Sojusznik jest tylko na lewicy (walka o rewolucyjne oblicze PPS w Kraju i w Krakowskiem w latach 1945—1948)
DOI:
https://doi.org/10.32030/Abstrakt
Bak abstraktu dla tego artykułu.
Bibliografia
1. Instytucjonalną formą współpracy PPR, PPS, SL i SD były komisje porozumiewawcze stronnictw demokratycznych: centralna, wojewódzka i powiatowa.
2. Szerzej zob.: B. Syzdek, Kształtowanie się odrodzonej PPS (lipiec 1944 — grudzień 1945), Z pola walki 1962 nr 2; K. Ćwik, Problemy współdziałania PPR i PPS w województwie krakowskim (1945— 1948), Kraków 1974.
3. Konferencja działaczy socjalistycznych z wyzwolonych terenów, która odbyła się 10 i 11 IX 1944 roku w Dublinie, podjęła decyzję o utworzeniu odrodzonej PPS. Konferencja ta otrzymała potem nazwę XXV Kongresu PPS. W skład powołanych wówczas centralnych władz partii weszli: Bolesław Drobner — przewodniczący Rady Naczelnej, Edward Osóbka-Morawski —przewodniczący Centralnego Komitetu Wykonawczego, Stefan Matuszewski — sekretarz generalny CKW.
4. Przywódcy WRN w 1944 roku podjęli decyzję o powrocie do nazwy PPS dołączając jednak do tej nazwy litery WRN. Nowa nazwa brzmiała: „PPS-WRN”.
5. Sprawozdanie organizacyjne WKR PPS w Krakowie za okres 18 I — 19 IV 1945 r., Centralne Archiwum КС PZPR (dalej CA), 235/VII — 143; Protokoły posiedzeń WKR PPS w Krakowie 24 I, 30 I, 6 II 1945 roku Archiwum Komitetu Krakowskiego PZPR (dalej AKK).
8. Tamże.
7. W. Reczek, Z dziejów myśli jednolitofrontowej krakowskiej organizacji PPS. Takie były początki, Warszawa 1965, s. 586.
8. Relacja S. Rzeźnika, Zapis własny z grudnia 1965 roku; Relacja Aleksandry Вombу-Kono- polskiej, AKK ТО; Por. O ludziach i sprawie, Kraków 1964, s. 452.
9. Protokoły posiedzeń OKR i WKR w Krakowie z 16 II i 12 III 1945 r. AKK 27/III/l; Sprawozdanie WKR PPS za kwiecień 1945 r. CA 235/VII—143.
10. Z. Zaremba, Wojna i konspiracja, Londyn 1957, s. 314; B. Syzdek, op. cit., s. 91; Por. K. Ćwik, op. cit., s. 48.
11. Tamże.
12. Protokół posiedzenia RN PPS 25—26 II 1945 r. CA 235/11—2.
13. Tamże.
14. Tamże.
15. Protokół posiedzenia WKR w Krakowie z 12 III 1945 г., AKK 27/III/1; Por. K. Ćwik, op. cit., s. 49.
18. Tamże; A. Reiss, Z problemów odbudowy i rozwoju organizacyjnego PPS 1944—1946. Warszawa 1971, s. 108—109.
17. I Wojewódzki Zjazd był poprzedzony wiecem, który odbył się w sali „Świt” (obecnie sala Filharmonii Krakowskiej). Flagi hitlerowskie służyły za wycieraczki wchodzącym na salę uczestnikom wiecu. Wiec otworzył przewodniczący WKR, równocześnie prezydent Wrocławia — B. Drobner.
18. Materiały I Wojewódzkiego Zjazdu PPS w Krakowie, AKK 27/1/1; „Naprzód” nr 14 i 15 z 1945 r.
19. Szerzej zob.: W. Góra, W walce o podział ziemi obszarniczej 1944—1946. Warszawa 1962; K. Ćwik, op. cit., s. 82—96.
20. Szerzej zob.: J. Gołębiowski, Walka o nacjonalizację przemysłu. Warszawa 1961; K. Ćwik, op. cit., s. 97—109.
21. Materiały w sprawie rokowań PPS i WRN, 31680; Z. Zaremba, op. cit., s. 314—315; B. Syzdek, Polska Partia Socjalistyczna w latach 1944—1948, Warszawa 1974, s. 119—129.
22. Stenogram XXVI Kongresu PPS, CA 235/1—1; B. Syzdek, Polska Partia Socjalistyczna..., op. cit., s. 143—144; Tenże, Kształtowanie się odrodzonej PPS..., op. cit., s. 104.
