Bio/nekropolityka

Sfinks

Authors

  • Patrycja Cembrzyńska badaczka niezależna

DOI:

https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2023.87.12

Keywords:

biopolitics and biopower, necropolitics, iconography of power, reception of ancient Egypt in contemporary art

Abstract

BIO/NECROPOLITICS: SPHINX

The article examines two sculptures, one by Krzysztof M. Bednarski (Sphinx: To Great Builders from the Pharaohs to Joseph Stalin, 1984), the other by Kara Walker (A Subtlety, or the Marvelous Sugar Baby, 2014). It investigates the impact of ancient Egypt on contemporary art, and shows how using forms from the past can bring awareness to issues relevant to our world today – such as social equality and racial justice, power over land and people. The body of sphinx and the body of sphinga serve as the metaphor of a battleground between the techniques of discipline and the practices of resistance. The conceptual framework used in the analysis borrows from the theories of bio- and necropolitics.

Downloads

Download data is not yet available.

PlumX Metrics of this article

Author Biography

Patrycja Cembrzyńska, badaczka niezależna

Historyk sztuki, doktor nauk humanistycznych. Absolwentka Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego, studiów podyplomowych w zakresie gender – kulturowej tożsamości płci (UJ), Podyplomowego Studium Menedżerów Kultury (SGH), Podyplomowych Studiów Edytorskich (UJ). Autorka książki Wieża Babel. Nowoczesny projekt porządkowania świata i jego dekonstrukcja (Universitas 2012). Publikowała w „Didaskaliach. Gazecie Teatralnej”, „Tekstach Drugich”, „Kulturze Współczesnej”, „Przeglądzie Humanistycznym”, „Kontekstach. Polskiej Sztuce Ludowej”. Jej głównym obszarem badawczym jest sztuka nowoczesna.

References

Albala K., Food and Dining, [w:] Early Modern Court Culture, red. E. Griffey, London 2022, https://doi.org/10.4324/9780429277986-41. Arendt H., Kondycja ludzka, przeł. A. Łagodzka, Warszawa 2010.
Google Scholar

Baroody M., The Sphinx Takes Manhattan, or the Significance of a “Man from the Yaman” in Ameen Rihani’s “Arabian Peak and Desert”, „Mashriq & Mahjar. Journal of Middle East and North African Migration Studies” 2016, vol. 3, no. 2, s. 6-34, https://doi.org/10.24847/33i2016.81.
Google Scholar

Bauman Z., Nowoczesność i Zagłada, przeł. T. Kunz, Kraków 2009.
Google Scholar

Bauman Z., Życie na przemiał, przeł. T. Kunz, Kraków 2004.
Google Scholar

Berlinerblau J., Heresy in the University: The Black Athena Controversy and the Responsibilities of American Intellectuals, New Brunswick–New Jersey 1999.
Google Scholar

Bernal M., Black Athena: The Afroasiatic Roots of Classical Civilization. Vol. 1, The Fabrication of Ancient Greece 1785-1985, New Brunswick–New Jersey 1987.
Google Scholar

Bernal M., Black Athena: The Afroasiatic Roots of Classical Civilization. Vol. 2, The Archaeological and Documentary Evidence, New Brunswick–New Jersey 1991.
Google Scholar

Bernal M., Black Athena: The Afroasiatic Roots of Classical Civilization. Vol. 3, The Linguistic Evidence, New Brunswick–New Jersey 2006.
Google Scholar

Bernstein A., Yurchak A., Sacred Necropolitics: A Dialogue on Alexei Yurchak’s Essay, „The Canon and the Mushroom: Lenin, Sacredness, and Soviet Collapse”, „HAU. Journal of Ethnographic Theory” 2017, vol. 7, no. 2, s. 199-216, https://doi.org/10.14318/hau7.2.022.
Google Scholar

Black Athena Revisited, ed. M.R. Lefkowitz, G. MacLean Rogers, Chapel Hill 1996.
Google Scholar

Bourdieu P., Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Warszawa 2005, Humanistyka Europejska.
Google Scholar

Conquest R. Wielki terror, przeł. W. Jeżewski, Warszawa 1997.
Google Scholar

Czapski J., Obłoki i gołębie, [w:] J. Czapski, Na nieludzkiej ziemi, nowe wydanie uzupełnione II częścią pt. Walka, Warszawa 1981, s. 219-230.
Google Scholar

Demisch H., Die Sphinx. Geschichte ihrer Darstellung von den Anfängen bis zur Gegenwart, Stuttgart 1977.
Google Scholar

Dillon E.M., Zombie Biopolitics, „American Quarterly” 2017, vol. 71, no. 3, s. 626, https://doi.org/10.1353/aq.2019.0047.
Google Scholar

Draskoczy J., The Mapping of Utopia, [w:] J. Draskoczy, Belomor: Criminality and Creativity in Stalin’s Gulag, Boston 2014, s. 165-196, https://doi.org/10.2307/j.ctt1zxsjv1.
Google Scholar

