Metryka józefińska jako źródło do dziejów wojskowości ze szczególnym uwzględnieniem wschodniej Galicji

Michał Baczkowski

doi:10.12797/KPK.14.2022.14.01

Authors

Michał Baczkowski Jagiellonian University, Kraków

DOI:

https://doi.org/10.12797/KPK.14.2022.14.01

Keywords:

Polish-Lithuanian Commonwealth, Galicia, fortifications, military garrisons

Abstract

THE JOSEPHINE METRICA AS A SOURCE FOR MILITARY HISTORY WITH PARTICULAR EMPHASIS ON EASTERN GALICIA

The Austrian land cadastre (Josephin record) drawn up in the years 1785-1788 in Galicia, i.e. in the territories of the First Polish Partition, is an important material for economic research (especially regarding agriculture and tax matters) in these areas. An in-depth analysis of these materials reveals that they are of some importance for reconstructing the military significance of cities and towns. This applies to two periods of time:
1. Times of the Polish-Lithuanian Commonwealth (late 16th-early 18th century)
2. Austrian rule (late 18th century)
For the times of the Polish-Lithuanian Commonwealth, the Josephine record contains scarce, but in individual cases valuable information about the city’s fortifications. The most valuable are the data on small defensive sites, which until now remain almost unknown. For Austrian times, information about military garrisons, especially in small towns, is of value, omitted in the collective summaries from the times. As a source of a tax nature, the Josephine record is only complementary to other sources concerning military history.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biography

Michał Baczkowski, Jagiellonian University, Kraków

Profesor, kierownik Pracowni Historii Polski Nowoczesnej w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Komisji Historii Wojen i Wojskowości Polskiej Akademii Umiejętności, członek Komisji Podręcznikowej Polskiej Akademii Umiejętności, członek Komitetu Redakcyjnego Polskiego Słownika Biograficznego. Zainteresowania badawcze: dzieje wojskowości XVIII-XX w., historia społeczno-gospodarcza Galicji, dzieje Krakowa XVIII-XX w., biografistyka XVIII-XX w.

References

Adamczyk J. L., Fortyfikacje stałe na polskim przedmurzu od połowy XV do końca XVII wieku, Kielce 2004.

Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, t. 1-11, Wrocław 1991-1997.

Baczkowski M., Austriackie fortyfikacje w zachodniej Galicji w drugiej połowie XVIII wieku, „Studia Historyczne” 1998, nr 1, s. 13-26.

Betlej A., Sibi, Deo, posteritati. Jabłonowscy a sztuka w XVIII wieku, Kraków 2010.

Bevz M., Okonchenko O., Zamek w Brodach: fazy rozwojowe fortyfikacji, „Budownictwo i Architektura” R. 14, 2015, nr 4, s. 5-18, https://doi.org/10.35784/bud-arch.1511. DOI: https://doi.org/10.35784/bud-arch.1511

Ciesielski T., Armia koronna w czasach Augusta III, Warszawa 2009.

Dybaś B., Fortece Rzeczypospolitej. Studium z dziejów budowy fortyfikacji stałych w państwie polsko-litewskim w XVII wieku, Toruń 2018.

Falniowska-Gradowska A., Leśniak F., Struktura własności ziemskiej i użytkowania gruntów w Galicji w cyrkułach rzeszowskim, sanockim i tarnowskim w świetle katastru józefińskiego (1785-1787), Toruń 2009.

Falniowska-Gradowska A., Studia nad społeczeństwem województwa krakowskiego w XVIII wieku. Struktura własności ziemskiej i użytkowanie gruntów w świetle katastru józefińskiego, Warszawa 1982.

Fierich J., Kultury rolnicze, zmianowanie i zbiory w katastrze józefińskim, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1950, t. 12, s. 26-66.

Jewuła Ł., Galicyjskie miasta i miasteczka oraz ich mieszkańcy w latach 1772-1848, Kraków 2013.

Kargol T., Konfrontacja metryki józefińskiej z innymi źródłami historycznymi na przykładzie topografii i społeczeństwa Brodów w II połowie XVIII wieku, [w:] Galicyjskie miasta w epoce zmian społeczno-politycznych w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII-XIX wieku.

