Polityka pojęć
Ideologowie Narodowej Demokracji i pojęcie polityki u progu XX w.
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.13.2016.43.11Keywords:
National Democracy, endecja, politics, the political, conceptual history, rhetorical analysis, topoiAbstract
The politics of concepts. Polish National Democrats and the concept of politics in early 20th century
The article undertakes a conceptual analysis of the concept of politics in political writings of Polish National Democracy in the turn of 19th and 20th century. I argue, that due democratization and modernization, it was a time of conceptual change and emergence of modern social and political concepts in Polish. Drawing from conceptual history and rhetorical analysis of topoi, used to express the concept of politics, I investigate National Democratic invention in conceptual rendition of politics. The two major kinds of topoi are: temporal (politics as action); and spatial (politics as sphere). An investigation into their mutual relationshi passists understanding of a major change in National Democratic political thought and practice in that heated period. The gradual prevalence of spatial conceptualization and accompanying depoliticization of political enemies was an important factor in the process of sliding into authoritarian, antidemocratic and elitist understanding of politics among National Democrats in the forthcoming years.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Andersen N.Å., Discursive Analytical Strategies. Understanding Foucault, Koselleck, Laclau, Luhmann, Bristol 2003.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1t898nd
Google Scholar
Antisemitism and Its Opponents in Modern Poland, red. R. Blobaum, Ithaca 2005.
Google Scholar
Arndt A., Intellektuelle in der Opposition. Diskurse zur Zivilgesellschaft in der Volksrepublik Polen, Frankfurt am Main 2007.
Google Scholar
Arystoteles, Polityka, Warszawa 2004.
Google Scholar
Balicki Z., Parlamentaryzm. Wybór pism, Kraków 2008.
Google Scholar
Balicki Z., Z doby przełomu myśli narodowej, Moskwa 1916.
Google Scholar
Blobaum R., Rewolucja. Russian Poland, 1904‑1907, Ithaca 1995.
Google Scholar
Blobaum R., The Politics of Antisemitism in Fin‑de‑Siècle Warsaw, „The Journal of Modern History” 2001, Vol. 73, nr 2.
DOI: https://doi.org/10.1086/321025
Google Scholar
Bończa‑Tomaszewski N., Demokratyczna geneza nacjonalizmu. Intelektualne korzenie ruchu narodowo‑demokratycznego, Warszawa 2001.
Google Scholar
Critchley S., Czy teoria hegemonii obarczona jest deficytem moralnym?, „Hybris” 2012, nr 16.
Google Scholar
Cywiński B., Rodowody niepokornych, Warszawa 2010.
Google Scholar
Dawidowicz A., Zygmunt Balicki (1858‑1916). Działacz i teoretyk polskiego nacjonalizmu, Kraków 2006.
Google Scholar
Dmowski R., Myśli nowoczesnego Polaka, Wrocław 2002.
Google Scholar
Dmowski R., Pisma, t. 3: Dziesięć lat walki, Częstochowa 1938.
Google Scholar
Freeden M., Ideologies and Political Theory. A Conceptual Approach, Oxford–New York 1998.
DOI: https://doi.org/10.1093/019829414X.001.0001
Google Scholar
Freeden M., Ideology and Conceptual History, [w:] Political Concepts and Time. New Approaches to Conceptual History, red. J. F. Sebastián, Santander 2011.
Google Scholar
Freeden M., The Political Theory of Political Thinking. The Anatomy of a Practice, Oxford 2013.
DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199568031.001.0001
Google Scholar
Gawin D., Wielki zwrot. Ewolucja lewicy i odrodzenie idei społeczeństwa obywatelskiego 1956‑1976, Kraków 2013.
Google Scholar
Geulen C., Plädoyer für eine Geschichte der Grundbegriffe des 20. Jahrhunderts, „Zeithistorische Forschungen/Studies in Contemporary History” 2010, nr 7.
