” Michaiła Zoszczenki. Wobec socrealistycznej kategorii wzniosłości, „Scripta Neophilologica Posnaniensia” 2012, t. 12.
Google Scholar
Mandelsztam N., Nadzieja w beznadziei, przeł. A. Drawicz, Warszawa 1997, Edukacja Europejska.
Google Scholar
Manea N., Musimy budować pomniki hańby, przeł. S. Kowalski, [online] http://wyborcza.pl/duzyformat/1,127291,7404849,Musimy_budowac_pomniki_hanby.html.
Google Scholar
Płatonow A., Wykop, przeł. A. Drawicz, Warszawa 1990.
Google Scholar
Rybakow A., Trzydziesty piąty i później, t. 2: Strach, przeł. M.B. Jagiełło, Z. Gadzinianka, Warszawa 1992.
Google Scholar
Sadowski J., Rewolucja i kontrrewolucja obyczajów. Rodzina, prokreacja i przestrzeń życia w rosyjskim dyskursie utopijnym lat 20. i 30. XX wieku, Łódź 2005, Idee w Rosji.
Google Scholar
Smaga J., Rosja w 20 stuleciu, Kraków 2001.
Google Scholar
Szczukin W., Mit szlacheckiego gniazda. Studium geokulturologiczne o klasycznej literaturze rosyjskiej, przeł. B. Żyłko, Kraków 2006.
Google Scholar
Tuan Yi‑Fu, Przestrzeń i miejsce, przeł. A. Morawińska, wstęp K. Wojciechowski, Warszawa 1987, Biblioteka Myśli Współczesnej. Plus Minus Nieskończoność.
Google Scholar
Szczygieł M., Dlaczego reporter nie żywi się ciszą, „Tygodnik Powszechny” 2011, nr 26.
Google Scholar
Trifonow J., Dom nad rzeką Moskwą, przeł. Z. Fedecki, Warszawa 1979.
Google Scholar
Trojanowska U., Archetyp domu w dwudziestowiecznej literaturze rosyjskiej. Lidia Czukowska, Jurij Trifonow, Anatolij Pristawkin, Kraków 2008, Rosja – Myśl, Słowo, Obraz, t. 12.
Google Scholar
Turowski A., Wielka utopia awangardy. Artystyczne i społeczne utopie w sztuce rosyjskiej 1910‑1930, Warszawa 1990.
Google Scholar
Turowski A., Parowóz dziejów, Warszawa 2012, Biblioteka Le Monde Diplomatique.
Google Scholar
Zeidler‑Janiszewska A., Między melancholią a żałobą. Estetyka wobec przemian w kulturze współczesnej, Warszawa 1996.
Google Scholar
Zielińska K., Miasto‑komuna czyli radziecka utopia urbanistyczna międzywojnia, „Artifex” 2009, nr 11.
Google Scholar
Gûnter H., Železnaâ garmoniâ (Gosudarstvo kak totalʹnoe proizvedenie iskusstva), „Voprosy Literatury” 1992, vypusk 1.
Google Scholar
Esaulov I., Totalitarnostʹ i sobornostʹ. Dva lika russkoj kulʹtury, „Voprosy literatury” 1992, nr 1.
Google Scholar
Koršunov M., Terehova V., Tajny i legendy Doma na naberežnoj, Moskva 2012.
Google Scholar
Kulâpin A., Skubač O., Mifologiâ sovetskoj povsednevnosti v literature i kulʹture stalinskoj èpohi, Moskva 2013.
Google Scholar
Papernyj V., Kulʹtura Dva, Moskva 1996.
Google Scholar
Prišvin M., Dnevnik 1937 goda, „Oktâbrʹ” 1995, nr 9.
Google Scholar
Trifonov Û., Iz dnevnikov i rabočih tetradej, [online] http://magazines.russ.ru/druzhba/1998/11/trif.html.
Google Scholar
Trifonova O., Moskva Ûriâ Trifonova, Moskva 2013.
Google Scholar
Hmelʹnickij D., Arhitektura Stalina. Psihologiâ i stilʹ, Moskva 2007.
Google Scholar
Gorodskie legendy. Moskva. Dom na naberežnoj, [online] http://www.youtube.com/watch?v=P5t3KmJBf1k.
Google Scholar
Neraskrytye tajny. Dom na naberežnoj, [online] http://www.youtube.com/watch?v=6QN_DqEGGo.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.