Dyskursy historyczne państw bałtyckich jako instrument ochrony młodych demokracji po rozpadzie ZSRR
Wybrane aspekty
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2023.86.04Keywords:
historical politics, collapse of the USSR, Lithuania, Latvia, Estonia, democracyAbstract
HISTORICAL DISCOURSES OF THE BALTIC STATES AS AN INSTRUMENT FOR THE PROTECTION OF YOUNG DEMOCRACIES AFTER THE COLLAPSE OF THE USSR: SELECTED ASPECTS
The aim of the article is to discuss selected elements of the historical policy of the Baltic states, tracing the process of shaping their official historical discourse – from post-Soviet nationalist narratives and the glorification of interwar independence to the pro-Western freedom narrative. The starting point of the research is the hypothesis that the top-down memorisation processes of the Baltic states, the centre of which were anti-Sovietism and nationalism, were an effective instrument for protecting the young democratic systems in the Baltic Sea against both the neo-imperial attempts of Putin’s Russia and the autocratic inclinations characteristic of other countries created after the collapse of the USSR.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Аmielushkin K., Gintautas Mazheikis: termin „Pribaltika” uzhe ni na chto ne ukazyvayet [Амелюшкин К., Гинтаутас Мажейкис: термин „Прибалтика” уже ни на что не указывает], Delfi, 12 VI 2016, [online] https://www.delfi.lt/ru/v-fokuse/novosti/gintautas-mazhejkis-termin-pribaltika-uzhe-ni-na-chto-ne-ukazyvaet.d?id=71192462.
Google Scholar
Bichta T., Michalczuk-Wlizło M., Jednoizbowość jako cecha parlamentów państw bałtyckich, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2012, no. 1(9), https://doi.org/10.15804/ppk.2012.01.03.
DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2012.01.03
Google Scholar
Bobryk A., Między buntem i patriotyzmem. Polska młodzież w subkulturze punk na Wileńszczyźnie, [w:] Kultura polska na Litwie, red. W. Lis, Lublin 2021.
Google Scholar
Brzeziński A.M., Oskar Halecki a Liga Narodów. Poglądy i działalność, Łódź 2016, https://doi.org/10.18778/8088-299-7.
DOI: https://doi.org/10.18778/8088-299-7
Google Scholar
Chwedoruk R., Polityka historyczna, Warszawa 2018.
Google Scholar
Chwedoruk R., Polityka historyczna w Europie – periodyzacja i wiodące dyskursy, „Studia Politologiczne” 2015, no. 35.
Google Scholar
Cichocki B., Wschodnia granica zewnętrzna rozszerzonej Unii Europejskiej, „Prace OSW” 2004, no. 14.
Google Scholar
Coolican S., The Russian Diaspora in the Baltic States: The Trojan Horse That Never Was, Medium, 10 XII 2021, [online] https://lseideas.medium.com/the-russian-diaspora-inthe-baltic-states-the-trojan-horse-that-never-was-337644c0beef.
Google Scholar
Czajowski A., Demokratyzacja Rosji w latach 1987-1999, Wrocław 2001.
Google Scholar
Dokument: ENSV ülemnõukogu deklaratsioon 16. novembrist 1988, ERR, 15 XI 2018, [online] https://www.err.ee/877219/dokument-ensv-ulemnoukogu-deklaratsioon-16-novembrist-1988.
Google Scholar
Fukuyama F., Koniec historii, przeł. T. Bieroń, M. Wichrowski, Kraków 2009.
Google Scholar
Girdvainis J., Dainuojanti revoliucija Vilniaus barikadose, Vilnius 2011.
Google Scholar
Golka M., Pamięć społeczna i jej implanty, Warszawa 2009.
Google Scholar
Gorbaczow M., Przebudowa i nowe myślenie dla naszego kraju i dla całego świata, Moskwa 1985.
Google Scholar
Gorbaczow M., Sam ze wspomnieniami, przeł. O. Morańska, Warszawa 2014.