Google Scholar
Grott B., Zygmunt Balicki. Ideolog Narodowej Demokracji, Kraków 1995.
Google Scholar
Handbuch politisch‑sozialer Grundbegriffe in Frankreich 1680‑1820, red. R. Reinchardt, München 1985.
Google Scholar
Hölscher L., Die Entdeckung der Zukunft, Frankfurt am Main 1999.
Google Scholar
Ifversen J., About Key Concepts and How to Study Them, „Contributions to the History of Concepts” 2011, Vol. 6, nr 1.
DOI: https://doi.org/10.3167/choc.2011.060104
Google Scholar
Janowski M., Polska myśl liberalna do 1918 roku, Kraków–Warszawa 1998.
Google Scholar
Jaskólski M., Konserwatyzm–nacjonalizm. Studia nad konfrontacjami ideowymi konserwatyzmu krakowskiego i demokracji narodowej przed 1914 r., Kraków 1989.
Google Scholar
Jaszczuk A., Spór pozytywistów z konserwatystami o przyszłość Polski 1870‑1903, Warszawa 1986.
Google Scholar
Jordheim H., Against Periodization: Koselleck’s Theory of Multiple Temporalities, „History and Theory” 2012, nr 51.
DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2303.2012.00619.x
Google Scholar
Kalembka S., Wielka emigracja 1831‑1863, Toruń 2003.
Google Scholar
Kanfer Y.S., Łódź. Industry, Religion, and Nationalism in Russian Poland, 1880‑1914, Ph.D. dissertation, Yale University, 2011.
Google Scholar
Kawalec K., Roman Dmowski. 1864‑1939, Wrocław 2002.
Google Scholar
Kimla P., Historycy‑politycy jako źródło realizmu politycznego. Tukidydes – Polibiusz – Machiavelli, Kraków 2009.
Google Scholar
Kizwalter T., „Nowatorstwo i rutyny”: społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec procesów modernizacji, 1840‑1863, Warszawa 1991.
Google Scholar
Kizwalter T., Nowoczesny Polak, Darwin i Nietzsche, „Przegląd Polityczny” 2002, nr 56.
Google Scholar
Kizwalter T., O nowoczesności narodu: przypadek Polski, Warszawa 1999.
Google Scholar
Koselleck R., Einleitung, [w:] Geschichtliche Grundbegriffe, t. 1, Stuttgart 1972.
Google Scholar
Koselleck R., Krytyka i kryzys, przeł. J. Duraj, M. Moskalewicz, Warszawa 2015.
Google Scholar
Koselleck R., Semantyka historyczna, przeł. W. Kunicki, Poznań 2012.
Google Scholar
Koselleck R., Warstwy czasu. Studia z metahistorii, przeł. K. Krzemieniowa, J. Merecki, Warszawa 2012.
Google Scholar
Koselleck R., Zur historisch‑politischen Semantik asymmetrischer Gegenbegriffe, [w:] Vergangene Zukunft, Frankfurt am Main 1979.
Google Scholar
Kozicki S., Historia Ligi Narodowej. (Okres 1887‑1907), Londyn 1964.
Google Scholar
Kryński A., Niedźwiedzki W., Słownik języka polskiego, Warszawa 1901.
Google Scholar
Krzywiec G., Szowinizm po polsku. Przypadek Romana Dmowskiego (1886‑1905), Warszawa 2009.
Google Scholar
Kulak T., Jan Ludwik Popławski. Biografia polityczna, Wrocław 1994.
Google Scholar
Kułakowski M., Roman Dmowski w świetle listów i wspomnień, Londyn 1968.
Google Scholar
Kurczewska J., Naród w socjologii i ideologii polskiej. Analiza porównawcza wybranych koncepcji z przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1979.
Google Scholar
Ilustrowana encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego, t. 7, red. S. Lam, Warszawa 1930.
Google Scholar
Linde S.B., Słownik języka polskiego, Lwów 1858.
