Bio/nekropolityka
Sfinks
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2023.87.12Keywords:
biopolitics and biopower, necropolitics, iconography of power, reception of ancient Egypt in contemporary artAbstract
BIO/NECROPOLITICS: SPHINX
The article examines two sculptures, one by Krzysztof M. Bednarski (Sphinx: To Great Builders from the Pharaohs to Joseph Stalin, 1984), the other by Kara Walker (A Subtlety, or the Marvelous Sugar Baby, 2014). It investigates the impact of ancient Egypt on contemporary art, and shows how using forms from the past can bring awareness to issues relevant to our world today – such as social equality and racial justice, power over land and people. The body of sphinx and the body of sphinga serve as the metaphor of a battleground between the techniques of discipline and the practices of resistance. The conceptual framework used in the analysis borrows from the theories of bio- and necropolitics.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Albala K., Food and Dining, [w:] Early Modern Court Culture, red. E. Griffey, London 2022, https://doi.org/10.4324/9780429277986-41. Arendt H., Kondycja ludzka, przeł. A. Łagodzka, Warszawa 2010.
DOI: https://doi.org/10.4324/9780429277986-41
Google Scholar
Baroody M., The Sphinx Takes Manhattan, or the Significance of a “Man from the Yaman” in Ameen Rihani’s “Arabian Peak and Desert”, „Mashriq & Mahjar. Journal of Middle East and North African Migration Studies” 2016, vol. 3, no. 2, s. 6-34, https://doi.org/10.24847/33i2016.81.
DOI: https://doi.org/10.24847/33i2016.81
Google Scholar
Bauman Z., Nowoczesność i Zagłada, przeł. T. Kunz, Kraków 2009.
Google Scholar
Bauman Z., Życie na przemiał, przeł. T. Kunz, Kraków 2004.
Google Scholar
Berlinerblau J., Heresy in the University: The Black Athena Controversy and the Responsibilities of American Intellectuals, New Brunswick–New Jersey 1999.
Google Scholar
Bernal M., Black Athena: The Afroasiatic Roots of Classical Civilization. Vol. 1, The Fabrication of Ancient Greece 1785-1985, New Brunswick–New Jersey 1987.
Google Scholar
Bernal M., Black Athena: The Afroasiatic Roots of Classical Civilization. Vol. 2, The Archaeological and Documentary Evidence, New Brunswick–New Jersey 1991.
Google Scholar
Bernal M., Black Athena: The Afroasiatic Roots of Classical Civilization. Vol. 3, The Linguistic Evidence, New Brunswick–New Jersey 2006.
Google Scholar
Bernstein A., Yurchak A., Sacred Necropolitics: A Dialogue on Alexei Yurchak’s Essay, „The Canon and the Mushroom: Lenin, Sacredness, and Soviet Collapse”, „HAU. Journal of Ethnographic Theory” 2017, vol. 7, no. 2, s. 199-216, https://doi.org/10.14318/hau7.2.022.
DOI: https://doi.org/10.14318/hau7.2.022
Google Scholar
Black Athena Revisited, ed. M.R. Lefkowitz, G. MacLean Rogers, Chapel Hill 1996.
Google Scholar
Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Warszawa 2005, Humanistyka Europejska.
Google Scholar
Conquest R. Wielki terror, przeł. W. Jeżewski, Warszawa 1997.
Google Scholar
Czapski J., Obłoki i gołębie, [w:] J. Czapski, Na nieludzkiej ziemi, nowe wydanie uzupełnione II częścią pt. Walka, Warszawa 1981, s. 219-230.
Google Scholar
Demisch H., Die Sphinx. Geschichte ihrer Darstellung von den Anfängen bis zur Gegenwart, Stuttgart 1977.
Google Scholar
Dillon E.M., Zombie Biopolitics, „American Quarterly” 2017, vol. 71, no. 3, s. 626, https://doi.org/10.1353/aq.2019.0047.
DOI: https://doi.org/10.1353/aq.2019.0047
Google Scholar
Draskoczy J., The Mapping of Utopia, [w:] J. Draskoczy, Belomor: Criminality and Creativity in Stalin’s Gulag, Boston 2014, s. 165-196, https://doi.org/10.2307/j.ctt1zxsjv1.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1zxsjv1
Google Scholar
Esposito R., Bíos. Biopolitics and Philosophy, trans. T.C. Campbell, Minneapolis 2008.
Google Scholar
Esposito R., Immunitas: The Protection and Negation of Life, trans. Z. Hanafi, London 2011.
Google Scholar
Esposito R., Pojęcia polityczne. Wspólnota, immunizacja, biopolityka, przeł. K. Burzyk i in., Kraków 2015, Horyzonty Nowoczesności, 117.