Google Scholar
Heller M., Maszyna i śrubki. Jak hartował się człowiek sowiecki, Paryż–Warszawa–Kraków 2015.
Google Scholar
Ilves T.H., Vabariigi presidendi Toomas Hendrik Ilvese kõne ametisseastumise tseremoonial 9. oktoobril 2006, Arvamus, 10 X 2006, [online] https://arvamus.postimees.ee/1586469/vabariigi-presidendi-toomas-hendrik-ilvese-kone-ametisseastumise-tseremoonial-9-oktoobril-2006.
Google Scholar
Iržikevičius R., Lithuania and Belarus: Will Lithuania Become Belarus’ „Iceland”?, „BSR Policy Briefing series” 2020, no. 4.
Google Scholar
Isajew I., Kraje bałtyckie wyspą demokracji w Europie Środkowo-Wschodniej. Dlaczego?, Obywatele.news, [online] https://obywatele.news/kraje-baltyckie-wyspa-demokracji-w-europiesrodkowo-wschodniej-dlaczego/.
Google Scholar
Iškilmingas posėdis 1993 m. sausio 13 d. Skirtas laisvės gynėjų dienai – sausio 13-ajai paminėti. Stenograma, [online] https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAK/TAIS.235560?positionInSearchResults=0&searchModelUUID=44a23532-3cf9-4520-ad13-a4d7c925082a.
Google Scholar
Į gyvą grandinę sustoję žmonės: tai Lietuvoje prieš trisdešimtmetį pradėtos kovos tęsinys, Delfi, 23 VIII 2020, [online] https://www.delfi.lt/news/daily/lithuania/i-gyva-grandine-sustoje-zmones-tai-lietuvoje-pries-trisdesimtmeti-pradetos-kovos-tesinys.d?id=85063411.
Google Scholar
Jundo-Kaliszewska B., Białoruskie rozrachunki albo kryzys migracyjny na Litwie, „Biulletyn Centrum Studiów Migracyjnych Uniwersytetu Łódzkiego” 2021, no. 5(14).
Google Scholar
Jundo-Kaliszewska B., Etnoligwistyczna istota nacjonalizmu litewskiego i antypolonizm Litwinów na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w., „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica” 2013, no. 91, https://doi.org/10.18778/0208-6050.91.13.
DOI: https://doi.org/10.18778/0208-6050.91.13
Google Scholar
Jundo-Kaliszewska B., Zakładnicy historii. Mniejszość polska w postradzieckiej Litwie, Łódź 2019, https://doi.org/10.18778/8142-196-6.
DOI: https://doi.org/10.18778/8142-196-6
Google Scholar
Jundo-Kaliszewska B., Frykowska-Włodarska A., National and Ethnic Minorities and the Image of the State in International Public Relations: A Comparative Study of Lithuania and Estonia, „Rocznik Instytutu Europy Środkowej” 2021, z. 19, https://doi.org/10.36874/RIESW.2021.3.8.
DOI: https://doi.org/10.36874/RIESW.2021.3.8
Google Scholar
Jundo-Kaliszewska B., Kuczyńska-Zonik A., Wyzwania litewskiej i łotewskiej oświaty w dobie agresji Rosji na Ukrainę, Komentarze IEŚ 739, 7 XII 2022, [online] https://ies.lublin.pl/komentarze/wyzwania-litewskiej-i-lotewskiej-oswiaty-w-dobie-agresji-rosji-na-ukraine/.
Google Scholar
Jundo-Kaliszewska B., Lachowski T., Odzyskanie niepodległości przez państwa bałtyckie w świetle procesu rozpadu ZSRS oraz następcze rozliczenie okresu sowieckiej okupacji. Wybrane aspekty natury prawnej i politycznej, „Władza Sądzenia” 2021, no. 20.
DOI: https://doi.org/10.18778/2300-1690.20.07
Google Scholar
Kasekamp A., A History of the Baltic States, London 2010, https://doi.org/10.1007/978-0-230-36450-9.