Esposito R., Bíos. Biopolitics and Philosophy, trans. T.C. Campbell, Minneapolis 2008.
Google Scholar

Esposito R., Immunitas: The Protection and Negation of Life, trans. Z. Hanafi, London 2011.
Google Scholar

Esposito R., Pojęcia polityczne. Wspólnota, immunizacja, biopolityka, przeł. K. Burzyk i in., Kraków 2015, Horyzonty Nowoczesności, 117.
Google Scholar

Fragen an die Sphinx. Kulturhermeneutik einer Chimäre zwischen Mythos und Wissenschaft, hg. B. Malinowski, J. Wesche, D. Wohlleben, Heidelberg 2011.
Google Scholar

Głowiński M., Artysta na totalitarnym dworze („Świadectwo” Dymitra Szostakowicza), [w:] M. Głowiński, Rytuał i demagogia. Trzynaście szkiców o sztuce zdegradowanej, Warszawa 1992, s. 86-94.
Google Scholar

Grigsby D.G., Colossal: Engineering the Suez Canal, Statue of Liberty, Eiffel Tower, and the Panama Canal, Pittsburgh 2012.
Google Scholar

Grigsby D.G., Eroded Stone, Petrified Flesh and the Sphinx of Race, „Parallax” 2007, vol. 13, no 2, s. 21-40, https://doi.org/10.1080/13534640701267131.
Google Scholar

Grigsby D.G., Geometry/Labor = Volume/Mass?, „October” 2003, vol. 106, s. 3-34, https://doi.org/10.1162/016228703322791007.
Google Scholar

Heller M., Maszyna i śrubki. Jak hartował się człowiek sowiecki, Paryż 1988, s. 113-139, Biblioteka „Kultury”, 438.
Google Scholar

Hugo-Bader J., Mauzoleum i stu pięćdziesięciu uczonych, [w:] J. Hugo-Bader, W rajskiej dolinie, wśród zielska, Warszawa 2002, Fakt.
Google Scholar

Kantorowicz E.H., Dwa ciała króla. Studium ze średniowiecznej teologii politycznej, przeł. M. Michalski, A. Krawiec, red. nauk. wyd. pol. J. Strzelczyk, Warszawa 2007.
Google Scholar

Kizny T., Imienia Stalina, „Karta” 1994, nr 13, s. 84-102.
Google Scholar

Koczanowicz L., Polityka dialogu. Demokracja niekonsensualna i wspólnota krytyczna, przeł. K. Liszka, Warszawa 2015.
Google Scholar

Kołakowski L., Totalitaryzm i zalety kłamstwa, „Aneks” 1984, nr 36, s. 97-110.
Google Scholar

Kulczycka-Saloni J., Przedmowa, [w:] B. Prus, Faraon, Warszawa 1952, s. I-XVIII.
Google Scholar

Lefort C., Democracy and Political Theory, trans. D. Macey, Minneapolis 1988.
Google Scholar

Leys S. [Pierre Ryckmans], Orwell, czyli wstręt do polityki, „Aneks” 1984, nr 35, s. 53-70.
Google Scholar

Łukaszewicz A., O „Faraonie” Bolesława Prusa – starożytny Egipt i kontekst polski, „Pamiętnik Literacki” 2017, nr 2, s. 27-53, https://doi.org/10.18318/pl.2017.2.2.
Google Scholar

Milewska M., Czerwone Słońce Phenianu, [w:] M. Milewska, Bogowie u władzy. Od Aleksandra Wielkiego do Kim Dzong Ila. Antropologiczne studium mitów boskiego władcy, Gdańsk 2012, s. 248-269.
Google Scholar

Milewska M., Gry ze śmiercią Włodzimierza Iljicza, [w:] M. Milewska, Bogowie u władzy. Od Aleksandra Wielkiego do Kim Dzong Ila. Antropologiczne studium mitów boskiego władcy, Gdańsk 2012, s 107-135.
Google Scholar

Mintz S.W., Sweetness and Power: The Place of Sugar in Modern History, New York 1985.
Google Scholar

Mitchell M., Przeminęło z wiatrem, przeł. C. Wieniewska, Warszawa 2008.
Google Scholar

Musser A.J., Queering Sugar: Kara Walker’s Sugar Sphinx and the Intractability of Black Female Sexuality, „Signs. Journal of Women and Culture” 2016, vol. 42, no. 1, s. 1-22, https://doi.org/10.1086/686756.
Google Scholar

Niwiński A., Literacka wyprawa Bolesława Prusa do starożytnego Egiptu, czyli „Faraon” okiem egiptologa, [w:] B. Prus (A. Głowacki), Faraon. Wydanie analityczno-krytyczne z ilustracjami Edwarda Okunia, Warszawa 2014.
Google Scholar

Nowak L., Społeczeństwo orwellowskie, „Aneks” 1984, nr 36, s. 138-152.
Google Scholar

Nowak P., Posłowie, [w:] G. Agamben, Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Salwa, Warszawa 2008.
Google Scholar

