The Jagiellonian Idea and the Project for the Future
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.14.2017.51.01Keywords:
Jagiellonian idea, Rzeczpospolita, Baltic-Black Sea Axis, dialogics, civilizationAbstract
The Jagiellonian Idea and the Project for the Future
The Polish community suffers from weakening national bonds and therefore it has difficulties with defining its identity. Grandiose declarations are an embarrassing confirmation of this fact. No great idea capable of raising a future project for Poland is apparent. Is the Jagiellonian Idea capable of strengthening bonds, perhaps of giving impulse to a metamorphosis? Can it offer a project for tomorrow? Only what will be accepted by collective recognition as a project designed to ensure the existence of the national community has future. And by ‘existence’ I mean not only a verbalized identity, but also the capacity to carry out necessary changes independently. The article presents the view that the Jagiellonian Idea does not rest on facts, but on an imagined picture of the one-time Rzeczpospolita. It presents a thesis about the connection between the flourishing of that state and the acceleration of transformations tied to the dialogic vortex generated by the Baltic-Black Sea axis of concentration. The failure of that project is ascribed to the changed circumstances, and perhaps to the insufficient energy elicited by this dialogic vortex. The experience of the Rzeczpospolita as a European project, in turn, indicates the road we may take today toward the completion of the transformation begun in 1989.
Downloads
References
Abu-Lughod J.L., Before European Hegemony. The World System A.D. 1250-1350, Oxford 1989.
Andrusiw S., “Relacje polsko-ukraińskie z perspektywy postcolonial studies”, Roczniki Humanistyczne, vol. 59, no. 7 (2011).
Attman A., The Bullion Flow between Europe and the East 1000-1750, Göteborg 1981.
Bakuła B., “Europa Środkowo-Wschodnia i jej (post)kolonialny świat”, in B. Bakuła et al. (eds.), Dyskurs postkolonialny we współczesnej literaturze i kulturze Europy Środkowo-Wschodniej. Polska, Ukraina, Węgry, Słowacja, Poznań 2015.
Baszanowski J., Handel wołami w Polsce w XVI-XVIII wieku, Szczęsne 2017.
Beauvois D., “Nowoczesne manipulowanie sarmatyzmem – czy szlachcic na zagrodzie był obywatelem?”, in P. Czapliński (ed.), Nowoczesność i sarmatyzm, Poznań 2011.
Bem-Wiśniewska E., “Wizja Rzeczpospolitej w epoce staropolskiej. Od historii języka do historii kultury”, in B. Dybaś, P. Hanczewski, T. Kempa (eds.), Rzeczpospolita w XVI-XVIII wieku. Państwo czy wspólnota? Zbiór studiów, Toruń 2007.
Berend I.T., Central and Eastern Europe 1944-1993. Detour from the Periphery to the Periphery, Cambridge 1996. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511581748
Bömbelburg H.-J., “Czy Rzeczpospolita była imperium? Imperial turn w historiografii, struktury państwowe w Europie Środkowowschodniej i ‘imperialna’ warstwa pojęciowa w XVI-XVII wieku”, in B. Dybaś, P. Hanczewski, T. Kempa (eds.), Rzeczpospolita w XVI-XVIII wieku. Państwo czy wspólnota? Zbiór studiów, Toruń 2007.
Braudel F., Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV-XVIII wiek, vol. 3: Czas świata, transl. by J. and J. Strzelecki, Warszawa 1992.
Braudel F., Morze Śródziemne i świat śródziemnomorski w epoce Filipa II, vol. 1, transl. by T. Mrówczyński, M. Ochab, Gdańsk 1976.
Ciepielucha P., “Prometeizm i koncepcja Międzymorza w praktyce polityczno-prawnej oraz dyplomacji II RP”, Studia Prawno-Ekonomiczne, vol. 93 (2014).
Dziubiński A., Na szlakach Orientu. Handel między Polską a Imperium Osmańskim w XVI-XVIII wieku, Wrocław 1997.
Dziubiński A., Stosunki dyplomatyczne polsko-tureckie w latach 1500-1572 w kontekście międzynarodowym, Wrocław 2005.
Ekes J., Polska. Przyczyny słabości i podstawy nadziei, Warszawa 1994.
Ekes J., Trójpodział władzy i zgoda wszystkich. Naczelne zasady ‘ustroju mieszanego’ w staropolskiej refleksji politycznej, Siedlce 2001.
Frost R., The Oxford History of Poland-Lithuania, vol. 1: The Making of the Polish-Lithuanian Union, 1385-1569, Oxford 2015. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780198208693.003.0003
Grześkowiak-Krwawicz A., Regina libertas. Wolność w polskiej myśli politycznej XVIII wieku, Gdańsk 2006.
Gumilew Ł., Struna istorii. Lekcyi po etnołogii, Moskwa 2008.