DOI: https://doi.org/10.1007/978-0-230-36450-9
Google Scholar
Kodakondsuse seadus, Riigi Teataja, 19 I 1995, [online] https://www.riigiteataja.ee/akt/KodS.
Google Scholar
Kuczyńska-Zonik A., Dyskurs narodowościowy na Litwie w kontekście współczesnych wyzwań, „Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej” 2016, z. 5.
Google Scholar
Kuczyńska-Zonik A., Mniejszości rosyjskojęzyczne w państwach bałtyckich a agresja Rosji na Ukrainę, Komentarze IEŚ 551, 8 III 2022, [online] https://ies.lublin.pl/komentarze/mniejszosci-rosyjskojezyczne-w-panstwach-baltyckich-a-agresja-rosji-na-ukraine/.
Google Scholar
Kuzborska-Pacha E., Ochrona prawna mniejszości narodowych w państwach bałtyckich, Warszawa 2019.
Google Scholar
Lachowski T., From Homo Sovieticus to Russkiy Mir: The Kremlin’s Genocidal Policy Against the Ukrainian Nation in The Light of International Law and The Thought of Raphael Lemkin, „Perspectives on the 20th Century” 2022, no. 7.
Google Scholar
Laganovskis G., Spēja „panest” savu vēsturi – nācijas pašcieņas jautājum, Latvijas Vēstnesis 12 IV2022, [online] https://lvportals.lv/viedokli/339504-speja-panest-savu-vesturi-nacijas-pascienas-jautajums-2022.
Google Scholar
Latvjas Respublikas Likums „Par svētku, atceres un atzīmējamām dienām”, Likumi.lv, 21 III 2002, [online] https://likumi.lv/ta/id/72608-par-svetku-atceres-un-atzimejamam-dienam.
Google Scholar
Lietuvos Respublikos Atmintinų dienų įstatymas, 1997, [online] https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAD/TAIS.41597/asr.
Google Scholar
Lietuvos Respublikos pilietybės įstatymas, [online] https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAD/TAIS.2348?jfwid=.
Google Scholar
Litwa: 50% mieszkańców opowiada się za usunięciem pomników żołnierzy sowieckich, TVP Wilno, 14 VI 2022, [online] https://wilno.tvp.pl/60749293/litwa-50-mieszkancowopowiada-sie-za-usunieciem-pomnikow-zolnierzy-sowieckich.
Google Scholar
Łossowski P., Kraje bałtyckie na drodze od demokracji parlamentarnej do dyktatury (1918-1934), Wrocław 1972.
Google Scholar
Łotwa wyrzuca język rosyjski z gospodarki, Rzeczpospolita, 29 VIII 2022, [online] https://www.rp.pl/gospodarka/art36949221-lotwa-wyrzuca-jezyk-rosyjski-z-gospodarki.
Google Scholar
Marciniak W., Rozgrabione imperium. Upadek Związku Sowieckiego i powstanie Federacji Rosyjskiej, Kraków 2001.
Google Scholar
Myths and Misconceptions in the Debate on Russia: How They Affect Western Policy, and What Can Be Done, Chatham House, 13 V 2021, [online] https://www.chathamhouse.org/2021/05/myths-and-misconceptions-debate-russia/myth-11-peoples-ukraine-belarusand-russia-are-one.
Google Scholar
Na Litwie utworzono żywy łańcuch do granicy z Białorusią [ fotogaleria], TVP Wilno, 23 VIII 2020, [online] https://wilno.tvp.pl/49531178/na-litwie-utworzono-zywy-lancuch-dogranicy-z-bialorusia-fotogaleria.
Google Scholar
Nations in Transit 2022. From Democratic Decline to Authoritarian Aggression, Freedom House, 10 I 2023, [online] https://freedomhouse.org/sites/default/files/2022-04/NIT_2022_final_digital.pdf.
Google Scholar
Nieczypor K., Wilk A., Żochowski P., Kryzys wokół Donbasu. Między blefem a wojną, Ośrodek Studiów Wschodnich, 6 IV 2021, [online] https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2021-04-06/kryzys-wokol-donbasu-miedzy-blefem-a-wojna.
