Bio/nekropolityka
Sfinks
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2023.87.12Keywords:
biopolitics and biopower, necropolitics, iconography of power, reception of ancient Egypt in contemporary artAbstract
BIO/NECROPOLITICS: SPHINX
The article examines two sculptures, one by Krzysztof M. Bednarski (Sphinx: To Great Builders from the Pharaohs to Joseph Stalin, 1984), the other by Kara Walker (A Subtlety, or the Marvelous Sugar Baby, 2014). It investigates the impact of ancient Egypt on contemporary art, and shows how using forms from the past can bring awareness to issues relevant to our world today – such as social equality and racial justice, power over land and people. The body of sphinx and the body of sphinga serve as the metaphor of a battleground between the techniques of discipline and the practices of resistance. The conceptual framework used in the analysis borrows from the theories of bio- and necropolitics.
Downloads
References
Albala K., Food and Dining, [w:] Early Modern Court Culture, red. E. Griffey, London 2022, https://doi.org/10.4324/9780429277986-41. Arendt H., Kondycja ludzka, przeł. A. Łagodzka, Warszawa 2010. DOI: https://doi.org/10.4324/9780429277986-41
Baroody M., The Sphinx Takes Manhattan, or the Significance of a “Man from the Yaman” in Ameen Rihani’s “Arabian Peak and Desert”, „Mashriq & Mahjar. Journal of Middle East and North African Migration Studies” 2016, vol. 3, no. 2, s. 6-34, https://doi.org/10.24847/33i2016.81. DOI: https://doi.org/10.24847/33i2016.81
Bauman Z., Nowoczesność i Zagłada, przeł. T. Kunz, Kraków 2009.
Bauman Z., Życie na przemiał, przeł. T. Kunz, Kraków 2004.
Berlinerblau J., Heresy in the University: The Black Athena Controversy and the Responsibilities of American Intellectuals, New Brunswick–New Jersey 1999.
Bernal M., Black Athena: The Afroasiatic Roots of Classical Civilization. Vol. 1, The Fabrication of Ancient Greece 1785-1985, New Brunswick–New Jersey 1987.
Bernal M., Black Athena: The Afroasiatic Roots of Classical Civilization. Vol. 2, The Archaeological and Documentary Evidence, New Brunswick–New Jersey 1991.
Bernal M., Black Athena: The Afroasiatic Roots of Classical Civilization. Vol. 3, The Linguistic Evidence, New Brunswick–New Jersey 2006.
Bernstein A., Yurchak A., Sacred Necropolitics: A Dialogue on Alexei Yurchak’s Essay, „The Canon and the Mushroom: Lenin, Sacredness, and Soviet Collapse”, „HAU. Journal of Ethnographic Theory” 2017, vol. 7, no. 2, s. 199-216, https://doi.org/10.14318/hau7.2.022. DOI: https://doi.org/10.14318/hau7.2.022
Black Athena Revisited, ed. M.R. Lefkowitz, G. MacLean Rogers, Chapel Hill 1996.
Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Warszawa 2005, Humanistyka Europejska.
Conquest R. Wielki terror, przeł. W. Jeżewski, Warszawa 1997.
Czapski J., Obłoki i gołębie, [w:] J. Czapski, Na nieludzkiej ziemi, nowe wydanie uzupełnione II częścią pt. Walka, Warszawa 1981, s. 219-230.
Demisch H., Die Sphinx. Geschichte ihrer Darstellung von den Anfängen bis zur Gegenwart, Stuttgart 1977.
Dillon E.M., Zombie Biopolitics, „American Quarterly” 2017, vol. 71, no. 3, s. 626, https://doi.org/10.1353/aq.2019.0047. DOI: https://doi.org/10.1353/aq.2019.0047
Draskoczy J., The Mapping of Utopia, [w:] J. Draskoczy, Belomor: Criminality and Creativity in Stalin’s Gulag, Boston 2014, s. 165-196, https://doi.org/10.2307/j.ctt1zxsjv1. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1zxsjv1
Esposito R., Bíos. Biopolitics and Philosophy, trans. T.C. Campbell, Minneapolis 2008.
Esposito R., Immunitas: The Protection and Negation of Life, trans. Z. Hanafi, London 2011.
Esposito R., Pojęcia polityczne. Wspólnota, immunizacja, biopolityka, przeł. K. Burzyk i in., Kraków 2015, Horyzonty Nowoczesności, 117.