23. T. Rz. J. N. został utworzony w oparciu o postanowienie konferencji jałtańskiej trzech mocarstw — USA, Wielkiej Brytanii i ZSRR — w lutym 1945 roku. S. Mikołajczyk objął stanowisko drugiego wiceprezesa Rady Ministrów oraz ministra Rolnictwa i Reform Rolnych.
24. Gdy Mikołajczykowi nie udało się podporządkować całego ruchu ludowego, utworzył w oparciu o pozostające dotąd w konspiracji SL „Roch” drugą partię ludową, Polskie Stronnictwo Ludowe, co formalnie nastąpiło 22 VIII 1945 r. W Jesieni 1945 r. nastąpił szybiki rozwój PSL, głównie kosztem SL. Wykorzystując autorytet niektórych przedwojennych działaczy oraz dezorientację chłopów, przywódcy PSL opanowali znaczną część powiatowych organizacji SL. W województwie krakowskim w większości powiatów ruch ludowy znalazł się pod wpływem PSL.
25. Protokół posiedzenia Egzekutywy KW PPR w Krakowie z 2 VIII 1945, AKK 1/IV/1; Protokoły posiedzeń Wojewódzkiej Komisji Porozumiewawczej Stronnictw Demokratycznych z 6 VII, 3 i 1 VIII, 22 i 28 IX 1945 r., AKK 27/VI/2; Uchwała WRN z 13-44 VIII 1945 r., Archiwum Państwowe w Krakowie (dalej AP), WRN Kr. 45.
28. Szerzej zob.: A. Reiss, op. cit., s. 240; B. Syzdek, Polska Partia Socjalistyczna..., op. cit., s. 119— 130; K. Ćwik, op. cit., s. 123—125.
27. Protokół posiedzenia CKW PPS z 19 XII 1945 r., CA 235/III 1-2; Z,. Żuławski, Wzywam was do szeregów PPS, „Robotnik” nr 360 z 23 XII 1945 r.; Wiec socjalistyczny w Krakowie, „Robotnik” nr 361 z 24 XII 1945 r., K. Ćwik, op. cit., s. 124—125.
28. B. Drobner, Minął rok 53, zaczynamy 54 rok PPS. „Robotnik” nr 1 z 1 I 1946 r.; Z. Mitzner, List Z. Żuławskiego, „Robotnik” nr 8 z 8 I 1946 r.
29. Uchwała Rady Naczelnej PPS z 4 XI 1945 r., CA 235/II-4.
30. Protokół posiedzenia WK PPS w Krakowie z 27 XI. 1945 r., AKK 27/III/1.
31. Polska Partia Socjalistyczna wobec PSL, „Robotnik” nr 62 z 3 III 1946 r.
32. W czasie posiedzenia RN PPS w marcu 1946 r. zostali dokooptowani do jej składu: L. Cohn, J. Grzecznorowski, W. Markowski, M.. Nowicki, S. Rzeźnik, Z. Żuławski.
33. Protokół posiedzenia MK PPS w Krakowie z 6 III 1946 r., AKK (bez sygnatury; Materiały II Konferencji Wojewódzkiej PPR w Krakowie, AKK 1/I/1.
34. „Gazeta Ludowa” nr 62 z 9 II 1946 r.
35. Materiały II Wojewódzkiego Zjazdu PPS w Krakowie, 16-417 III 1946 r., AKK 27/I/2.
36. „Robotnik” nr 80 z 22 II 1946 r.; „Naprzód” nr 41 i 43 z 17 i 19 III 1946 r.
37. Stenogram posiedzenia RN PPS z 31 III 1946 r., CA 235/II-5.
38. Por. W. Góra, R. Halaba, O utworzenie i utrwalenie władzy ludowej 1944—1948. Warszawa 1968, s. 182-239.
39. Pytania: 1) Czy jesteś za zniesieniem Senatu? 2) Czy chcesz utrwalenia w przyszłej Konstytucji ustroju gospodarczego, zaprowadzonego przez reformę rolną i unarodowienie podstawowych gałęzi gospodarki narodowej z zachowaniem ustawowych uprawnień inicjatywy prywatnej? 3) Czy chcesz utrwalenia granic państwa polskiego na Bałtyku, Odrze i Nysie Łużyckiej?
40. Wyniki referendum w Krakowie: na kolejne pytania odpowiedzi twierdzących padło 16%, 28,4%, 77%; Wyniki referendum w województwie krakowskim, łącznie z Krakowem: na kolejne pytania odpowiedzi twierdzących padło 47,7%, 7l,6%, 88,0%; „Naprzód” nr 48 z 7 VII 1946; K. Ćwik, op. cit., s. 162.