Google Scholar
Nikžentaitis A., Valstybė ir atmintis. Atminties kultūros ir jų reguliavimo būdai Lietuvoje, Vidurio ir Rytų Europoje, Vilnius 2021.
Google Scholar
Nowotarski B., Jak budować nowe demokracje i jak strzec je przed erozją. Co mówią nam światowe doświadczenia przełomu XX i XXI wieku, Wrocław 2012.
Google Scholar
Olędzka J., Konflikty pamięci a geopolityka przestrzeni poradzieckiej, [w:] Świadectwa pamięci.
Google Scholar
W kręgu źródeł i dyskursów (od XIX wieku do dzisiaj), red. E. Dąbrowicz, B. Larenta, M. Domurad, Białystok 2017.
Google Scholar
Państwa bałtyckie masowo pozbywają się sowieckich pomników – symboli okupacji, Polska Agencja Prasowa, 30 XII 2022, [online] https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C151 5521%2Cpanstwa-baltyckie-masowo-pozbywaja-sie-sowieckich-pomnikow-symboli.
Google Scholar
Pawlak C., Konflikt na Wschodzie Ukrainy i aneksja Krymu – standardowym przykładem działań hybrydowych, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” 2017, vol. 11, no. 1.
Google Scholar
Piervyj sjezd narodnyh deputatov SSSR. 25 maya-9 iyunya 1989 g. Stenograficheskij otchet [Первый Съезд народных депутатов СССР. 25 мая-9 июня 1989 г. Стенографический отчет], t. 1-2, Moskva 1989.
Google Scholar
Pilsonības likums, Likumi.lv, [online] https://likumi.lv/ta/id/57512-pilsonibas-likums.
Google Scholar
Platt K.M.F., Entangled Histories in Eastern Europe: Complementary Occlusions and Interlocking Extremes in Baltic-Russian Memory Conflicts, „Journal of Baltic Studies” 2020, vol. 51, no. 3, https://doi.org/10.1080/01629778.2020.1790402.
DOI: https://doi.org/10.1080/01629778.2020.1790402
Google Scholar
Polacy najbardziej euroentuzjastycznym narodem w Unii. Sondaż Kantar dla UE, Bankier.pl, 10 II 2022, [online] https://www.bankier.pl/wiadomosc/Polacy-najbardziej-euroentuzja stycznym-narodem-w-Unii-Sondaz-Kantar-dla-UE-8275339.html.
Google Scholar
Pravatorau D., From „Soviet West” to „Western East”: Russia’s Reimagination of Baltic „Westernness” in a Post-2004 Geopolitical Reality, „Journal of Baltic Studies” 2023, [online]
Google Scholar
https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01629778.2023.2203126, https://doi.org/10.1080/01629778.2023.2203126.
DOI: https://doi.org/10.1080/01629778.2023.2203126
Google Scholar
Premier Estonii: jedyną drogą do pokoju jest wyparcie Rosji z Ukrainy, Polskie Radio 24, 8 I 2023, [online] https://polskieradio24.pl/5/1223/artykul/3099392,premier-estoniijedyna-droga-do-pokoju-jest-wyparcie-rosji-z-ukrainy.
Google Scholar
Prezydent Estonii: potrzebujemy w Europie lidera. Może to być polski prezydent, Polskie Radio 24, 17 V 2022, [online] https://polskieradio24.pl/5/1223/artykul/2959881,prezydent-estonii-potrzebujemy-w-europie-lidera-moze-to-byc-polski-prezydent.
Google Scholar
Prezydent Łotwy: rosyjska agresja na Ukrainę przypomina o okrucieństwach sowieckiej okupacji, Dzieje.pl, 14 VI 2022, [online] https://dzieje.pl/wiadomosci/prezydent-lotwyrosyjska-agresja-na-ukraine-przypomina-o-okrucienstwach-sowieckiej.
