(Nie)chciane dziedzictwo?
Wrocław jako palimpsest
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.18.2021.74.16Keywords:
city, palimpsest, heritage, Recovered TerritoriesAbstract
(Un)wanted Heritage? Wrocław as a Palimpsest
The process of so called “degermanization” of Wrocław involved, among other things, removing traces of German history from the urban space by displacement of former residents, changing street names, introducing new symbols and erasing German-language signboards. Despite the communist historical policy in Wrocław, many examples of post-German traces in the urban space have survived. The article describes Wrocław as a palimpsest, a city of intertwined German and Polish records, where old layers are not removed, but only given new meanings. It refers to the project “Spod tynku patrzy Breslau” (From under the plaster Breslau gazes), which aims to conduct a social register of Germanlanguage epigrams in the urban space. It describes the changes in attitudes towards post-German heritage over time, especially after 1989.
Downloads
References
Assmann A., Erinnerungsräume. Formen und Wandlungen des kulturellen Gedächtnisses, Monachium1999.
Bierwiaczonek K., Dymnicka M., Kajdanek K., Nawrocki T., Miasto – Przestrzeń – Tożsamość.
Studium trzech miast: Gdańsk, Gliwice, Wrocław, Warszawa 2017.
Brakoniecki K., Atlantyda Północy. Dawne Prusy Wschodnie w fotografii, Olsztyn 1993.
Chwin S., Krótka historia pewnego żartu, Gdańsk 1999.
Dolińska K., Makaro J., Mit miasta wielokulturowego – Wrocław, „Kultura i Polityka” 2013, t. 13.
Dolistowska M., Miasta wielokrotnego zapisu – ikonosfera nowych przestrzeni tożsamości, „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2010, R. 107, z. 7-A2, s. 57-60.
Helmich M., Kujawinski J., Kutschke M., Toman J., „Odniemczanie” i polonizacja czyli z niemieckiego Breslau powstaje polski Wrocław, [w:] Polski Wrocław jako metropolia europejska – Pamięć i polityka historyczna z punktu widzenia oral history, red. P. Ther, T. Królik, L. Henke, [online] https://homepage.univie.ac.at/philipp.ther/breslau/html/odniemczanie.html.
Kamińska K., „Czytanie miasta”: edukacja międzykulturowa w przestrzeni miejskiej na przykładzie Wrocławia, [w:] Nieformalne nauczanie w edukacji międzykulturowej w szkołach ponadgimnazjalnych. Konteksty i działania, red. A. Wieszaczewska, Bydgoszcz 2015.
Karpińska G., Miasto wymazywane. Historia łódzkiego przypadku, „Studia Etnologiczne i Antropologiczne” 2004, t. 8, s. 165-178.
Kłopot S.W., The Local Historical Policy in Wrocław 1945-2016, [w:] Re-Imagining the City: Municipality and Urbanity Today from a Sociological Perspective, red. M. Smagacz-Poziemska,
K. Frysztacki, A. Bukowski, Kraków 2017.
Kłopot S.W., Trojanowski P., Pamięć wrocławian o prusko-niemieckim dziedzictwie materialnym, „Forum Socjologiczne” 2015, t. 6, s. 53-68.
Konopczyńska Ż., Odnowili cztery stare szyldy, pracują nad kolejnymi, wyborcza.pl 2019, 11 VI, [online] https://torun.wyborcza.pl/torun/7,48723,24874479,odnowiono-cztery-stareszyldy-pracuja-nad-kolejnymi.html.
Kostkiewiczowa T., Palimpsest, [hasło w:] Słownik terminów literackich, Wrocław 1989, s. 337-338.
Lewicka M., Dwa miasta – dwa mikrokosmosy: Wrocław i Lwów w pamięci swoich mieszkańców, [w:] My Wrocławianie: społeczna przestrzeń miasta, red. P. Żuk, J. Pluta, Wrocław 2006.
Lipski J.J., Dwie ojczyzny – dwa patriotyzmy. Uwagi o megalomanii narodowej i ksenofobii Polaków, „Otwarta Rzeczpospolita” 2011.
