Signum temporis? Rosyjsko-ukraiński spór językowy w kontekście europejskich transformacji tożsamościowych
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.22.2025.98.07Keywords:
linguistic conflict, religious conflict, modern identity, postmodern identity, communicative-axiological structures, ideological-institutional structuresAbstract
SIGNUM TEMPORIS? THE RUSSIAN-UKRAINIAN LANGUAGE DISPUTE IN THE CONTEXT OF EUROPEAN IDENTITY TRANSFORMATIONS
The article explores the idea that late modernity is partly characterised by linguistic conflicts, arising from clashes between complex communication and value-based structures. They reflect differing attitudes toward the modern era, resulting in various strategies for transcending it. Moreover, linguistic collisions are compared to religious ones, greatly impacting Europe’s modern self-recognition during the Reformation and Counter-Reformation periods. In this context: 1. Heinz Schilling’s overview of 16th- and 17th-century religious and confessional conflicts is employed as a model for in-depth understanding of multidimensional identity confrontations; 2. the Russian-Ukrainian war is portrayed as a result of complex linguistic dissent, representing vital identity polarization of our time; 3. it is argued that today’s evolution of communication and value-based structures amplifies the discord among postmodern identities (e.g., European identity founded on the principle of unification in diversity vs. Russian identity founded on the principle of unification through domination).
Downloads
References
Andrusiewicz A., Cywilizacja rosyjska, t. 1-2, Warszawa 2004-2005.
Bäcker R., Międzywojenny eurazjatyzm. Od intelektualnej kontrakulturacji do totalitaryzmu?,Łódź 2000.
Bauman Z., Liquid Modernity Revisited, „Nomos” 2016, nr 10, s. 11-22. DOI: https://doi.org/10.5771/9783845251813-11
Bauman Z., Liquid Modernity Revisited, [online] https://www.youtube.com/watch?v=4QVSisK440w.
Buksiński T., Moderność, Poznań 2001.
Diec J., Rozwój idei eurazjatyckiej, [w:] Quo vadis, Eurazjo? W poszukiwaniu nowych dróg partnerstwa, red. B. Hordecki, A. Jach, Poznań 2020, s. 17-40. DOI: https://doi.org/10.14746/wnpid.2020.9788366740143.2
Hordecki B., Cultural Heterogeneity and Language Regime Transformation: The Ukrainian Case, [w:] States of Language Policy: Theorizing Continuity and Change, red. E. Albaugh, L. Cardinal, R. Léger, Cambridge 2004, s. 84-105, https://doi.org/10.1017/9781009264747.007. DOI: https://doi.org/10.1017/9781009264747.007
Hordecki B., Marząc wielki, śniąc potężny… Aspekty narracyjne współczesnej rosyjskiej polityki językowej, Poznań 2021.
Hordecki B., Szaniec czy gościniec? Tożsamość ukraińska jako przedmiot transformacji konceptualno-narracyjnej, [w:] W kręgu historii i politologii. Księga jubileuszowa profesora Witolda Mazurczaka, red. A. Stelmach, E. Lesiewicz, P. Stachowiak, B. Secler, Poznań 2024, s. 155-164.
Hordecki B., Władze Federacji Rosyjskiej wobec relacji język – tożsamość narodowa (interpretacja narratologiczna), „Investigationes Linguisticae” 2024, nr 48, s. 104-120, https://doi.org/10.14746/il.2024.48.7. DOI: https://doi.org/10.14746/il.2024.48.7
Hordecki B., Znaczenie Euroazjatyckiej Unii Gospodarczej w kontekście współczesnej rosyjskiej narracji politycznojęzykowej, [w:] Quo vadis, Eurazjo? W poszukiwaniu nowych dróg partnerstwa, red. B. Hordecki, A. Jach, Poznań 2020. DOI: https://doi.org/10.14746/wnpid.2020.9788366740143
Inoziemcew W., Nienowoczesny kraj. Rosja w świecie XXI wieku, przeł. K. Chimiak, Warszawa 2020.
Kaczmarski J., Pytania retoryczne, kaczmarski.art.pl, [online] https://www.kaczmarski.art.pl/ tworczosc/wiersze/pytania-retoryczne/.
Massaka I., Eurazjatyzm. Z dziejów rosyjskiego misjonizmu, Wrocław 2001.
Paradowski R., Eurazjatyckie imperium Rosji. Studium idei, Warszawa 2003.
Plokhy S., Kwestia rosyjska. Jak budowano naród i imperium, przeł. Ł. Witczak, Kraków 2019.
Plokhy S., Ukraine and Russia: Representations of the Past, Toronto 2008. DOI: https://doi.org/10.3138/9781442689534
Plokhy S., Wrota Europy. Zrozumieć Ukrainę, przeł. W. Gadowski, Kraków 2022.