Orwell G., Rok 1984, przeł. T. Mirkowicz, Warszawa 1993.
Google Scholar

Perlmann J., America Classifies the Immigrants: From Ellis Island to the 2020 Census, Cambridge 2018, https://doi.org/10.4159/9780674986183.
Google Scholar

Podlaski J. [Krzysztof Dybciak], Przed i po 1984, „Aneks” 1984, nr 36, s. 124-137.
Google Scholar

Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. 1, Urok Platona, przeł. H. Krahelska, oprac. A. Chmielewski, Warszawa 2006, Biblioteka Współczesnych Filozofów.
Google Scholar

Popper K.R., Społeczeństwo otwarte i jego wrogowie. T. 2, Wysoka fala proroctw. Hegel, Marks i następstwa, przeł. H. Krahelska, W. Jedlicki, oprac. A. Chmielewski, Warszawa 2006, Biblioteka Współczesnych Filozofów.
Google Scholar

Prozorov S., Living Ideas and Dead Bodies: The Biopolitics of Stalinism, „Alternatives: Global, Local, Political” 2013, vol. 38, no 3, s. 208-227, https://doi.org/10.1177/0304375413497844.
Google Scholar

Reflections on the Plantationocene: A Conversation with Donna Haraway & Anna Tsing, moderated by Gregg Mitman, „Edge Effects” 2019, [online] http://edgeeffects.net/wp-content/uploads/2019/06/PlantationoceneReflections_Haraway_Tsing.pdf, marzec 2022.
Google Scholar

Rösch-von der Heyde W., Das Sphinx-Bild im Wandel der Zeiten. Vorkommen und Bedeutung,Rahden/Westf 1999.
Google Scholar

Said E.W., Kultura i imperializm, przeł. M. Wyrwas-Wiśniewska, Kraków 2009, Cultura – Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Santner E.L., The Royal Remains: The People’s Two Bodies and the Endgames of Sovereignty, Chicago 2011, https://doi.org/10.7208/chicago/9780226735344.001.0001.
Google Scholar

Ševčenko I., Eschatologia Orwella, „Aneks” 1984, nr 36, s. 111-123.
Google Scholar

Shilling Ch., Socjologia ciała, przeł. M. Skowrońska, Warszawa 2010, Socjologia – Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Sołżenicyn A., Archipelag GUŁag 1918-1956. Próba dochodzenia literackiego, t. 2, cz. III, przeł. J. Pomianowski, Poznań 2014, s. 83.
Google Scholar

Sworzeń M., Czarna ikona. Biełomor. Kanał Biełomorski: dzieje, ludzie, słowa, Warszawa 2017, s. 274-276.
Google Scholar

The Fig, [w:] Gestures: Their Origins and Distribution, ed. D. Morris [et al.], London 1979, s. 148-160.
Google Scholar

The Plantationocene Series: Plantation Worlds, Past and Present – [online] https://edgeeffects.net/plantationocene-series-plantation-worlds/, marzec 2022.
Google Scholar

Timasheff N.S., The Great Retreat: The Growth and Decline of Communism in Russia, New York 1946.
Google Scholar

Trafton S., Egypt Land: Race and Nineteenth-Century American Egyptomania, Durham–London 2004, https://doi.org/10.2307/j.ctv125jndz.
Google Scholar

Tumarkin N., Lenin Lives! The Lenin Cult in Soviet Russia, Cambridge 1983.
Google Scholar

Wege der Sphinx: Monster zwischen Orient und Okzident. Eine Ausstellung der Abguss-Sammlung Antiker Plastik des Instituts für Klassische Archäologie der Freien Universität Berlin, hg. L. Winkler-Horaček, Rahden/Westf 2011.
Google Scholar

Yurchak A., Bodies of Lenin: The Hidden Science of Communist Sovereignty, „Representations” 2015, vol. 129, no. 1, s. 116-157, https://doi.org/10.1525/rep.2015.129.1.116.
Google Scholar

Yurchak A., The Canon and the Mushroom: Lenin, Sacredness, and Soviet Collapse, „HAU. Journal of Ethnographic Theory” 2017, vol. 7, no. 2, s. 165-198, https://doi.org/10.14318/hau7.2.021.
Google Scholar

Zabdyr-Jamróz M., Czy doktryna dwóch ciał króla jest zaprzeczeniem demokracji? Dwa ciała króla w karnawale demokracji, „Politeja” 2016, nr 45, s. 63-86. https://doi.org/10.12797/Politeja.13.2016.45.04.
Google Scholar

Zbarski I., W cieniu mauzoleum. Wstrząsające wspomnienia konserwatora zwłok Lenina, przeł. z niem. A. Kuć, Katowice 2007, Czas i Ludzie.
Google Scholar

Zinkow L., Sfinks. Symbol i transformacje, Kraków 2016.
Google Scholar

Downloads

Published

2023-12-20

How to Cite

Cembrzyńska, Patrycja. 2023. “Bio/Nekropolityka: Sfinks”. Politeja 20 (6(87):259-88. https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2023.87.12.

Issue

Vol. 20 No. 6(87) (2023)

Section

Myśl polityczna

License

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.