Mapa powstała w toku projektu zamieszczona na stronie Fundacji Dolnośląskość, [online] http://dolnoslaskosc.pl/mapa-pdf-do-pobrania,1854.html.
Miściorak A., Krajobraz jako nieświadoma pamięć miasta, „Kultura Współczesna: teoria, interpretacje, krytyka” 2015, nr 4, s. 124-141.
Pabjan B., Czajkowski P., Formy pamięci historycznej miasta. Przestrzeń urbanistyczna jako dziedzictwo kulturowe miasta w świadomości młodzieży, [w:] Pamięć jako kategoria rzeczywistości społecznej, red. J. Styk, M. Dziekanowska, Lublin 2012.
Pabjan B., Czajkowski P., Pamięć zbiorowa mieszkańców Wrocławia a stosunek do niemieckiego dziedzictwa miasta, [w:] Współczesna teoria i praktyka badań społecznych i humanistycznych, t. 2, red. R. Wiszniowski, J. Juchnowski, Toruń 2013.
Płóciennik S., Niemieckie napisy w polskim mieście. Ślady dawnych mieszkańców na murach kamienic,wyborcza.pl 2018, 16 III, [online] https://zielonagora.wyborcza.pl/zielonagora/
,35182,23149291,niemieckie-napisy-przedwojenni-mieszkancy-wciaz-zyja-na-murach.html.
Post z 1 maja 2021 roku na stronie „Spod tynku patrzy Breslau. I inne poniemieckie miasta”, [online] https://www.facebook.com/spodtynkupatrzybreslau/posts/301317034934440.
Post z 2 maja 2021 roku na stronie „Spod tynku patrzy Breslau. I inne poniemieckie miasta”, [online] https://www.facebook.com/spodtynkupatrzybreslau/posts/301742711558539.
Powstała mapa. Jej autorzy chcą ocalić wiedzę o niemieckich śladach we Wrocławiu, Tu Wrocław, 2021, 9 I, [online] https://www.tuwroclaw.com/wiadomosci,powstala-mapa-jej-autorzy-chca-ocalic-wiedze-o-niemieckich-sladach-we-wroclawiu,wia5-3267-58283.html.
Rybicka E., Pamięć i miasto. Palimpsest vs. pole walki, „Teksty Drugie” 2011, nr 5, s. 201-211.
Saryusz-Wolska M., Spotkania czasu z miejscem. Studia o pamięci i miastach, Warszawa 2011.
Scenariusz spektaklu Liżę Twoje serce Teatru Muzycznego Capitol we Wrocławiu, [online] http://www.dialog-pismo.pl/sites/default/files/biblioteka/glinska_man.pdf.
Siemion P., Niskie Łąki, Warszawa 2000.
Szaruga L., Dochodzenie do siebie. Wybrane wątki literatury po 1989 roku, Sejny 1997.
Thum G., Obce miasto. Wrocław 1945 i potem, Wrocław 2008.
Traba R., Pamięć zapisana w kamieniu, czyli krajobraz kulturowy jako palimpsest, [w:] Dziedzictwo Kresów – nasze wspólne dziedzictwo?, red. J. Purchla, Kraków 2009.
Witryna fundacji Dolnośląskość, zakładka dotycząca projektu „Spod tynku patrzy Breslau”, [online] http://dolnoslaskosc.pl/informacje-o-projekcie,1830.html.
Yi-Fu T., Przestrzeń i miejsce, przeł. A. Morawińska, Warszawa 1987.
Zaguła A., Palimpsest dla przyszłych pokoleń, „Czasopismo Techniczne. Architektura” 2008, R. 105, z. 15-6-A, s. 594-597.
Zawada A., Bresław. Eseje o miejscach, Wrocław 1997.
Zawada A., Dolny Śląsk – portret literacki, „Przegląd Polityczny” 2005, nr 70, s. 84-86.
Downloads
Published
Versions
- 2022-02-25 (2)
- 2021-12-15 (1)
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
