Okręgowa Delegatura Rządu RP w Krakowie (kryptonim „Kopiec”, „Sól”, „Wisła”)
DOI:
https://doi.org/10.32030/Abstract
Brak abstraktu dla tego artykułu.
References
1. wymieńmy dla przykładu: Stanisław Dąbrowa-Kostka, W okupowanym Krakowie 6.IX.1939-18.I.1945, W-wa 1972; Tadeusz Wroński, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974
2. Alina Fitowa. Bataliony Chłopskie w Małopolsce 1939— 1945, W-wa 1984; A. Fitowa, Józef Marcinkowski, Ruch ludowy w Małopolsce i na Śląsku 1939-1945, W-wa 1987.
3. Liczne artykuły w Roczniku Komisji Nauk Pedagogicznych, 20 części „Materiały do dziejów oświaty w okresie okupacji hitlerowskiej (1939-1945) na terenie podziemnego Okręgu Szkolnego Krakowskiego.
4. artykuły Tadeusza Seweryna w „Wieściach” (1965— 66) oraz w „Przeglądzie Lekarskim”
5. do administracji niezespolonej należały okręgowe komórki podległe Departamentom: Sprawiedliwości, Oświaty i Kultury, Komunikacji, Poczt i Telegrafu.
6. K. Pluta-Czachowski, Organizacja Orła Białego, W-wa 1987, s. 82: Główne Szefostwo Walki Cywilnej i Spraw Społeczno-Politycznych: Szef — Ludwik Muzyczka („Ludwik”), I Zastępca — Marian Głut („Roch”), II Zastępca i Szef Sztabu — Stefan Bock („Kozioł”), ref. organizacji i dyscypliny — S. Gąsiorowski („N”), ref. informacji politycznej — Władysław Kabaciński („Poraj”), ref. propaagandy — Janina Oszast („Janka”), ref. finansowo-gospodarczy — Ludwik Rubel („Garda”), ref. opieki społ. — J. Oszast, ref. spraw narodowościowych — Stanisław Ratomski („Stanisław”)
7. tamże, s. 105
8. A. Fitowa, Bataliony Chłopskie..., s. 26
9. K. Pluta- Czachowski, Organizacja..., s. 140
10. CKON — Centralny Komitet Organizacji Niepodległościowych, utworzony przez Ryszarda Świętochowskiego, stojący w opozycji do SZP i PKP.
11. W listopadzie 1939 r. premier powołał Komitet Ministrów dla spraw Kraju, w tym też czasie zapadły decyzje o utworzeniu organizacji czysto wojskowej — Związek Walki Zbrojnej; na odcinku cywilnym planowano powołanie sieci mężów zaufania rządu — plan ten został częściowo zrealizowany.
12. Armia Krajowa w dokumentach, t. I, Londyn 1970, s. 219-222.
13. J. Marcinkowski, A. Fitowa, Ruch ludowy..., s. 20.
14. S. Brzeziński, Przyczynki do dziejów konspiracji polskiej na terenie Wielkopolski w latach 1939-1945 — Instytut Zachodni, syg. III-60.
15. CA KC PZPR (Autor korzystał z materiałów Delegatury przechowywanych w CA KC PZPR. Obecnie dokumenty te znajdują się w Archiwum Akt Nowych.), syg. 202/I-52, k. 138.
16. Sutium Polski Podziemnej w Londynie, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, teka 15, poz. 75-d, decyzja ta została przekazana do kraju depeszą z 30 sierpnia 1941 r. — SPP, MSW, teka 10, poz. 41.
17. SPP, MSW, teka 74, poz. 59.
18. SPP, MSW, teka 74, poz. 157.
19. patrz przypis 15.
20. czytamy w nich ,,... organa Tymczasowej Administracji Rządowej powinny w szczególności:
a) oddziaływać na społeczeństwo celem utrzymania właściwej postawy w okresie okupacji
b) obserwować przejawy życia społecznego pod okupacją oraz działalność władz okupacyjnych i informować o tych przejawach i działalności władze przełożone
c) współdziałać z władzami wojskowymi w przygotowaniach mających na celu usunięcie okupantów
d) czynić przygotowania do objęcia władzy cywilnej z chwilą ustania okupacji
e) wykonać już w okresie działalności konspiracyjnej czynności administracyjne stosowane do zarządzeń władz przełożonych.”
21. Zgodnie z przepisami z dnia 31 III 1944 r. części powiatów chrzanowskiego i wadowickiego miały wejść w skład powiatu krakowskiego, a część powiatu olkuskiego do powiatu miechowskiego. Stan taki podaję za dotychczasową literaturą, jest on prawdziwy dla okresu 1943-1944. Jeżeli chodzi o lata 1942-43 to, według ostatnio odnalezionych dokumentów (trwa ich opracowanie), zasięg terytorialny ODR Kraków rozciągał się na 44 powiaty!
