Hitlerowskie obozy i więzienia Krakowskiego Dystryktu Generalnego Gubernatorstwa w świetle polskiej historiografii
DOI:
https://doi.org/10.32030/Abstract
Brak abstraktu dla tego artykułu.
References
1. Zob. dla przykładu tom Bibliografii historii polskiej za rok 1986, oprac. W. Bukowski, S. Głuszek, Z. Solak, pod red. nauk W. Bieńkowskiego, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1989 oraz J. Frieske, Materiały do bibliografii okupacji hitlerowskiej w Polsce. Piśmiennictwo polskie za lata 1944-1968, Warszawa 1978.
2. Zwykle postępują tak Autorzy kolejnych monografii, ale czasami przybiera to też formę samoistnych wypowiedzi. Na przykład T. Bieda, T. Kowalski, Stan badań nad okresem okupacji hitlerowskiej w Polsce Południowo-Wschodniej, „Rocznik Województwa Rzeszowskiego” (dalej cyt. „RWR”), R. IX., Rzeszów 1978, s. 229-243.
3. Cz. Madajczyk, Polityka III Rzeszy w okupowanej Polsce, T. I., Warszawa 1970, mapa pomiędzy s. 64-65. Cz. Madajczyk, Faszyzm i okupacje 1938-1945, T. I., Poznań 1983, s. 131-132.
4. T. Wroński, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 34-37, mapa na s. 38. W sprawie kurektur granicznych po wybuchu wojny sowiecko-niemieckiej zob. Akten zur deutschen auswärtigen Politik 1918-1945, Serie D 1937-1945, Bd. VIII, bearb. von H. Rothfels, Baden Baden, Frank- furt/Main 1961, dok. nr 157, s. 127-128, na końcu tomu niepaginowana mapa (Anhang VI). S. Zabierowski, Rzeszowskie pod okupacją hitlerowską. Warszawa 1975, mapa na s. 8-9. T. Kowalski, Eksterminacja ludności na Rzeszowszczyźnie w okresie II wojny światowej (1939-1945), Rzeszów 1987, s. 26-28. Amtliches Gemeinde-und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement, Krakau 1943, s. IX.
5. Z. Czyńska, B . Kupść, Obozy zagłady, obozy koncentracyjne i obozy pracy na ziemiach polskich w latach 1939- 1945, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce”, T. I., 1946, s. 11-62.
6. Zob. przykładowo recenzję pracy T. Kowalskiego, Obozy hitlerowskie w Polsce południowo-wschodniej 1939-1945, Warszawa 1973 pióra S. Senfta, „Wojskowy Przegląd Historyczny”, R. XVIII, 1973, Nr 4 (67), s. 268.
7. Z. Czyńska, B. Kupść, ... op. cit., s. 39-42, 51-53. Warto dodać, iż praca ta charakteryzuje się oryginalnym zakresem terytorialnym, bowiem z jednej strony nie omawia (słusznie) obozów położonych na ziemiach, które Polska uzyskała na mocy uchwał Konferencji Poczdamskiej, ale z drugiej pomija także milczeniem obiekty zlokalizowane na terenach zajętych przez ZSRR.
8. Sz. Datner, Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych armii regularnych w II wojnie Światowej, Warszawa 1964, s. 398-401. Owa ogólnikowość wynika z generalnych założeń przyświecających pracy. M. Barciszewski, Włosi w hitlerowskich obozach jenieckich pod Przemyślem, „Biuletyn Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce” (dalej cyt. „BGKBZHwP”), T. XV., 1965, s. 100-125.
9. J. Wilczur, Niewola i eksterminacja jeńców wojennych Włochów w niemieckich obozach jenieckich. Wrzesień 1943-maj 1945, Warszawa 1969, s. 89-102. Bazę źródłową tej książki stanowią też karty chorobowe więźniów. Liczbę jeńców oszacowano jedynie na podstawie relacji. Mieści się ona w przedziale od 7000 do 10000 osób. op. cit., s. 163.