Fragen an die Sphinx. Kulturhermeneutik einer Chimäre zwischen Mythos und Wissenschaft, hg. B. Malinowski, J. Wesche, D. Wohlleben, Heidelberg 2011.
Głowiński M., Artysta na totalitarnym dworze („Świadectwo” Dymitra Szostakowicza), [w:] M. Głowiński, Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce zdegradowanej, Warszawa 1992, s. 86-94.
Grigsby D.G., Colossal: Engineering the Suez Canal, Statue of Liberty, Eiffel Tower, and the Panama Canal, Pittsburgh 2012.
Grigsby D.G., Eroded Stone, Petrified Flesh and the Sphinx of Race, „Parallax” 2007, vol. 13, no 2, s. 21-40, https://doi.org/10.1080/13534640701267131. DOI: https://doi.org/10.1080/13534640701267131
Grigsby D.G., Geometry/Labor = Volume/Mass?, „October” 2003, vol. 106, s. 3-34, https://doi.org/10.1162/016228703322791007. DOI: https://doi.org/10.1162/016228703322791007
Heller M., Maszyna i śrubki. Jak hartował się człowiek sowiecki, Paryż 1988, s. 113-139, Biblioteka „Kultury”, 438.
Hugo-Bader J., Mauzoleum i stu pięćdziesięciu uczonych, [w:] J. Hugo-Bader, W rajskiej dolinie, wśród zielska, Warszawa 2002, Fakt.
Kantorowicz E.H., Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, przeł. M. Michalski, A. Krawiec, red. nauk. wyd. pol. J. Strzelczyk, Warszawa 2007.
Kizny T., Imienia Stalina, „Karta” 1994, nr 13, s. 84-102.
Koczanowicz L., Polityka dialogu. Demokracja niekonsensualna i wspólnota krytyczna, przeł. K. Liszka, Warszawa 2015.
Kołakowski L., Totalitaryzm i zalety kłamstwa, „Aneks” 1984, nr 36, s. 97-110.
Kulczycka-Saloni J., Przedmowa, [w:] B. Prus, Faraon, Warszawa 1952, s. I-XVIII.
Lefort C., Democracy and Political Theory, trans. D. Macey, Minneapolis 1988.
Leys S. [Pierre Ryckmans], Orwell, czyli wstręt do polityki, „Aneks” 1984, nr 35, s. 53-70.
Łukaszewicz A., O „Faraonie” Bolesława Prusa – starożytny Egipt i kontekst polski, „Pamiętnik Literacki” 2017, nr 2, s. 27-53, https://doi.org/10.18318/pl.2017.2.2. DOI: https://doi.org/10.18318/pl.2017.2.2
Milewska M., Czerwone Słońce Phenianu, [w:] M. Milewska, Bogowie u władzy. Od Aleksandra Wielkiego do Kim Dzong Ila. Antropologiczne studium mitów boskiego władcy, Gdańsk 2012, s. 248-269.
Milewska M., Gry ze śmiercią Włodzimierza Iljicza, [w:] M. Milewska, Bogowie u władzy. Od Aleksandra Wielkiego do Kim Dzong Ila. Antropologiczne studium mitów boskiego władcy, Gdańsk 2012, s 107-135.
Mintz S.W., Sweetness and Power: The Place of Sugar in Modern History, New York 1985.
Mitchell M., Przeminęło z wiatrem, przeł. C. Wieniewska, Warszawa 2008.
Musser A.J., Queering Sugar: Kara Walker’s Sugar Sphinx and the Intractability of Black Female Sexuality, „Signs. Journal of Women and Culture” 2016, vol. 42, no. 1, s. 1-22, https://doi.org/10.1086/686756. DOI: https://doi.org/10.1086/686756
Niwiński A., Literacka wyprawa Bolesława Prusa do starożytnego Egiptu, czyli „Faraon” okiem egiptologa, [w:] B. Prus (A. Głowacki), Faraon. Wydanie analityczno-krytyczne z ilustracjami Edwarda Okunia, Warszawa 2014.
Nowak L., Społeczeństwo orwellowskie, „Aneks” 1984, nr 36, s. 138-152.
Nowak P., Posłowie, [w:] G. Agamben, Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, Warszawa 2008.
Orwell G., Rok 1984, przeł. T. Mirkowicz, Warszawa 1993.