Hryszko R., Z Genui nad Morze Czarne. Z kart genueńskiej obecności gospodarczej na północno-zachodnich wybrzeżach Morza Czarnego u schyłku średniowiecza, Kraków 2004.
“Kak Polszu priewraszczajut w nowyj taran protiw Rossii”, Nakanunie.ru, 16 August 2017, at <https://www.nakanune.ru/articles/113170/>.
Kąkolewski I., Olendzki K., “Strefa południka 20: Mit czy rzeczywistość? Wokół problematyki badań porównawczych Mariana Małowista nad historią Europy Środkowowschodniej”, Przegląd Historyczny, vol. 81, no. 1-2 (1990).
Kiaupiene J., review of Robert Frost in Lithuanian Historical Studies, vol. 20 (2015).
Kieniewicz J., “Andaluzja, Hiszpania i pogranicza cywilizacji: współczesna perspektywa historycznej konfrontacji”, in M. Koźmiński (ed.), Cywilizacja europejska. Wykłady i eseje, 2nd ed. expanded, Warszawa 2005.
Kieniewicz J., “Civilizational Aspects of the Eastern Boundaries of Europe”, in K. Trzciński (ed.), The State and Development in Africa and Other Regions. Past and Present. Studies and Essays in Honour of Professor Jan J. Milewski, Warsaw 2007.
Kieniewicz J., “The Eastern Frontiers and the Civilisational Dimension of Europe”, Acta Poloniae Historica, vol. 107 (2013). DOI: https://doi.org/10.12775/APH.2013.107.06
Kieniewicz J., “Ejes de integración, fronteras y divisiones de Sarmatia Europea”, in J. Martínez Millán (ed.), Felipe II (1527-1598). Europa y la Monarquía Católica, vol. 1, Madrid 1999.
Kieniewicz J., “Ekohistoryk wobec wyzwań przyszłości”, Przegląd Humanistyczny, vol. 58, no. 1 (2014).
Kieniewicz J., Ekspansja, kolonializm, cywilizacja, Warszawa 2008.
Kieniewicz J., “Najpierw trzeba kraj ocalić… Polskie zmagania czy zmagania o Polskę?”, in J. Kochanowski, M. Kuruś (eds.), Quo vadis Polonia? W drodze do demokratycznego państwa prawa. Polska 1989-2009, Warszawa 2010 (Biuletyn RPO, 5).
Kieniewicz J., “Pogranicza i peryferie: o granicach cywilizacji europejskiej”, in M. Koźmiński (ed.), Cywilizacja europejska. Różnorodności i podziały, vol. 3, Kraków 2014.
Kieniewicz J., “Polish Orientalness”, Acta Poloniae Historica, vol. 49 (1984).
Kieniewicz J., “Polskość po przejściach”, Przegląd Powszechny, no. 12 (2004).
Kieniewicz J., “Wartości polityczne Rzeczypospolitej Obojga Narodów a granice aksjologiczne cywilizacji europejskiej – kilka refleksji końcowych”, in A. Grześkowiak-Krwawicz (ed.), Wartości polityczne Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Struktury aksjologiczne i granice cywilizacyjne, Warszawa 2017. DOI: https://doi.org/10.31338/uw.9788323527893.pp.291-308
Kieniewicz J., Wprowadzenie do historii cywilizacji Wschodu i Zachodu, Warszawa 2003.
Kloczkowski J. (ed.), Naród. Idee polskie. Antologia, Kraków 2011.
Kochanowicz J., “La Théorie économique… après vingt ans”, Acta Poloniae Historica, vol. 56 (1987).
Kołodziejczyk D., The Crimean Khanate and Poland-Lithuania. International Diplomacy on the European Periphery (15th-18th Century). A Study of Peace Treaties Followed by Annotated Documents, Leiden 2011. DOI: https://doi.org/10.1163/ej.9789004191907.i-1098
Konopczyński W., “O idei jagiellońskiej”, in W. Konopczyński, Umarli mówią. Szkice historyczno-polityczne, Poznań 1929.
Korczak L., “Litwini wobec unii z Polską w XV wieku (perspektywy badawcze)”, in K. Ślusarek (ed.), Europa unii i federacji. Idea jedności narodów i państw od średniowiecza do czasów współczesnych, Kraków 2004.
Kot S., Rzeczpospolita Polska w literaturze politycznej Zachodu, Kraków 1919.
Kula W., Historia, zacofanie, rozwój, Warszawa 1983.
Kuźniar R., “Polityka wschodnia III RP – sukcesy pragmatyzmu, porażki prometeizmu”, in A. Gil, T. Kapuśniak (eds.), Polityka wschodnia Polski. Uwarunkowania, koncepcje, realizacja, Lublin–Warszawa 2009.
Libera P. (ed.), II Rzeczpospolita wobec ruchu prometejskiego, Warszawa 2013.
