Polityka pojęć
Ideologowie Narodowej Demokracji i pojęcie polityki u progu XX w.
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.13.2016.43.11Keywords:
National Democracy, endecja, politics, the political, conceptual history, rhetorical analysis, topoiAbstract
The politics of concepts. Polish National Democrats and the concept of politics in early 20th century
The article undertakes a conceptual analysis of the concept of politics in political writings of Polish National Democracy in the turn of 19th and 20th century. I argue, that due democratization and modernization, it was a time of conceptual change and emergence of modern social and political concepts in Polish. Drawing from conceptual history and rhetorical analysis of topoi, used to express the concept of politics, I investigate National Democratic invention in conceptual rendition of politics. The two major kinds of topoi are: temporal (politics as action); and spatial (politics as sphere). An investigation into their mutual relationshi passists understanding of a major change in National Democratic political thought and practice in that heated period. The gradual prevalence of spatial conceptualization and accompanying depoliticization of political enemies was an important factor in the process of sliding into authoritarian, antidemocratic and elitist understanding of politics among National Democrats in the forthcoming years.
Downloads
References
Andersen N.Å., Discursive Analytical Strategies. Understanding Foucault, Koselleck, Laclau, Luhmann, Bristol 2003. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1t898nd
Antisemitism and Its Opponents in Modern Poland, red. R. Blobaum, Ithaca 2005.
Arndt A., Intellektuelle in der Opposition. Diskurse zur Zivilgesellschaft in der Volksrepublik Polen, Frankfurt am Main 2007.
Arystoteles, Polityka, Warszawa 2004.
Balicki Z., Parlamentaryzm. Wybór pism, Kraków 2008.
Balicki Z., Z doby przełomu myśli narodowej, Moskwa 1916.
Blobaum R., Rewolucja. Russian Poland, 1904‑1907, Ithaca 1995.
Blobaum R., The Politics of Antisemitism in Fin‑de‑Siècle Warsaw, „The Journal of Modern History” 2001, Vol. 73, nr 2. DOI: https://doi.org/10.1086/321025
Bończa‑Tomaszewski N., Demokratyczna geneza nacjonalizmu. Intelektualne korzenie ruchu narodowo‑demokratycznego, Warszawa 2001.
Critchley S., Czy teoria hegemonii obarczona jest deficytem moralnym?, „Hybris” 2012, nr 16.
Cywiński B., Rodowody niepokornych, Warszawa 2010.
Dawidowicz A., Zygmunt Balicki (1858‑1916). Działacz i teoretyk polskiego nacjonalizmu, Kraków 2006.
Dmowski R., Myśli nowoczesnego Polaka, Wrocław 2002.
Dmowski R., Pisma, t. 3: Dziesięć lat walki, Częstochowa 1938.
Freeden M., Ideologies and Political Theory. A Conceptual Approach, Oxford–New York 1998. DOI: https://doi.org/10.1093/019829414X.001.0001
Freeden M., Ideology and Conceptual History, [w:] Political Concepts and Time. New Approaches to Conceptual History, red. J. F. Sebastián, Santander 2011.
Freeden M., The Political Theory of Political Thinking. The Anatomy of a Practice, Oxford 2013. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199568031.001.0001
Gawin D., Wielki zwrot. Ewolucja lewicy i odrodzenie idei społeczeństwa obywatelskiego 1956‑1976, Kraków 2013.
Geulen C., Plädoyer für eine Geschichte der Grundbegriffe des 20. Jahrhunderts, „Zeithistorische Forschungen/Studies in Contemporary History” 2010, nr 7.
Grott B., Zygmunt Balicki. Ideolog Narodowej Demokracji, Kraków 1995.
Handbuch politisch‑sozialer Grundbegriffe in Frankreich 1680‑1820, red. R. Reinchardt, München 1985.
Hölscher L., Die Entdeckung der Zukunft, Frankfurt am Main 1999.
Ifversen J., About Key Concepts and How to Study Them, „Contributions to the History of Concepts” 2011, Vol. 6, nr 1. DOI: https://doi.org/10.3167/choc.2011.060104
Janowski M., Polska myśl liberalna do 1918 roku, Kraków–Warszawa 1998.
Jaskólski M., Konserwatyzm–nacjonalizm. Studia nad konfrontacjami ideowymi konserwatyzmu krakowskiego i demokracji narodowej przed 1914 r., Kraków 1989.
Jaszczuk A., Spór pozytywistów z konserwatystami o przyszłość Polski 1870‑1903, Warszawa 1986.
Jordheim H., Against Periodization: Koselleck’s Theory of Multiple Temporalities, „History and Theory” 2012, nr 51. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-2303.2012.00619.x
Kalembka S., Wielka emigracja 1831‑1863, Toruń 2003.