Perlmann J., America Classifies the Immigrants: From Ellis Island to the 2020 Census, Cambridge 2018, https://doi.org/10.4159/9780674986183. DOI: https://doi.org/10.4159/9780674986183
Podlaski J. [Krzysztof Dybciak], Przed i po 1984, „Aneks” 1984, nr 36, s. 124-137.
Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. 1, Urok Platona, przeł. H. Krahelska, oprac. A. Chmielewski, Warszawa 2006, Biblioteka Współczesnych Filozofów.
Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. 2, Wysoka fala proroctw. Hegel, Marks i następstwa, przeł. H. Krahelska, W. Jedlicki, oprac. A. Chmielewski, Warszawa 2006, Biblioteka Współczesnych Filozofów.
Prozorov S., Living Ideas and Dead Bodies: The Biopolitics of Stalinism, „Alternatives: Global, Local, Political” 2013, vol. 38, no 3, s. 208-227, https://doi.org/10.1177/0304375413497844. DOI: https://doi.org/10.1177/0304375413497844
Reflections on the Plantationocene: A Conversation with Donna Haraway & Anna Tsing, moderated by Gregg Mitman, „Edge Effects” 2019, [online] http://edgeeffects.net/wp-content/uploads/2019/06/PlantationoceneReflections_Haraway_Tsing.pdf, marzec 2022.
Rösch-von der Heyde W., Das Sphinx-Bild im Wandel der Zeiten. Vorkommen und Bedeutung,Rahden/Westf 1999.
Said E.W., Kultura i imperializm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Kraków 2009, Cultura – Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Santner E.L., The Royal Remains: The People’s Two Bodies and the Endgames of Sovereignty, Chicago 2011, https://doi.org/10.7208/chicago/9780226735344.001.0001. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226735344.001.0001
Ševčenko I., Eschatologia Orwella, „Aneks” 1984, nr 36, s. 111-123.
Shilling Ch., Socjologia ciała, przeł. M. Skowrońska, Warszawa 2010, Socjologia – Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sołżenicyn A., Archipelag GUŁag 1918-1956. Próba dochodzenia literackiego, t. 2, cz. III, przeł. J. Pomianowski, Poznań 2014, s. 83.
Sworzeń M., Czarna ikona. Biełomor. Kanał Biełomorski: dzieje, ludzie, słowa, Warszawa 2017, s. 274-276.
The Fig, [w:] Gestures: Their Origins and Distribution, ed. D. Morris [et al.], London 1979, s. 148-160.
The Plantationocene Series: Plantation Worlds, Past and Present – [online] https://edgeeffects.net/plantationocene-series-plantation-worlds/, marzec 2022.
Timasheff N.S., The Great Retreat: The Growth and Decline of Communism in Russia, New York 1946.
Trafton S., Egypt Land: Race and Nineteenth-Century American Egyptomania, Durham–London 2004, https://doi.org/10.2307/j.ctv125jndz. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv125jndz
Tumarkin N., Lenin Lives! The Lenin Cult in Soviet Russia, Cambridge 1983.
Wege der Sphinx: Monster zwischen Orient und Okzident. Eine Ausstellung der Abguss-Sammlung Antiker Plastik des Instituts für Klassische Archäologie der Freien Universität Berlin, hg. L. Winkler-Horaček, Rahden/Westf 2011.
Yurchak A., Bodies of Lenin: The Hidden Science of Communist Sovereignty, „Representations” 2015, vol. 129, no. 1, s. 116-157, https://doi.org/10.1525/rep.2015.129.1.116. DOI: https://doi.org/10.1525/rep.2015.129.1.116
Yurchak A., The Canon and the Mushroom: Lenin, Sacredness, and Soviet Collapse, „HAU. Journal of Ethnographic Theory” 2017, vol. 7, no. 2, s. 165-198, https://doi.org/10.14318/hau7.2.021. DOI: https://doi.org/10.14318/hau7.2.021
Zabdyr-Jamróz M., Czy doktryna dwóch ciał króla jest zaprzeczeniem demokracji? Dwa ciała króla w karnawale demokracji, „Politeja” 2016, nr 45, s. 63-86. https://doi.org/10.12797/Politeja.13.2016.45.04. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.13.2016.45.04
Zbarski I., W cieniu mauzoleum. Wstrząsające wspomnienia konserwatora zwłok Lenina, przeł. z niem. A. Kuć, Katowice 2007, Czas i Ludzie.
Zinkow L., Sfinks. Symbol i transformacje, Kraków 2016.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