10. T. Kowalski,... op. cit., Omawia ona jedynie obiekty położone na terenie dawnego województwa rzeszowskiego.
11. A. Jelenta, J. Tobiasz, Problem jeńców radzieckich na terenie Generalnej Gubernii w świetle niektórych dokumentów niemieckich z 1941 roku, „Najnowsze Dzieje Polski” — II wojna światowa, T. X., 1966, S. Zabierowski Hitlerowski obóz w Szebniach, (w:) Jasło oskarża pod red. nauk. S. Cynarskiego i J. Garbacika, Warszawa 1973. S. Zabierowski, Rzeszowskie, ... [op. cit], s. 91-122. S. Zabierowski, Pustków. Hitlerowskie obozy wyniszczenia w służbie poligonu SS, Rzeszów 1981, M. Wieliczko, Obóz wyniszczenia w Szebniach w latach 1941-1944, „Rocznik Przemyski”, T. XIII i XIV, Przemyśl 1970, s. 237-264. M. Wieliczko, Jasielskie w latach drugiej wojny światowej. Warszawa 1974, s. 169-174, 180-181. Nadto zob. folder L. Harla, Pustków przypomina, Rzeszów 1967.
12. Ostatnie z nich to obozy zagłady, włączone do tej kategorii przez T. Kowalskiego, Obozy ... [op. cit.], s. 151 chyba ze względu na Pustków.
13. Na temat tego obozu, a także obozów jeńców wojennych pisali też później Cz. Cyran, A. Rachwał, Eksterminacja ludności na Sanocczyźnie w latach 1939-1944, „Rocznik Sanocki”, T. IV., Kraków 1979, s. 66-69.
14. W ramach okupacyjnego podziału administracyjnego Pławno leżało w gminie Nisko w powiecie jarosławskim, Amtliches ... [op. cit.], s. 21.
15. E. Podhorizer-Sandel, O zagładzie Żydów w dystrykcie krakowskim, „Biuletyn Żydowskieogo Instytutu Historycznego” (dalej cyt. „BŻIH”), kwiecień-czerwiec 1959, Nr 30, s. 102-103. S. Zylbersztajn, Pamiętnik więźnia dziesięciu obozów koncentracyjnych. Z Warszawy do Treblinki3 „BŻIH”, Nr 68, 1968, s. 74-80. T. Berenstein, Żydzi warszawscy w hitlerowskich obozach pracy, „BŻIH”, Nr 67, 1968, s. 44.
16. Niewielkie jedynie wzmianki znaleźć można w wydawnictwie Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945. Informator encyklopedyczny, pod red. Cz. Pilichowskiego. Warszawa 1979.
17. S. Senft, ... op. cit., s. 267-268.
18. S. Senft, ... op cit., s. 268. W. Marczyk, Jeńcy radzieccy w niewoli Wehrmachtu na ziemiach polskich w latach 1941-19453 Opole 1987, s. 30-31.
19. Obozy ... [op. cit.], s. 444, 490. I. Paczyńska, Obozy jeńców radzieckich w województwie krakowskim3 (w:) Nekropolia radzieckie w Polsce Południowej, pod red. A. Pilcha, Kraków 1976, s. 35.
20. S. Senft, ... op. cit., s. 269-270. Podważa w ogóle seans wydawania tej pracy.
21. T. Bieda, T. Kowalski, ... op. cit., s. 230-236. Cz. Cyran, A. Rachwał, ... op. cit., s. 72-74. Cz. Leosz, Zarys badań nad zagładą Żydów na Podkarpaciu (1939-1944), Studia nad okupacją hitlerowską w południowo- -wschodniej części Polski, T. IV, (dalej cyt. Studia), Rzeszów 1985, s. 85-95. T. Kowalski, Eksterminacja mniejszości narodowych i jeńców koalicji antyhitlerowskiej we wschodniej części dystryktu krakowskiego (1939-1945)3 Studia, T. IV, Rzeszów 1985, s. 19-27, 32-37. T. Kowalski, Eksterminacja ludności... [op. cit.], s. 38-40. D. Garbacz, Okupacja i konspiracja w Stalowej Woli 1939-1944, Przemyśl 1988, s. 48-55. Nieco inne dane (drobne różnice) Obozy,... [op. cit.], s. 466-467.