Zbiór studiów, red. T. Kargol, B. Petryszak, K. Ślusarek, Kraków–Lwów 2018, s. 131-148.

Miłobędzki A., Architektura polska XVII wieku, t. 1-2, Warszawa 1980.

Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, t. 1: Brody, oprac. T. Kargol, Kraków 2018.

Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, t. 2: Husiatyń i Tarnopol, oprac. V. Dolinovskyi, Kraków 2018.

Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, t. 3: Zbaraż, oprac. K. Ślusarek, Kraków 2018.

Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, t. 9: Olesko i Skałat, oprac. V. Dolinovskyi, Kraków 2018.

Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, t. 14: Budzanów i Skała, oprac. T. Kargol, Kraków 2019.

Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, t. 20: Bohorodczany i Stanisławów, oprac. V. Dolinovskyi, Kraków 2019.

Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, t. 34: Czernelica, Horodenka i Kudryńce, oprac. G. Zamoyski, Kraków 2020.

Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, t. 39: Złoczów, oprac. I. Stadnyk, Kraków 2020.

Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, t. 42: Bołszowce, Dźwinogród, Gródek, Mariampol i Otynia, oprac. Ł. Jewuła, Kraków 2020.

Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, t. 44: Jeziernia i Podkamień, oprac. B. Petryszak, Kraków 2020.

Nowak D., Austriackie katastry gruntowe w zasobach Centralnego Historycznego Archiwum Historycznego Ukrainy we Lwowie, „Krakowskie Pismo Kresowe” R. 11, 2019, s. 37-53, https://doi.org/10.12797/KPK.11.2019.11.03. DOI: https://doi.org/10.12797/KPK.11.2019.11.03

Państwo wojnickie w metryce józefińskiej z 1785-1787 roku. Wojnicz, Zamoście, Ratnawy i Łopoń, wyd. J. Szymański, Wojnicz 2000.

Rozdolski R., Die grosse Steuer- und Agrarreform Joseph II, Warschau 1961.

Rozdolski R., Stosunki poddańcze w dawnej Galicji, t. 1-2, Warszawa 1962.

Ruszała K., Społeczeństwo miasteczka galicyjskiego w pierwszych latach rządów austriackich w świetle pierwszego katastru gruntowego, tzw. metryki józefińskiej na przykładzie Jasła, [w:] Społeczeństwo i gospodarka Galicji w latach 1772-1867. Źródła i perspektywy badań. Zbiór studiów, red. T. Kargol, K. Ślusarek, Kraków 2014, s. 129-144.

Rutkowski J., Galicyjski kataster gruntowy jako podstawa statystyki własności ziemskiej, „Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych” 1917, t. 25, z. 3, s. 25-36.

Styś W., Metryki gruntowe józefińskie i franciszkańskie jako źródło do historii gospodarczej Galicji, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 1932, t. 2, s. 57-92.

Ślusarek K., Materiały podatkowe jako źródło do dziejów miast galicyjskich w czasach józefińskich, [w:] Galicyjskie miasta w epoce zmian społeczno-politycznych w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII-XIX wieku. Zbiór studiów, red. T. Kargol, B. Petryszak, K. Ślusarek, Kraków–Lwów 2018, s. 269-287.

Wagner M., Stanisław Jabłonowski (1634-1702). Polityk i dowódca, t. 1-2, Siedlce 1997.

Wimmer J., Wojsko Rzeczypospolitej w dobie wojny północnej, Warszawa 1956.

Wojtasik J., Podhajce 1698, Warszawa 1990.

Wrede A. von, Geschichte der k. und k. Wehrmacht, Bd. 1-5, Wien 1898-1903.

Zamoyski G., Nowy Targ i jego mieszkańcy w świetle metryki józefińskiej, [w:] Galicyjskie miasta w epoce zmian społeczno-politycznych w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII-XIX wieku. Zbiór studiów, red. T. Kargol, B. Petryszak, K. Ślusarek, Kraków–Lwów 2018, s. 289-313.