Google Scholar
Machiavelli N., Książę. Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza, Warszawa 2008.
DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323513056
Google Scholar
Marchart O., Post‑Foundational Political Thought. Political Difference in Nancy, Lefort, Badiou and Laclau, Edinburgh 2007.
DOI: https://doi.org/10.3366/edinburgh/9780748624973.001.0001
Google Scholar
Markiewicz G., Między państwem obcym a ideą państwa własnego. Świadomość państwowa polskich elit intelektualnych w latach 1864‑1914, Łódź 2010.
Google Scholar
Marzec W., Ponowne obsadzenie pustego miejsca – endecki naród i polityczna nowoczesność, „Hybris” 2014, nr 24.
Google Scholar
Marzec W., Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, Kraków–Łódź 2016.
Google Scholar
Marzec W., What Bears Witness of the Failed Revolution? The Rise of Political Antisemitism during the 1905‑1907 Revolution in the Kingdom of Poland, „Eastern European Politics and Societies” 2016, Vol. 30, nr 1.
DOI: https://doi.org/10.1177/0888325415581896
Google Scholar
Mencwel A., Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego, Warszawa 2009.
Google Scholar
Micewski A., Roman Dmowski, Warszawa 1971.
Google Scholar
Olsen N., History in the Plural. An Introduction to the Work of Reinhart Koselleck, New York 2012.
Google Scholar
Opaliński E., Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587‑1652.
Google Scholar
System parlamentarny a społeczeństwo obywatelskie, Warszawa 1995.
Google Scholar
Palonen K., Die Thematisierung der Politik als Phänomen: Interpretation der Geschichte des Begriffs Politik im Frankreich des 20. Jahrhunderts, Helsinki 1989.
Google Scholar
Palonen K., Max Weber als Begriffspolitiker, „Etica & Politica/Ethics & Politics” 2005, nr 2.
Google Scholar
Palonen K., Politik als Handlungsbegriff. Horizontwandel d. Politikbegriffs in Deutschland 1890‑1933, Helsinki 1985.
Google Scholar
Palonen K., The Struggle with Time. A Conceptual History of „Politics” as an Activity, Hamburg 2006.
Google Scholar
Pepłowski F., Słownictwo i frazeologia polskiej publicystyki okresu oświecenia i romantyzmu, Warszawa 1961.
Google Scholar
Pitkin H.F., Fortune Is a Woman. Gender and Politics in the Thought of Niccolò Machiavelli. With a New Afterword, Chicago 1999.
Google Scholar
Pocock J.G.A., The Machiavellian Moment Florentine Political Thought and the Atlantic Republican Tradition, Princeton 2003.
Google Scholar
Podręczny słownik języka polskiego, Warszawa 1939.
Google Scholar
Political Languages in the Age of Extremes, red. E. Steinmetz, London 2011.
Google Scholar
Popławski J.L., Pisma polityczne, Warszawa 1910.
Google Scholar
Porter B., Democracy and Discipline in Late Nineteenth Century Poland, „The Journal of Modern History” 1999, Vol. 71, nr 2.
DOI: https://doi.org/10.1086/235250
Google Scholar
Porter B., Gdy nacjonalizm zaczął nienawidzić: wyobrażenia nowoczesnej polityki w dziewiętnastowiecznej Polsce, przeł. A. Nowakowska, Sejny 2011.
Google Scholar
Porter B., Who Is a Pole and Where Is Poland? Territory and Nation in the Rhetoric of Polish National Democracy before 1905, „Slavic Review” 1992, Vol. 51, nr 4.
DOI: https://doi.org/10.2307/2500129
Google Scholar
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, Poznań 1994.
Google Scholar
Puszkow‑Bańka A., Polska i Polacy w myśli narodowej demokracji na przełomie XIX i XX wieku (Jan Ludwik Popławski, Zygmunt Balicki, Roman Dmowski), Kraków 2013.
Google Scholar
Rzegocki A., Racja stanu a polska tradycja myślenia o polityce, Kraków 2008.