Google Scholar
Pühade ja tähtpäevade seadus, Riigi Teataja, 27 I 1998, [online] https://www.riigiteataja.ee/akt/898484.
Google Scholar
Putin: Raspad SSSR – krupneyshaya geopoliticheskaya katastrofa veka [Путин: Распад СССР – крупнейшая геополитическая катастрофа века], 27 X 2013, [online] https://www.youtube.com/watch?v=d4Xlwd91IlY&ab.
Google Scholar
Repšienė R., Tęsiant tapatybės mitologijos temą: Czesław Miłosz, [online] https://www.sphairos.lt/wp-content/uploads/2021/05/136-148-R.-Repsiene-LKT-2-1.pdf.
Google Scholar
Rinne H., Laulev revolutsioon. Eesti rokipõlvkonna ime, Tallinn 2008.
Google Scholar
Rozmowy w Mackiewiczówce. Prof. Alvydas Nikžentaitis #11, TVP Wilno, 20 II 2023, [online] https://www.youtube.com/watch?v=sFAh4JOYa8M&ab_channel=TVPWilno.
Google Scholar
Rozmowy w Mackiewiczówce. Tomas Venclova: o niepodległym Państwie Litewskim, TVP Wilno, 11 III 2022, [online] https://www.youtube.com/watch?v=aMe73byzcAQ&ab_channel=TVPWilno.
Google Scholar
Rozmowy w Mackiewiczówce. Vytautas Landsbergis, TVP Wilno, 18 X 2022, [online] https://www.youtube.com/watch?v=HdCJR5shT0c&ab_channel=TVPWilno.
Google Scholar
„Spiecialnaya voyennaya operaciya” na Ukrainie: otnosheniye rossiyan. Tret’ya volna (13-16 marta) [„Специальная военная операция” на Украине: отношение россиян. Треть’я волна (13-16 марта], 16 III 2023, [online] https://russianfield.com/beregiterossiy.
Google Scholar
V etom godu na 16 marta vozmozhno bolshe provokacyi – glava MVD [В этом году на 16 марта возможно больше провокаций – глава МВД], LSM.LV, 15 III 2018, [online] https://rus.lsm.lv/statja/novosti/politika/v-etom-godu-na-16-marta-vozmozhno-bolshe-provokaciyglava-mvd.a271431/.
Google Scholar
Važgauskaitė J., Istorinė Joe Bideno kalba Vilniuje: „Baltijos kelias, ne Berlyno siena, tapo simboliu Europos ateičiai”, TV 3, 12 VII 2023, [online] https://www.tv3.lt/naujiena/lietuva/istorine-joe-bideno-kalba-vilniuje-baltijos-kelias-ne-berlyno-siena-tapo-simboliu-europos-ateiciai-n1247841.
Google Scholar
Vtoroj sjezd narodnyh deputatov SSSR, 12-24 dekabrja 1989 g. [Второй съезд народных депутатов СССР, 12-24 декабря, 1989 г. Стенографический отчет], t. 4, Moskva 1990.
Google Scholar
Wiśniewska I., Zachodnie sankcje i ich konsekwencje, Ośrodek Studiów Wschodnich, 24 II 2022, [online] https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-02-24/zachodniesankcje-i-ich-konsekwencje.
Google Scholar
Wodnicki J., Znaczenie Sojuszu Północnoatlantyckiego w umacnianiu bezpieczeństwa na wschodniej flance NATO, „Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego” 2019, vol. 13, no. 1, https://doi.org/10.34862/rbm.2019.1.11.
Google Scholar
Wschodnia flanka NATO po roku wojny – mobilizacja różnych prędkości, Ośrodek Studiów Wschodnich, 21 II 2023, [online] https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/komentarze-osw/2023-02-21/wschodnia-flanka-nato-po-roku-wojny-mobilizacja-roznych.
Google Scholar
Zaremba M., Polityka historyczna w służbie władzy, Polityka, 29 XI 2016, [online] https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/1684752,1,polityka-historyczna-w-sluzbiewladzy.read.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.