Londyńczyk [J. Mieroszewski], “Między-absurdem i Między-morzem”, Kultura (Paris), no. 5 (1951).
Łepkowski T., Uparte trwanie polskości. Nostalgie, trwanie, nadzieje, wartości, Londyn 1989.
Mackiewicz M., “Uwagi nad ideą jagiellońską w historiografii polskiej przełomu XIX i XX wieku”, Folia Iuridica Wratislaviensis, vol. 3, no. 2 (2014).
Małowist M., Europa i jej ekspansja XIV-XVII w., A. Mączak, H. Zaremska (eds.), Warszawa 1993.
Małowist M., Kaffa. Kolonia genueńska na Krymie i problem wschodni w latach 1453-1475, Warszawa 1946.
Małowist M., Wschód a Zachód Europy w XIII-XVI wieku. Konfrontacja struktur społeczno-gospodarczych, Warszawa 1973.
Mączak A., “Jedyna i nieporównywalna? Kwestia odrębności Rzeczypospolitej w Europie XVI-XVII wieku”, Kwartalnik Historyczny, vol. 100, no. 4 (1993).
Mękarski A., “Między mitem a polityczną racjonalnością. Myśl historyczna Pawła Jasienicy i jej recepcja w dobie Polski Ludowej”, Kwartalnik Historyczny, vol. 120, no. 1 (2013). DOI: https://doi.org/10.12775/KH.2013.120.1.03
Morin E., Penser l’Europe, Paris 1987.
Morys-Twarowski M., Polskie imperium. Wszystkie kraje podbite przez Rzeczpospolitą, Kraków 2016.
Myśliwski G., “Strefa sudecko-karpacka i Lwów. Miejsce Śląska, Małopolski i Rusi Czerwonej w gospodarce Europy Zachodniej (połowa XIII – początek XVI wieku)”, in S. Gawlas (ed.), Ziemie polskie wobec Zachodu. Studia nad rozwojem średniowiecznej Europy, Warszawa 2006.
Nowak A., Pierwsza zdrada Zachodu. 1920 – zapomniany appeasement, Kraków 2015.
Nowak A., Polska i trzy Rosje. Studium polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego (do kwietnia 1920), Kraków 2008.
Okulewicz P., Koncepcja ‘międzymorza’ w myśli i praktyce politycznej obozu Józefa Piłsudskiego w latach 1918-1926, Poznań 2001.
Ortega y Gasset J., España invertebrada. Bosquejo de algunos pensamientos históricos, Madrid 1982.
Orzechowski S., “Quincunx wtóry”, in K. Koehler (ed.), Stanisława Orzechowskiego i Augustyna Rotundusa Debata o Rzeczypospolitej, Kraków 2009.
Paleczny T., Socjologia tożsamości, Kraków 2008.
Papla M., “Nieudane próby sfederalizowania Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku. Analiza przyczyn”, in D. Mikucka-Wójtowicz (ed.), Przeszłość, teraźniejszość, przyszłość. Problemy badawcze młodych politologów, Kraków 2010.
Pietrzak-Reeves D., Ład Rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska, Kraków 2012.
Sosnowska A., Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią (1947-1994), Warszawa 2004.
Sowa J., Fantomowe ciało króla. Peryferyjne zmagania z nowoczesną formą, Kraków 2011.
Sunderland W., Khodarkovsky M., “The Russian Empire and the Steppe: An Exchange of Views”, Forum for Anthropology and Culture, no. 4 (2007).
Surdykowski J., Duch Rzeczypospolitej, Warszawa 2001.
Tilley D.R., “Howard T. Odum’s Contribution to the Laws of Energy”, Ecological Modelling, vol. 178, no. 1-2 (2004), at <http://dx.doi.org/10.1016/j.ecolmodel.2003.12.032>. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ecolmodel.2003.12.032
Topolski J., Przełom gospodarczy w Polsce XVI wieku i jego następstwa, Poznań 2000.
Tymowski M., Kieniewicz J., Holzer J., Historia Polski, Paryż 1986.
Wilkinson R., Poverty and Progress. An Ecological Model of Economic Development, London 1973.
Wiślicz T., “Chłopi wobec króla i Rzeczpospolitej w XVII-XVIII w.”, in W. Kriegseisen (ed.), My i oni. Społeczeństwo nowożytnej Rzeczypospolitej wobec państwa, Warszawa 2016.
Wolff L., Inventing Eastern Europe. The Map of Civilization on the Mind of the Enlightenment, Stanford 1994.
Wyczański A., “Granica na Łabie w XV-XVII wieku – wątpliwości historyka”, in K. Mikulski, A. Zielińska-Nowicka (eds.), Między Zachodem a Wschodem. Etniczne, kulturowe i religijne pogranicza Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, Toruń 2005.
Zarycki T., Ideologies of Eastness in Central and Eastern Europe, London 2014. DOI: https://doi.org/10.4324/9781315819006
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