Google Scholar
Rewolucja 1905. Przewodnik, red. W. Marzec, K. Piskała, Warszawa 2013.
Google Scholar
Sellin V., Politik, [w:] Geschichtliche Grundbegriffe, t. 4, Stuttgart 1974.
Google Scholar
Semantiken des Politischen. Vom Mittelalter bis ins 20. Jahrhundert, red. U. Meier, W. Steinmetz, M. Pappenheim, Göttingen 2012.
Google Scholar
Skinner Q., Machiavelli, Oxford–New York 1981.
Google Scholar
Sperling W., Vom Randbegriff zum Kampfbegriff. Semantiken des Politischen im ausgehenden Zarenreich (1850‑1917), [w:] Politik. Situationen eines Wortgebrauchs im Europa der Neuzeit, red. W. Steinmetz, Frankfurt 2007.
Google Scholar
Społeczeństwo i polityka. Dorastanie do demokracji: kultura polityczna w Królestwie Polskim na początku XX wieku, red. A. Żarnowska, S. Wolsza, Warszawa 1993.
Google Scholar
Tazbir J., Kultura szlachecka w Polsce. Rozkwit, upadek, relikty, Warszawa 1978.
Google Scholar
Toruńczyk B., Narodowa Demokracja. Antologia myśli politycznej „Przeglądu Wszechpolskiego” 1895‑1905, Londyn 1983.
Google Scholar
Trenscnyi B., Conceptual History and Political Languages. On the Central‑European Adaptation of the Contextualist‑Conceptualist Methodologies of Intellectual History, [w:] Prague Perspectives. Studies in Central and Eastern Europe, red. P. Roubal, V. Veber, Prague 2004.
Google Scholar
Ury S., Barricades and Banners. The Revolution of 1905 and the Transformation of Warsaw Jewry, Stanford 2012. Walicki A., Idea narodu w polskiej myśli oświeceniowej, Warszawa 2000.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctvqsdmzr
Google Scholar
Walicki A., The Troubling Legacy of Roman Dmowski, „Dialogue and Universalism” 2011, nr 4.
DOI: https://doi.org/10.5840/du201121445
Google Scholar
Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893‑1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław 1980.
Google Scholar
Wapiński R., Problem państwa w koncepcjach politycznych obozu narodowego, [w:] Państwo w polskiej myśli politycznej, Wrocław 1988, Polska Myśl Polityczna XIX i XX Wieku, nr 7.
Google Scholar
Wapiński R., Roman Dmowski, Lublin 1989.
Google Scholar
Weber M., Polityka jako zawód i powołanie, Warszawa 1989.
Google Scholar
Weeks T.R., Fanning the Flames. Jews in the Warsaw Press, 1905‑1912, „East European Jewish Affairs” 1998, Vol. 28, nr 2.
DOI: https://doi.org/10.1080/13501679808577881
Google Scholar
Weeks T.R., From Assimilation to Antisemitism. The „Jewish Question” in Poland, 1850‑1914, DeKalb 2006.
Google Scholar
Widzicka M., Semantyka historyczna w ujęciu Reinharta Kosellecka. Zarys problematyki, „Historyka” 2010, t. 40, nr 10.
Google Scholar
Wolin S. S., Politics and Vision: Continuity and Innovation in Western Political Thought, Princeton 2004.
DOI: https://doi.org/10.1515/9781400883530
Google Scholar
Wolsza T., Narodowa Demokracja wobec chłopów w latach 1887‑1914. Programy, polityka, działalność, Warszawa 1992.
Google Scholar
Zimand R., Uwagi o teorii narodu na marginesie analizy nacjonalistycznej teorii narodu, „Studia filozoficzne” 1967, nr 4 (51).
Google Scholar
Żurawicka J., Lud w ideologii „Głosu” 1886‑1894, „Kwartalnik Historyczny” 1956, t. 63, nr 4‑5.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