Google Scholar
Fragen an die Sphinx. Kulturhermeneutik einer Chimäre zwischen Mythos und Wissenschaft, hg. B. Malinowski, J. Wesche, D. Wohlleben, Heidelberg 2011.
Google Scholar
Głowiński M., Artysta na totalitarnym dworze („Świadectwo” Dymitra Szostakowicza), [w:] M. Głowiński, Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce zdegradowanej, Warszawa 1992, s. 86-94.
Google Scholar
Grigsby D.G., Colossal: Engineering the Suez Canal, Statue of Liberty, Eiffel Tower, and the Panama Canal, Pittsburgh 2012.
Google Scholar
Grigsby D.G., Eroded Stone, Petrified Flesh and the Sphinx of Race, „Parallax” 2007, vol. 13, no 2, s. 21-40, https://doi.org/10.1080/13534640701267131.
DOI: https://doi.org/10.1080/13534640701267131
Google Scholar
Grigsby D.G., Geometry/Labor = Volume/Mass?, „October” 2003, vol. 106, s. 3-34, https://doi.org/10.1162/016228703322791007.
DOI: https://doi.org/10.1162/016228703322791007
Google Scholar
Heller M., Maszyna i śrubki. Jak hartował się człowiek sowiecki, Paryż 1988, s. 113-139, Biblioteka „Kultury”, 438.
Google Scholar
Hugo-Bader J., Mauzoleum i stu pięćdziesięciu uczonych, [w:] J. Hugo-Bader, W rajskiej dolinie, wśród zielska, Warszawa 2002, Fakt.
Google Scholar
Kantorowicz E.H., Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, przeł. M. Michalski, A. Krawiec, red. nauk. wyd. pol. J. Strzelczyk, Warszawa 2007.
Google Scholar
Kizny T., Imienia Stalina, „Karta” 1994, nr 13, s. 84-102.
Google Scholar
Koczanowicz L., Polityka dialogu. Demokracja niekonsensualna i wspólnota krytyczna, przeł. K. Liszka, Warszawa 2015.
Google Scholar
Kołakowski L., Totalitaryzm i zalety kłamstwa, „Aneks” 1984, nr 36, s. 97-110.
Google Scholar
Kulczycka-Saloni J., Przedmowa, [w:] B. Prus, Faraon, Warszawa 1952, s. I-XVIII.
Google Scholar
Lefort C., Democracy and Political Theory, trans. D. Macey, Minneapolis 1988.
Google Scholar
Leys S. [Pierre Ryckmans], Orwell, czyli wstręt do polityki, „Aneks” 1984, nr 35, s. 53-70.
Google Scholar
Łukaszewicz A., O „Faraonie” Bolesława Prusa – starożytny Egipt i kontekst polski, „Pamiętnik Literacki” 2017, nr 2, s. 27-53, https://doi.org/10.18318/pl.2017.2.2.
DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2017.2.2
Google Scholar
Milewska M., Czerwone Słońce Phenianu, [w:] M. Milewska, Bogowie u władzy. Od Aleksandra Wielkiego do Kim Dzong Ila. Antropologiczne studium mitów boskiego władcy, Gdańsk 2012, s. 248-269.
Google Scholar
Milewska M., Gry ze śmiercią Włodzimierza Iljicza, [w:] M. Milewska, Bogowie u władzy. Od Aleksandra Wielkiego do Kim Dzong Ila. Antropologiczne studium mitów boskiego władcy, Gdańsk 2012, s 107-135.
Google Scholar
Mintz S.W., Sweetness and Power: The Place of Sugar in Modern History, New York 1985.
Google Scholar
Mitchell M., Przeminęło z wiatrem, przeł. C. Wieniewska, Warszawa 2008.
Google Scholar
Musser A.J., Queering Sugar: Kara Walker’s Sugar Sphinx and the Intractability of Black Female Sexuality, „Signs. Journal of Women and Culture” 2016, vol. 42, no. 1, s. 1-22, https://doi.org/10.1086/686756.
DOI: https://doi.org/10.1086/686756
Google Scholar
Niwiński A., Literacka wyprawa Bolesława Prusa do starożytnego Egiptu, czyli „Faraon” okiem egiptologa, [w:] B. Prus (A. Głowacki), Faraon. Wydanie analityczno-krytyczne z ilustracjami Edwarda Okunia, Warszawa 2014.
Google Scholar
Nowak L., Społeczeństwo orwellowskie, „Aneks” 1984, nr 36, s. 138-152.
Google Scholar
Nowak P., Posłowie, [w:] G. Agamben, Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, Warszawa 2008.
Google Scholar
Orwell G., Rok 1984, przeł. T. Mirkowicz, Warszawa 1993.
Google Scholar
Perlmann J., America Classifies the Immigrants: From Ellis Island to the 2020 Census, Cambridge 2018, https://doi.org/10.4159/9780674986183.