41. Szerzej zob.: K. Ćwik, op. cit., s. 143—164.
42. „Naprzód” nr 149 z 8 VII 1946 r.
43. 6 IX sekretarz Stanu USA J. Byrnes w przemówieniu w Stuttgarcie zakwestionował ustaloną w Poczdamie polską granicę zachodnią.
44. „Robotnik” nr 328 z 29 XI 1946 r.
45. Protokół posiedzenia MK PPS w Krakowie, AKK (bez sygnatury); Sprawozdanie WK PPS w Krakowie za listopad 1946 r., CA 235/VII-143.
46. „Robotnik” nr 349 z 19 XII 1946 r., Żuławski został posłem z listy PSL.
47. W wyborach do Sejmu przeprowadzonych 19 I 1947 r. na 31 mandatów do obsadzenia w województwie krakowskim poszczególne partie uzyskały: PPS — 9 mandatów, PPR — 7, SL — 5, SD — 2, PSL — 3, PSL „N.W.” — 1, SP — 1, bezpartyjni z listy Bloku Demokratycznego — 2.
48. Ankieta Statystyczna WK PPS, AKK 27/VII/9; Ankieta Statystyczna KW PPR, AKK 1/VI/8; Szerzej zob. K. Ćwik, op. cit., s. 207—222.
49. „Robotnik” nr 73 z 17 III 1947 r.
50. Uchwała RN PPS z 30 VI 1947 r., „Przegląd Socjalistyczny” 1947 r., nr 7—8; Ankieta Statystyczna WK PPS, AKK 28/VII/9.
51. „Naprzód” nr 78 z 20 III 1947 r.; Materiały III Konferencji Wojewódzkiej PPR w Krakowie 19—26 IV 1947 r., AKK 1/1/3.
52. Protokół posiedzenia MK PPS w Krakowie 31 III
1947 r., AKK (bez sygnatury); Sprawozdanie KW PPR za kwiecień—czerwiec 1947 r., CA 295/IX-173.
53. Materiały III Konferencji Wojewódzkiej PPR, op. cit.
54. B. Drobner, Przed III Wojewódzkim Zjazdem PPS, „Naprzód” nr 133 z 17 V 1947 r.; „Naprzód” nr 135, 137 z 19 i 20 V 1947 r.; Por. wystąpienie E. Osóbki-Morawskiego, J. Cyrankiewicza, S. Szwalbego i B. Drobnera, „Naprzód” nr 135, 136 i 137 z maja 1947 r. 55 Tamże.
58. Tamże.
57. Szerzej zob. B. Syzdek, Zjednoczenie PPR i PPS, op. cit.; Uchwały RN PPS z ЗО VI 1947 r., „Przegląd Socjalistyczny” 1947, nr 7/8.
58. Szerzej zob.: K. Ćwik, op. cit., s. 228—231; Sprawozdanie z narady PPS i PPR 28 VII 1947, CA 295/ /ІХ-173.
59. Protokół posiedzenia WK PPS w Krakowie z 8 X 1947 r., AKK/V/3; Sprawozdanie KW PPR w Krakowie z realizacji uchwał RN PPS, AKK 1/VI/6.
60. „Przegląd Socjalistyczny” 1948, nr 4, s. 3—10; W. Gomułka, Na nowym etapie, „Głos Ludu” nr 3 z 20 III 1948 r.
61. Szerzej zob.: K. Ćwik, op. cit., s. 233—239.
62. Sprawozdanie WK PPS za kwiecień i maj 1948 r., CA 235/VII-143; B. Drobner 2 IV 1948 r. złożył rezygnację, nowym przewodniczącym WK PPS w Krakowie został wojewoda krakowski, Kazimierz Pasenkiewicz.
63. Szerzej zob.: B. Syzdek, Zjednoczenie PPR i PPS, powstanie PZPR, „Z pola walki” 1968, nr 4., s. 93— 120.
63. Materiały plenarnego posiedzenia KC PPR w sierpniu—wrześniu 1948 r., „Nowe Drogi” 1948, nr 1(1; K. Ćwik, op. cit., s. 245—249.
85. Tamże.
66. „Robotnik” nr 263 z 23 IX 1948 r.; K. Ćwik, op. cit., s. 252—260; Charakterystyczną cechą dokonywanych zmian w składzie centralnych władz PPS był fakt, że faktycznie nastąpiły one w wyniku rezygnacji poszczególnych osób z pełnionych funkcji, a nie usunięcia ich w trybie głosowania.
67. Ankieta Sprawozdawcza WK PPS, 27/VII/9; Ankieta Sprawozdawcza KW PPR, AKK 1/VI/10.
68. Tamże.
Pobrania
Wersja elektroniczna opublikowana
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