22. J . Kucia, Obozy pracy na terenie byłego powiatu Nowy Sącz w okresie okupacji hitlerowskiej, „Rocznik Sądecki” (dalej cyt. „RS”), T. XV-XVI, 1974-1977. I. Paczyńska, ... op. cit., s. 37, 43.
23. W. Marczyk, ... op. cit., s. 73 podaje, iż mieścił się tam jedynie oddział roboczy jeńców sowieckich nie będący de iure odrębnym obozem. Pozostałe tego rodzaju jednostki kwaterowały w Starym Sączu i Limanowej, s. 83, 92., a także w Krakowie. Kommando Stalag 369., s. 82.
24. Nie ma pewności w sprawie ich istnienia. J. Kucia, ... op. cit., s. 253, wydawnictwo Obozy... [op. cit.], wymienia jedynie Florynkę na s. 169, milczy natomiast o Kąclowej.
25. T. Kowalski, Polityka eksterminacyjna okupanta hitlerowskiego wobec ludności powiatu gorlickiego (1939-1945), „RWR”, R. VIII, 1970-1972, Rzeszów 1975, s. 131-140.
26. A. Pietrzykowa, Region tarnowski w okresie okupacji hitlerowskiej — polityka okupanta i ruch oporu, Warszawa–Kraków 1984, s. 147-155. Wykaz obozów na s. 150.
27. Obozy... op. cit., Wydawnictwo to podaje informacje w porządku alfabetycznym. Obiekty wymienione w tekście niniejszej pracy wymienione są jedynie dla przykładu. E. Podhorizer-Sandel, ... op. cit., s. 101-102.
28. R. Kiełkowski, Zlikwidować na miejscu. Z dziejów okupacji hitlerowskiej w Krakowie, Kraków 1981, s. 98-190. Pozytywną recenzję tej pozycji napisał K. Dunin-Wąsowicz, „Dzieje Najnowsze”, R. XVI, 1984, Nr 1, s. 236- 237.
29. Obozy, ... op. cit., s. 390-391.
30. A. Bieberstein, Zagłada Żydów w Krakowie, Kraków 1985, s. 100-146., T. Wroński, Obóz w Płaszowie — miejsce masowej eksterminacji ludności żydowskiej3 polskiej i innych narodowości w latach 1942-1945, Warszawa 1981., T. Wroński, Kronika... op. cit., s. 242-245.
31. M. Kunicka-Wyrzykowska, Kalendarium obozu płaszowskiego 1942-1945, „BGKBZHwP”, T. XXXI, 1982, s. 52-86.
32. A. Nirensztein, Ruch oporu Żydów w Krakowie pod okupacją hitlerowską, „BŻIH”, 1952, Nr 1 (3), s. 168-175.
33. M. Graf, The Kraków Ghetto and the Płaszów Camp. Rememberd, Tallahassee, 1989, s. 86-140 oraz H. Nelken, Pamiętnik z getta w Krakowie, Toronto 1987.
34. D. Agatstein-Dormontowa, Żydzi w Krakowie w okresie okupacji hitlerowskiej, „Rocznik Krakowski”, T. 31, s. 200-206. E. Drwata. Jeńcy radzieccy w okupowanym Krakowie, Kraków 1975. T. Kowalski, Eksterminacja mniejszości... [op. cit.], s. 24-25.