Polityka językowa, Noty tematyczne o Unii Europejskiej, Parlament Europejski, [online] https://www.europarl.europa.eu/factsheets/pl/sheet/142/polityka-jezykowa.
Schilling H., Confessional Europe: Bureaucrats, La Bonne Police, Civilizations, [w:] Handbook of European History 1400-1600: Late Middle Ages, Renaissance and Reformation, red. von Th.A. Brady, H.A. Oberman, J.D. Tracy, Leiden 1995, s. 641-681. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004391680_022
Schilling H., Die neue Zeit: Vom Christenheitseuropa zum Europa der Staaten. 1250 bis 1750, Berlin 1999.
Schilling H., Europa w wirze konfesji. Konfesjonalizacja krajów europejskich po połowie XVI wieku i jej skutki dla kościoła, państwa, społeczeństwa i kultury, [w:] H. Schilling, Konfesjonalizacja. Kościół i państwo w Europie doby przednowoczesnej, przeł. J. Kałążny, Poznań 2010, s. 163-170.
Schilling H., Konfesjonalizacja. Kościół i państwo w Europie doby przednowoczesnej, przeł. J. Kałążny, Poznań 2010.
Schilling H., Konfesjonalizacja a powstanie międzynarodowego systemu w Europie, [w:] H. Schilling, Konfesjonalizacja. Kościół i państwo w Europie doby przednowoczesnej, przeł. J. Kałążny, Poznań 2010, s. 572-589.
Schilling H., Konfessionskonflikt und Staatsbildung: Eine Fallstudie über das Verhältnis von religiösem und sozialem Wandel in der Frühneuzeit am Beispiel der Grafschaft Lippe, Gütersloh 1981.
Schilling H., Konfesyjne wojny za wiarę a formowanie się wczesnonowożytnej Europy, [w:] H. Schilling, Konfesjonalizacja. Kościół i państwo w Europie doby przednowoczesnej, przeł. J. Kałążny, Poznań 2010, s. 557-571.
Schilling H., Moje spojrzenie na dawną Europę – bilans czterdziestu lat zajmowania się wczesnonowożytną historią Europy, [w:] H. Schilling, Konfesjonalizacja. Kościół i państwo w Europie
doby przednowoczesnej, przeł. J. Kałążny, Poznań 2010, s. 7-8. Schilling H., Niederländische Exulanten im 16. Jahrhundert: Ihre Stellung im Sozialgefüge und im religiösen Leben deutscher und englischer Städte, Gütersloh 1972.
Schilling H., Religia i społeczeństwo we wczesnej nowożytności. Specyficzne epokowe pojęcie polityczności i jej wpływ na polityczne i społeczne działanie, [w:] H. Schilling, Konfesjonalizacja.
Kościół i państwo w Europie doby przednowoczesnej, przeł. J. Kałążny, Poznań 2010, s. 76-102.
Schilling H., Religijno-psychologiczny model Europy, reformacja i wczesnonowożytna konfesjonalizacja państwa i społeczeństwa, [w:] H. Schilling, Konfesjonalizacja. Kościół i państwo w Europie doby przednowoczesnej, przeł. J. Kałążny, Poznań 2010, s. 33-74.
Schilling H., Religion, Political Culture, and the Emergence of Early Modern Society: Essays in German and Dutch History, Leiden 1992. DOI: https://doi.org/10.1163/9789004474253
Skarga B., Tożsamość i różnica. Eseje metafizyczne, Kraków 1997.
Snyder T., The Making of Modern Ukraine. Class 1: Ukrainian Questions Posed by Russian Invasion, [online] www.youtube.com/watch?v=bJczLlwp-d8.
Zajączkowski W., Rosja i narody. Ósmy kontynent. Szkic do dziejów Eurazji, Warszawa 2009.
Айрапетян A., Интеграция в Евразии: Языковой аспект, „Современные евразийские иссле-дования” 2015 [Ajrapietian A., Intiegracyja w Jewrazii: Jazykowoj aspiekt, „Sowriemiennyje jewrazijskije is-sledowanija”], № 1, s. 65-71.
Заседание Совета по русскому языку, Президент России [Zasiedanije Sowieta po russkomu jazyku, Priezidient Rossii], 5 XI 2019, [online] http://kremlin.ru/events/president/news/61986.
Путин В., Об историческом единстве русских и украинцев, Президент России [Putin W., Ob istoriczeskom jedinstwie russkich i ukraincew, Priezidient Rossii], 12 VI 2021, [online] http://kremlin.ru/events/president/news/66181.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
