Erystyka poprawności politycznej
Między chwalebną a nienawistną kategorią pojęć
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.21.2024.91.17Keywords:
political correctness, eristics, parliamentary debates, Poland, the language of politicsAbstract
ERISTICS OF POLITICAL CORRECTNESS: BETWEEN PRAISEWORTHY AND HATEFUL CATEGORIES OF CONCEPTS
The article explores the concept of political correctness in public discourse in Poland, focusing on its usage in Polish parliamentary debates. For this purpose, selected debates from the 9th term of the Polish Sejm (2019-2023) were used for examination of how the term “political correctness” is invoked in parliamentary speeches. The analysis seeks to determine whether political correctness functions as an eristic mechanism, employed in argumentative tactics to manipulate or discredit opposing viewpoints. The study highlights the dual nature of political correctness as both a praiseworthy and a pejorative concept in the context of political rhetoric.
Downloads
References
Ambroziak A., Sąd: Nie wolno dyskryminować osób transpłciowych w zatrudnieniu. „Historyczny wyrok”, OKO.Press, 5 X 2020, [online] https://oko.press/sad-nie-wolno-dyskryminowac-osob-transplciowych-w-zatrudnieniu-historyczny-wyrok.
Aksiuto K., Wallner M., Pomarański M., Poprawność polityczna. Źródła, przejawy, kontrowersje, Lublin 2023.
Awdiejew A., Poprawnosć polityczna, [w:] Poprawnosć polityczna, red. G. Habrajska, Łask 2006.
Cegieła A., Słowa niebezpieczne i niepożądane w przestrzeni społecznej. Etyka słowa a poprawność polityczna, [online] http://oes.uw.edu.pl/2015/01/26/slowa-niebezpieczne-i-niepozadanew-przestrzeni-spolecznej-etyka-slowa-a-poprawnosc-polityczna/.
Fuest C., The Year of European Populism?, „Intereconomics” 2017, vol. 52 (1), s. 2-3, https://doi.org/10.1007/s10272-017-0634-2. DOI: https://doi.org/10.1007/s10272-017-0634-2
Hartman J., Krytyka poprawności, „Przegląd Polityczny” 2003, nr 60.
Hughes G., Political Correctness: A History of Semantics and Culture, West Sussex 2010, https://doi.org/10.1002/9781444314960. DOI: https://doi.org/10.1002/9781444314960
Kacprzak M., Pułapki poprawności politycznej, Radzymin 2012.
Kamińska-Szmaj I., Propaganda, perswazja, manipulacja – próba uporządkowania pojęć, [w:] Manipulacja w języku, red. P. Krzyżanowski, P. Nowak, Lublin 2004, s. 13-27.
Karwat M., Manipulacja. Rewizja stereotypów, Warszawa 2022.
Kochan M., Pojedynek na słowa. Techniki erystyczne w publicznych sporach, Kraków 2005.
Lakomy L., Lakomy M., Współczesne zagrożenia demokracji. Komunikowanie perswazyjne – erystyka, Kraków 2016.
Latos A., Feminatywy w stanowiskach Rady Języka Polskiego. Język a ewolucja normy społecznej, „Postscriptum Polonistyczne” 2020, nr 2 (26), s. 236-237. DOI: https://doi.org/10.31261/PS_P.2020.26.18
Lindner J., Nowomowa, magiel, spaczona erystyka? – język publiczny III RP, „Heteroglossia” 2014, t. 4, s. 171-184.
Locke J., List o tolerancji. Tekst łaciński i przekład polski, przeł. L. Joachimowicz, Warszawa 1963.
Łaziński M., Feminatywy oraz inne spory o słowa. Próba diagnozy i propozycje pozytywne, „Socjolingwistyka” 2023, nr 37, s. 345-368. DOI: https://doi.org/10.17651/SOCJOLING.37.19
Markowski A., Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2018.
Murray M., Szaleństwo tłumów, Poznań 2020.
OBWE, Defamation and Insult Laws in the OSCE Region: A Comparative Study, Wiedeń 2017.
Sévillia J., Terorismul intellectual, din 1945 pina in prezent, Bukareszt 2007.