35. R. Kiełkowski, ... op. cit., s. 191-233.
36. J. Mruk, Obóz karny „Liban”. Uwagi lekarza, „Przegląd Lekarski” (dalej cyt. „PL”), R. XXVI, Seria II, 1970, Nr 1., s. 144-147. T. Wroński, „Liban” — karny obóz Służby budowlanej w Krakowie w latach 1942-1944, Warszawa 1981. H. Gawęcki, „Liban” — obóz karny Służby budowlanej, „BGKBZHwP”, T. VI., 1951.
37. F. Ambiere, Długie wakacje 1939-1945, Poznań 1971, s. 250-279. S . Pater, Nad ujściem Dłubni do Wisły. Walka i męczeństwo podczas okupacji niemieckiej na terenie obecnej Nowej Huty w latach 1939-1945, Kraków 1989, s. 32-35. I. Paczyńska, ... op. cit., s. 35-36.
38. T. Wroński, Obozy przejściowe dla robotników przymusowych w Krakowie w latach 1939-1945, Warszawa 1981, Obozy... [op. cit.], s. 249, 253-355.
39. J. Kucia, Obóz pracy w Wiśniczu Nowym (23.XII 1939-30.VI.1940), „Studia Historyczne” (dalej cyt. „SH”), R. XXVI, 1983, Zesz. 4 (103), s. 649-662.
40. A. Bolewski, H. Pierzchała, Martyrologia profesorów Akademii Górniczej w hitlerowskich więzieniach i obozach koncentracyjnych, Kraków 1985, s. 97-98.
41. T. Sztumberk-Rychter, Artylerzysta piechurem3 Warszawa 1967, s. 77-84.
42. W. Hein, Cz. Jakubiec, Montelupich, Kraków- –Wrocław 1985.
43. W. Hein, Cz. Jakubiec, ... op. cit., s. 127.
44. S. Kłodziński, Z historii więzienia Montelupich 1941-1942, „PL”, R. XXX, 1974, Nr 1. T. Kudliński, Montelupa, Kraków 1966, K. Pieradzka, Kraków w latach okupacji 1939-1945, Studia i materiały, Kraków 1949-1957. J. Witkowski, Małoletni więźniowie Montelupich, „PL”, R. XXX, 1974, Nr 1. Nadto interesujące wspomnienia W. Kurkiewiczowej, Za murami Montelupich, Kraków 1972 oraz M. Zając, Powrót niepożądany, Kraków 1986, s. 56- 133 i J. Ciosińska, Po prostu miałam szczęście, Kraków 1989, s. 19-31. Także dwa przyczynki: F. Rudol, Wybrane fragmenty z życiorysu z okresu drugiej wojny światowej, (w:) Wojna i okupacja we wspomnieniach pracowników Politechniki Krakowskiej, red. Z. Skąpski, J. Bogusz, Kraków 1986, s. 63-64, Z. Pałasiński, „Bijcie mnie!!!” (w:) Wojna... [op. cit.], s. 97-99.
45. S. Czerpak, T. Wroński, Ulica Pomorska 2 (O krakowskim Gestapo i jego siedzibie w latach 1939-1945), Kraków 1972, T. Wroński, Ulica Pomorska 2, Kraków 1974, T. Wroński, Każń Polaków przy ulicy Pomorskiej 2 w Krakowie w latach 1939-1945, Warszawa 1981. W kwestii pozostałych więzień i aresztów w Krakowie zob. Obozy... [op. cit.], s. 253-253.
46. S. Kłodziński, Krakowski Patronat Więzienny, „PL”, R. XXVIII, 1972, Nr 1. J. Kuś, Społeczeństwo krakowskie wobec uwięzionych na Montelupich (1939-1941), „SH”, R. XVIII, 1975, Zesz. 3.
47. A. Pietrzyk, Tarnowskie więzienie etapowe w procesie wyniszczania ludności polskiej w okresie okupacji niemieckiej (1939-1945), „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny WSP w Krakowie, Zesz. 35, Prace Historyczne, T. V., Kraków 1970. A. Pietrzyków a, Tarnów — ostatni etap przed Oświęcimiem. W czterdziestą rocznicę wywozu z tarnowskiego więzienia pierwszego transportu więźniów politycznych do powstającego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, Tarnów 1980.