22. w czasie okupacji mieszkał przy ul. Wielopole 3, następnie przy ul. Floriańskiej 43.
23. w czasie okupacji mieszkał przy ul. Matejki 10.
24. przeszła do Delegatury z Wydziału Wojskowego („Teczka”).
25. informacje E. Kalety.
26. były naczelnik wydziału ogólnego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie.
27. były starosta we Frysztacie. W czasie okupacji był jednocześnie członkiem Komisji Administracyjno-Samorządowej Wydziału Planowania OKRL. Pracował w RGO przy ul. Kanoniczej.
28. J. Jakóbiec, Na drodze stromej i śliskiej, BJ syg. 123/64; CA KC PZPR, syg. 202/XXII-5, k. 15.
29. były wiceprokurator Sądu Okręgowego w Krakowie, zamieszkały przed wojną przy ul. Wybickiego 3 m. 6, tel. 1 53 75.
30. patrz przypis 21. Według informacji tam zawartych 12 kwietnia 1942 r. mianowany został Naczelnik Wydz. Bezpieczeństwa — NN („Krwisław”, „Probłowic”).
31. CA KC PZPR, syg. 202/II-13, k. 165-166.
32. CA KC PZPR, syg. 202/II-15, k. 50-5la
33. przyznawano miesięcznie 4.600,— zł, gdy potrzeby wynosiły 20.000,— zł.
34. Kierownikiem Oddziału Bezpieczeństwa Wydziału Wojskowego w Krakowie był mjr rez. Marian Głut („Roch”, „Buk”). Ur. 25 I 1895 r. w Krakowie. Ukończył gimnazjum w Tarnowie i studia prawnicze na UJ. Od 1912 r. należał do Związku Strzeleckiego. Od 1914 r. w Legionach, internowany w Szatdobos, następnie w wojsku austr. na froncie włoskim. Brał udział w odsieczy Lwowa w 1918 r. Następnie służył w WP do 1932 r., m.in. w 75 pp oraz w KOP. Mianowany do stopnia kapitana ze starszeństwem od 1 VII 1923 r. Po przejściu do rezerwy był urzędnikiem państwowym w Wilnie i Warszawie. W latach 1935-1939 był starostą w Nowym Targu. W konspiracji od września 1939 r. m.in. jako I zastępca Głównego Szefa Walki Cywilnej OOB, następnie przeszedł do Administracji Zmilitaryzowanej ZWZ („Teczka”) i objął funkcję kierownika Oddz. Bezpieczeństwa WW w Krakowie. W listopadzie 1943 r. w czasie rozmów scaleniowych z Delegaturą nie został przyjęty do Administracji Zastępczej (Delegatura).
35. w protokole z 13 VIII 1943 r. jest mowa o informacji w Lesku zajmującym się głównie zdobywaniem informacji nt. Łemków.
36. mowa w nim jest o Niezapominajce” (Okręgowa Komisja do Badania i Rejestrowania Zbrodni Okupanta w Polsce). Instrukcję w sprawie tworzenia „Niezapominajki” wydał Dep. Spraw Wewnętrznych 29 lutego 1944 r.
37. w sprawozdaniu jest mowa o aresztowaniu referenta d/s komuny.
38. zgodnie z instrukcją Dep. Spraw Wewnętrznych w skład Niezapominajki” mieli wejść „Naczelnik Wydziału Bezpieczeństwa —jako przewodniczący oraz przedstawiciele Sprawiedliwości, Informacji i Walki Podziemnej”.
39. Leon Stanisław Gallas. Ur. 22 III 1899. Ukończył gimnazjum w Tarnowie i Politechnikę we Lwowie. W latach 1913-14 był komendantem Związku Strzeleckiego w Tarnowie. Następnie w WP. W latach 1930-39 pełnił funkcję starosty we Lwowie, Wrześni i Żydaczowie. W latach 1939- -1943 przebywał na Węgrzech, skąd został wezwany do kraju. Przydzielony do ODR Kraków pełnił funkcję kierownika oddz. społeczno-politycznego. Aresztowany 6 I 1945 r. w mieszkaniu dr Bopreau (ul. Sobieskiego 3), zwolniony 16 I — pełnił nadal swoje obowiązki. Aresztowany przez NKWD w marcu 1945 r. W trakcie rozprawy we wrześniu tr. skazany na 5 lat, w wyniku amnestii zwolniony. Zmarł 13 III 1946 r. w Krakowie.
40. w czasie okupacji prowadził sklep perfumeryjny przy ul. Starowiślnej 17, tel. 1 86 51.