Szymanek K., Erystyka, moralność i wojna, „Folia Philosophica” 2021, t. 45, s. 1-19, https://doi.org/10.31261/fp.12285. DOI: https://doi.org/10.31261/fp.12285
Tie W., Radical Politics, Utopia, and Political Policing, „Journal of Political Ideologies” 2009, vol. 14, no. 3, 2009, s. 253-277. DOI: https://doi.org/10.1080/13569310903231602
Tomaszewska A., Jamka A., Język wrażliwy na płeć w sejmie i senacie. Badanie korpusowe strategii feminizacji i neutralizacji w polskim dyskursie parlamentarnym, „Język Polski” 2024, nr 4, https://doi.org/10.31286/JP.00995. DOI: https://doi.org/10.31286/JP.00995
Uniwersalny słownik języka polskiego, red. S. Dubisz, Warszawa 2003.
Walton D., Dialog Theory for Critical Argumentation, Amsterdam 2007, https://doi.org/10.1075/cvs.5. DOI: https://doi.org/10.1075/cvs.5
Wiśniewski M.R., Roald Dahl i jego niegrzeczne książki. Poprawiać czy wyrzucić?, „Polityka” 2003, 27 II, [online] https://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/2203340,1,roalddahl-i-jego-niegrzeczne-ksiazki-poprawiac-czy-wyrzucic.read.
Zdunkiewicz-Jedynak D., Językowy kodeks poprawności politycznej a kultura języka, [w:] Polskie dźwięki, polskie słowa, polska gramatyka (system, teksty, norma, kodyfikacja), red. B. Pędzich, D. Zdunkiewicz-Jedynak, Warszawa 2011.
Źródła i materiał badawczy
Hasło: osobatyw, [w:] Obserwatorium Językowe Uniwersytetu Warszawskiego, [online] https://obserwatoriumjezykowe.uw.edu.pl/hasla/10838-2/.
Hasło: politically correct, [w:] Meriam-Webster Dictionary, [online] https://www.merriam-webster.com/dictionary/politically correct.
Jarosław Kaczyński – spotkanie z mieszkańcami Grudziądza | 26 czerwca 2022 r., YouTube, [online] www.youtube.com/watch?v=sUOeLvBltcE.
Krzysztoszek A., Dążenie do inkluzywnego języka, czyli jak oskarżono Komisję Europejską o próbę „wymazania” Bożego Narodzenia, „EURactiv.pl” 2021, 25 XII, [online] https://www.euractiv.pl/section/instytucje-ue/news/boze-narodzenie-ke-ue-unia-europejska-jezyk-komisjaeuropejska-swieta-wigilia-prawica-chrzescijanie-korzenie-europy-papiez-franciszekbiedron-wisniewska-pis/.
Memoli M.A., Donald Trump’s Attacks on Megyn Kelly Garner Pushback from Republicans, „Los Angeles Times” 2015, 8 VIII, [online] https://www.latimes.com/nation/politics/la-na-trump-republicans-20150808-story.html.
Obrady Senatu w sprawie projektu ustawy C16, YouTube, [online] www.youtube.com/watch?v=KnIAAkSNtqo.
Oświadczenia poselskie. Posiedzenie nr 56 w dniu 8 czerwca 2022 (1. dzień obrad).
Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o Instytucie Rozwoju Języka Polskiego im. świętego Maksymiliana Marii Kolbego (druk nr 2588). Posiedzenie nr 62 w dniu 28 września 2022 (1. dzień obrad).
Pierwsze czytanie obywatelskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (druk nr 31). Posiedzenie nr 1 w dniu 22 listopada 2023 (4. dzień obrad).
SB-107 Gender-Affirming Health Care, [online] https://leginfo.legislature.ca.gov/faces/billTextClient.xhtml?bill_id=202120220SB107.
Sekretariat Generalny Rady Unii Europejskiej, Inkluzywna komunikacja. Inkluzywna komunikacja w Sekretariacie Generalnym Rady, Wiedeń 2018.
Sprawozdanie Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Obrony Narodowej o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (druki nr 1812 i 1895). Posiedzenie nr 46 w dniu 12 stycznia 2022 (1. dzień obrad).
Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskich projektach uchwał w sprawie wyrażenia uznania dla laureatki Nagrody Nobla Olgi Tokarczuk. Posiedzenie nr 2 w dniu 20 grudnia 2019 (3. dzień obrad).
Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie uznania roku 2021 Rokiem Tadeusza Różewicza w 100. rocznicę urodzin (druki nr 566 i 699). Posiedzenie nr 21 w dniu 27 listopada 2020 (3. dzień obrad).
Wyrok Sądu Najwyższego w sprawie drukarza skazanego za odmowę druku plakatów LGBT, Prokuratura Krajowa, [online] https://www.gov.pl/web/prokuratura-krajowa/wyrok-sadu-najwyzszego-w-sprawie-drukarza-skazanego-za-odmowe-druku-plakatow-lgbt.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