48. A. Piętrzykowa. Region... [op. cit.], s. 156-182.
49. A. Filar, M. Leyko, „Palace” katownia Podhala. Tajemnice lochów gestapowskiej placówki w Zakopanem, Warszawa 1970, Z. Frydrych, Garść wspomnień z kresu okupacji hitlerowskiej, (w:) Wojna... [op. cit.], s. 95-96. W. Wnuk, Walka podziemna na szczytach, Warszawa 1980, s. 80-83. J. Kasperek, Podhale w latach wojny i okupacji niemieckiej 1939-1945, Warszawa 1990, s. 151-153.
50. F. Grodkowski, Okupacja hitlerowska w Nowym Sączu i Sądecczyźnie w latach 1939-1945, „RS”, T. VI, 1965, s. 79-90. A. Drozd, Wspomnienia więźnia nowosądeckiego w roku 1941, „RS”, T. VII, 1966, s. 413-420. W. Bielawski, Zbrodnie hitlerowskie na Sądecczyźnie, „RS”, T. XIII, 1972, s. 183-184, 186-202. Obozy... [op. cit.], s. 341-342.
51. J. Kaczmarek, Akcja Wiśnicz, (w:) Z dziejów ruchu oporu w Polsce Południowej, Kraków 1967, s. 15-19, Obozy... [op. cit.], s. 342-343.
52. T. Kowalski, Eksterminacja ludności... [op. cit.].
53. T. Kowalski, Eksterminacja ludności... [op. cit.], na s. 48-52 Tab. 1 zawierająca wykaz więzień i aresztów we wschodniych powiatach dystryko krakowskiego.
54. T. Kowalski, Eksterminacja ludności... [op. cit.], s. 36-40.
55. Cz. Cyran, Ludzie i dokumenty. O więźniach politycznych więzienia w Sanoku w latach 1939-1945, Studia, T. L, Rzeszów 1976, T. Kowalski, Eksterminacja ludności... [op. cit.], s. 40-43.
56. St. Dąbrowa-Kostka, St. M. Jankowski, Rozkaz zdobyć więzienie, Kraków 1988, s. 178.
57. T. Kowalski, Eksterminacja ludności... [op. cit.], s. 43-46. E. Salamon, Wspomnienia z hitlerowskich obozów koncentracyjnych, Studia i. Materiały Muzeum Okręgowego w Krośnie, Nr 3, Krosno 1985, s. 123-125.
58. T. Kowalski, Eksterminacja ludności... [op. cit.], s. 46-47. Obozy... [op. cit], s. 205. Na zakończenie warto nadmienić, iż sporo materiałów (głównie wspomnień) na temat więzień i obozów zawiera prasa codzienna, a także niektóre nieprofesjonalne periodyki. Zob. w tej sprawie J. Frieske... op. cit., s. 228, 326, 335, 337, 340.
59. Istnieją natomiast mapy począwszy od opracowania M. Suboczowej, Mapa hitlerowskich obozów podczas okupacji niemieckiej (podziałka 1:1000 000), Katowice 1946, poprzez na przykład Kraków w latach wojny i okupacji (1939-1945), Kraków 1975, a skończywszy na czterech mapach pokazujących dyslokację hitlerowskich obozów, więzień i aresztów na ziemiach polskich (w granicach ukształtowanych w wyniku II wojny światowej). Mapy owe stanowią załączniki do cytowanego wyżej wielekroć wydawnictwa encyklopedycznego Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich 1939-1945.
60. Pewną pomocą może natomiast służyć w tym wypadku wydawnictwo pod red. G. Tessina, Verbände und Truppen der deutschen Wehrmacht und Waffen-SS im Zweiten Weltkrieg 1939-1945, Bd. I-XIV, Osnabrück 1973-1980.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
See more at Copyright & Licensing tab.