Kanfer Y.S., Łódź. Industry, Religion, and Nationalism in Russian Poland, 1880‑1914, Ph.D. dissertation, Yale University, 2011.
Kawalec K., Roman Dmowski. 1864‑1939, Wrocław 2002.
Kimla P., Historycy‑politycy jako źródło realizmu politycznego. Tukidydes – Polibiusz – Machiavelli, Kraków 2009.
Kizwalter T., „Nowatorstwo i rutyny”: społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec procesów modernizacji, 1840‑1863, Warszawa 1991.
Kizwalter T., Nowoczesny Polak, Darwin i Nietzsche, „Przegląd Polityczny” 2002, nr 56.
Kizwalter T., O nowoczesności narodu: przypadek Polski, Warszawa 1999.
Koselleck R., Einleitung, [w:] Geschichtliche Grundbegriffe, t. 1, Stuttgart 1972.
Koselleck R., Krytyka i kryzys, przeł. J. Duraj, M. Moskalewicz, Warszawa 2015.
Koselleck R., Semantyka historyczna, przeł. W. Kunicki, Poznań 2012.
Koselleck R., Warstwy czasu. Studia z metahistorii, przeł. K. Krzemieniowa, J. Merecki, Warszawa 2012.
Koselleck R., Zur historisch‑politischen Semantik asymmetrischer Gegenbegriffe, [w:] Vergangene Zukunft, Frankfurt am Main 1979.
Kozicki S., Historia Ligi Narodowej. (Okres 1887‑1907), Londyn 1964.
Kryński A., Niedźwiedzki W., Słownik języka polskiego, Warszawa 1901.
Krzywiec G., Szowinizm po polsku. Przypadek Romana Dmowskiego (1886‑1905), Warszawa 2009.
Kulak T., Jan Ludwik Popławski. Biografia polityczna, Wrocław 1994.
Kułakowski M., Roman Dmowski w świetle listów i wspomnień, Londyn 1968.
Kurczewska J., Naród w socjologii i ideologii polskiej. Analiza porównawcza wybranych koncepcji z przełomu XIX i XX wieku, Warszawa 1979.
Ilustrowana encyklopedia Trzaski, Everta i Michalskiego, t. 7, red. S. Lam, Warszawa 1930.
Linde S.B., Słownik języka polskiego, Lwów 1858.
Machiavelli N., Książę. Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza, Warszawa 2008. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323513056
Marchart O., Post‑Foundational Political Thought. Political Difference in Nancy, Lefort, Badiou and Laclau, Edinburgh 2007. DOI: https://doi.org/10.3366/edinburgh/9780748624973.001.0001
Markiewicz G., Między państwem obcym a ideą państwa własnego. Świadomość państwowa polskich elit intelektualnych w latach 1864‑1914, Łódź 2010.
Marzec W., Ponowne obsadzenie pustego miejsca – endecki naród i polityczna nowoczesność, „Hybris” 2014, nr 24.
Marzec W., Rebelia i reakcja. Rewolucja 1905 roku i plebejskie doświadczenie polityczne, Kraków–Łódź 2016.
Marzec W., What Bears Witness of the Failed Revolution? The Rise of Political Antisemitism during the 1905‑1907 Revolution in the Kingdom of Poland, „Eastern European Politics and Societies” 2016, Vol. 30, nr 1. DOI: https://doi.org/10.1177/0888325415581896
Mencwel A., Etos lewicy. Esej o narodzinach kulturalizmu polskiego, Warszawa 2009.
Micewski A., Roman Dmowski, Warszawa 1971.
Olsen N., History in the Plural. An Introduction to the Work of Reinhart Koselleck, New York 2012.
Opaliński E., Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587‑1652.
System parlamentarny a społeczeństwo obywatelskie, Warszawa 1995.
Palonen K., Die Thematisierung der Politik als Phänomen: Interpretation der Geschichte des Begriffs Politik im Frankreich des 20. Jahrhunderts, Helsinki 1989.
Palonen K., Max Weber als Begriffspolitiker, „Etica & Politica/Ethics & Politics” 2005, nr 2.
Palonen K., Politik als Handlungsbegriff. Horizontwandel d. Politikbegriffs in Deutschland 1890‑1933, Helsinki 1985.
Palonen K., The Struggle with Time. A Conceptual History of „Politics” as an Activity, Hamburg 2006.
Pepłowski F., Słownictwo i frazeologia polskiej publicystyki okresu oświecenia i romantyzmu, Warszawa 1961.
Pitkin H.F., Fortune Is a Woman. Gender and Politics in the Thought of Niccolò Machiavelli. With a New Afterword, Chicago 1999.
Pocock J.G.A., The Machiavellian Moment Florentine Political Thought and the Atlantic Republican Tradition, Princeton 2003.