DOI: https://doi.org/10.4159/9780674986183
Google Scholar
Podlaski J. [Krzysztof Dybciak], Przed i po 1984, „Aneks” 1984, nr 36, s. 124-137.
Google Scholar
Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. 1, Urok Platona, przeł. H. Krahelska, oprac. A. Chmielewski, Warszawa 2006, Biblioteka Współczesnych Filozofów.
Google Scholar
Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. 2, Wysoka fala proroctw. Hegel, Marks i następstwa, przeł. H. Krahelska, W. Jedlicki, oprac. A. Chmielewski, Warszawa 2006, Biblioteka Współczesnych Filozofów.
Google Scholar
Prozorov S., Living Ideas and Dead Bodies: The Biopolitics of Stalinism, „Alternatives: Global, Local, Political” 2013, vol. 38, no 3, s. 208-227, https://doi.org/10.1177/0304375413497844.
DOI: https://doi.org/10.1177/0304375413497844
Google Scholar
Reflections on the Plantationocene: A Conversation with Donna Haraway & Anna Tsing, moderated by Gregg Mitman, „Edge Effects” 2019, [online] http://edgeeffects.net/wp-content/uploads/2019/06/PlantationoceneReflections_Haraway_Tsing.pdf, marzec 2022.
Google Scholar
Rösch-von der Heyde W., Das Sphinx-Bild im Wandel der Zeiten. Vorkommen und Bedeutung,Rahden/Westf 1999.
Google Scholar
Said E.W., Kultura i imperializm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Kraków 2009, Cultura – Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Santner E.L., The Royal Remains: The People’s Two Bodies and the Endgames of Sovereignty, Chicago 2011, https://doi.org/10.7208/chicago/9780226735344.001.0001.
DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226735344.001.0001
Google Scholar
Ševčenko I., Eschatologia Orwella, „Aneks” 1984, nr 36, s. 111-123.
Google Scholar
Shilling Ch., Socjologia ciała, przeł. M. Skowrońska, Warszawa 2010, Socjologia – Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Sołżenicyn A., Archipelag GUŁag 1918-1956. Próba dochodzenia literackiego, t. 2, cz. III, przeł. J. Pomianowski, Poznań 2014, s. 83.
Google Scholar
Sworzeń M., Czarna ikona. Biełomor. Kanał Biełomorski: dzieje, ludzie, słowa, Warszawa 2017, s. 274-276.
Google Scholar
The Fig, [w:] Gestures: Their Origins and Distribution, ed. D. Morris [et al.], London 1979, s. 148-160.
Google Scholar
The Plantationocene Series: Plantation Worlds, Past and Present – [online] https://edgeeffects.net/plantationocene-series-plantation-worlds/, marzec 2022.
Google Scholar
Timasheff N.S., The Great Retreat: The Growth and Decline of Communism in Russia, New York 1946.
Google Scholar
Trafton S., Egypt Land: Race and Nineteenth-Century American Egyptomania, Durham–London 2004, https://doi.org/10.2307/j.ctv125jndz.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv125jndz
Google Scholar
Tumarkin N., Lenin Lives! The Lenin Cult in Soviet Russia, Cambridge 1983.
Google Scholar
Wege der Sphinx: Monster zwischen Orient und Okzident. Eine Ausstellung der Abguss-Sammlung Antiker Plastik des Instituts für Klassische Archäologie der Freien Universität Berlin, hg. L. Winkler-Horaček, Rahden/Westf 2011.
Google Scholar
Yurchak A., Bodies of Lenin: The Hidden Science of Communist Sovereignty, „Representations” 2015, vol. 129, no. 1, s. 116-157, https://doi.org/10.1525/rep.2015.129.1.116.
DOI: https://doi.org/10.1525/rep.2015.129.1.116
Google Scholar
Yurchak A., The Canon and the Mushroom: Lenin, Sacredness, and Soviet Collapse, „HAU. Journal of Ethnographic Theory” 2017, vol. 7, no. 2, s. 165-198, https://doi.org/10.14318/hau7.2.021.
DOI: https://doi.org/10.14318/hau7.2.021
Google Scholar
Zabdyr-Jamróz M., Czy doktryna dwóch ciał króla jest zaprzeczeniem demokracji? Dwa ciała króla w karnawale demokracji, „Politeja” 2016, nr 45, s. 63-86. https://doi.org/10.12797/Politeja.13.2016.45.04.
DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.13.2016.45.04
Google Scholar
Zbarski I., W cieniu mauzoleum. Wstrząsające wspomnienia konserwatora zwłok Lenina, przeł. z niem. A. Kuć, Katowice 2007, Czas i Ludzie.
Google Scholar
Zinkow L., Sfinks. Symbol i transformacje, Kraków 2016.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.