41. inspektor bezpieczeństwa w Dep. Spraw Wewnętrznych, po Powstaniu Warszawskim w Krakowie. W początkach 1945 r. aresztowany przez NKWD.
42. Ossolineum, syg. 107/68 — materiały nieuporządkowane.
43. „służba śledcza stanowi specjalny dział pracy w ramach organizacyjnych korpusu bezpieczeństwa, przeznaczony do dochodzenia i zwalczania przestępstw”. „W komendach wojewódzkich ten dział pracy jest zorganizowany w urzędach śledczych”.
44. podaję za dotychczasową literaturą. Jednakże wiadomości te nie są chyba dość ścisłe. Trudno jest ustalić kto początkowo stał na czele PKB. We wspomnieniach Jana Jakóbca czytamy, iż kontaktował się on z mjr Franciszkiem Erhardtem i ppłk Romanem Sztabą. Według najnowszej publikacji Adama Hempla komendantem PKB w Krakowie był ppłk Stanisław Ruciński — A. Hempel, Pogrobowcy klęski. Rzecz o policji granatowej” w Generalnym Gubernatorstwie 1939-1945, W-wa 1990, s. 222.
45. CA KC PZPR, syg. 202/II-33, k. 108a.
46. „Przez zorganizowanie kadrowe rozumieć należy: wyznaczenie i zwerbowanie kierowników jednostek organizacyjnych, zaznajomienie ich z organizacją, zadaniami i terenem przyszłej pracy. W organizacji kadrowej każda projektowana jednostka organizacyjna winna mieć swój zawiązek niezbędny do prowadzenia prac przygotowawczych oraz do zorganizowania szybkiej rozbudowy.”
47. CA KC PZPR, syg. 202/II-1, k. 1-2.
48. jednostki organizacyjne SS istniały „tylko w Nowym Targu, Zakopanem i najbliższej okolicy”.
49. Od grudnia 1929 r. naczelnik Wydziału Samorządu w Krakowie. Przed wojną mieszkał przy ul. Łobzowskiej 15, tel. 1 85 52.
50. patrz przypis 27.
51. według E. Kalety Schubert był pracownikiem wywiadu.
52. podaję za dotychczasową literaturą. W opracowaniu Władysława Ważnego, Struktura organizacyjna, kompetencje i zadania DR RP na Kraj, W-wa 1960 (WIH, syg. III/102/1) podane są następujące pseudonimy kierownictwa Wydz. Informacji i Prasy w Krakowie: „Socha” (T. Seweryn), „Roza”, „Walicki”.
53. Jerzy Jarowiecki, Konspiracyjna prasa w Krakowie w latach okupacji hitlerowskiej, Kraków 1980, s. 106-112.
54. J. Marcinkowski, A. Fitowa, Ruch ludowy... s. 40; według E. Kalety naczelnikiem wydz. przemysłu i handlu był Tokarski, dyr. „Oryzy” („Oryza” — Zakłady Przemysłu Ryżowego, al. Grottgera 12, tel. 1 47 37).
55. Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego, t. 1 W-wa 1985, s. 275-258.
56. CA KC PZPR, syg. 202/V-l, k. 1-2.
57. „skompletowane Prezydjum Izby Przem.-Handl. w składzie prezesa i 4-rech vice-prezesów”. Nazwisk nie znamy, w grę wchodzą następujące osoby: Eugeniusz Jakubowski, Jan Stefan Kuhn, Tadeusz Filippi, Twardowski, Henryk Mianowski, Władysław Geartner.
58. CA KC PZPR, syg. 202/XXII-5, k. 13.
59. CA KC PZPR, syg. 202/XXII-5, k. 10-12.
60. W sprawozdaniu Departamentu (CA KC PZPR, syg. 202/I-36, k. 140) stwierdzono tylko „Powoływanie kierownictwa poszczególnych wydziałów odbywa się w porozumieniu z właściwymi kierownikami województw”.
61. jednocześnie był Naczelnikiem Wydziału Pomocy Ludności Biura Centrali RGO w Krakowie.
62. Ossolineum, syg. 187/71 — materiały nieuporządkowane.
63. CA KC PZPR, syg. 202/1-36, k. 122.
64. Komórkę tę na szczeblu okręgu nazywano: „Ośrodek Walki Cywilnej” a od marca 1944 r. „Wydziałem Oporu Społecznego”.
65. CA KC PZPR, syg. 202/XXII-5, k. 72, 176.
66. Zdzisław Kurzawiński, Wspomnienia, „Zeszyty Historyczne” z. 4, Komisji Historycznej ZW ZBoWiD w Krakowie, Kraków 1989, s. 9-28.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
See more at Copyright & Licensing tab.