Podręczny słownik języka polskiego, Warszawa 1939.
Political Languages in the Age of Extremes, red. E. Steinmetz, London 2011.
Popławski J.L., Pisma polityczne, Warszawa 1910.
Porter B., Democracy and Discipline in Late Nineteenth Century Poland, „The Journal of Modern History” 1999, Vol. 71, nr 2. DOI: https://doi.org/10.1086/235250
Porter B., Gdy nacjonalizm zaczął nienawidzić: wyobrażenia nowoczesnej polityki w dziewiętnastowiecznej Polsce, przeł. A. Nowakowska, Sejny 2011.
Porter B., Who Is a Pole and Where Is Poland? Territory and Nation in the Rhetoric of Polish National Democracy before 1905, „Slavic Review” 1992, Vol. 51, nr 4. DOI: https://doi.org/10.2307/2500129
Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, Poznań 1994.
Puszkow‑Bańka A., Polska i Polacy w myśli narodowej demokracji na przełomie XIX i XX wieku (Jan Ludwik Popławski, Zygmunt Balicki, Roman Dmowski), Kraków 2013.
Rzegocki A., Racja stanu a polska tradycja myślenia o polityce, Kraków 2008.
Rewolucja 1905. Przewodnik, red. W. Marzec, K. Piskała, Warszawa 2013.
Sellin V., Politik, [w:] Geschichtliche Grundbegriffe, t. 4, Stuttgart 1974.
Semantiken des Politischen. Vom Mittelalter bis ins 20. Jahrhundert, red. U. Meier, W. Steinmetz, M. Pappenheim, Göttingen 2012.
Skinner Q., Machiavelli, Oxford–New York 1981.
Sperling W., Vom Randbegriff zum Kampfbegriff. Semantiken des Politischen im ausgehenden Zarenreich (1850‑1917), [w:] Politik. Situationen eines Wortgebrauchs im Europa der Neuzeit, red. W. Steinmetz, Frankfurt 2007.
Społeczeństwo i polityka. Dorastanie do demokracji: kultura polityczna w Królestwie Polskim na początku XX wieku, red. A. Żarnowska, S. Wolsza, Warszawa 1993.
Tazbir J., Kultura szlachecka w Polsce. Rozkwit, upadek, relikty, Warszawa 1978.
Toruńczyk B., Narodowa Demokracja. Antologia myśli politycznej „Przeglądu Wszechpolskiego” 1895‑1905, Londyn 1983.
Trenscnyi B., Conceptual History and Political Languages. On the Central‑European Adaptation of the Contextualist‑Conceptualist Methodologies of Intellectual History, [w:] Prague Perspectives. Studies in Central and Eastern Europe, red. P. Roubal, V. Veber, Prague 2004.
Ury S., Barricades and Banners. The Revolution of 1905 and the Transformation of Warsaw Jewry, Stanford 2012. Walicki A., Idea narodu w polskiej myśli oświeceniowej, Warszawa 2000. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctvqsdmzr
Walicki A., The Troubling Legacy of Roman Dmowski, „Dialogue and Universalism” 2011, nr 4. DOI: https://doi.org/10.5840/du201121445
Wapiński R., Narodowa Demokracja 1893‑1939. Ze studiów nad dziejami myśli nacjonalistycznej, Wrocław 1980.
Wapiński R., Problem państwa w koncepcjach politycznych obozu narodowego, [w:] Państwo w polskiej myśli politycznej, Wrocław 1988, Polska Myśl Polityczna XIX i XX Wieku, nr 7.
Wapiński R., Roman Dmowski, Lublin 1989.
Weber M., Polityka jako zawód i powołanie, Warszawa 1989.
Weeks T.R., Fanning the Flames. Jews in the Warsaw Press, 1905‑1912, „East European Jewish Affairs” 1998, Vol. 28, nr 2. DOI: https://doi.org/10.1080/13501679808577881
Weeks T.R., From Assimilation to Antisemitism. The „Jewish Question” in Poland, 1850‑1914, DeKalb 2006.
Widzicka M., Semantyka historyczna w ujęciu Reinharta Kosellecka. Zarys problematyki, „Historyka” 2010, t. 40, nr 10.
Wolin S. S., Politics and Vision: Continuity and Innovation in Western Political Thought, Princeton 2004. DOI: https://doi.org/10.1515/9781400883530
Wolsza T., Narodowa Demokracja wobec chłopów w latach 1887‑1914. Programy, polityka, działalność, Warszawa 1992.
Zimand R., Uwagi o teorii narodu na marginesie analizy nacjonalistycznej teorii narodu, „Studia filozoficzne” 1967, nr 4 (51).
Żurawicka J., Lud w ideologii „Głosu” 1886‑1894, „Kwartalnik Historyczny” 1956, t. 63, nr 4‑5.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
