Diabeł tkwi w szczegółach
Porównanie rezolucji 15/9 oraz rezolucji 48/13 Rady Praw Człowieka ONZ
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.21.2024.94.15Keywords:
right to environment, right to water, human rightsAbstract
THE DEVIL IS IN THE DETAILS. COMPARISON OF UN HUMAN RIGHTS COUNCIL RESOLUTION 15/9 AND RESOLUTION 48/13
When on October 8, 2021, the United Nations Human Rights Council issued resolution no. 48/13, proclaiming the human right to a clean, healthy and sustainable environment, this event was described as a breakthrough act for contemporary international law. It was expected to achieve at least the same success as Resolution no. 15/9 on the human right to water and sanitation. However, an in-depth comparative analysis of both acts from the perspective of their effectiveness in international law leads to different conclusions. Resolution no. 48/13, although it does bring the international community closer to the customary human right to the environment, has a number of shortcomings that may lengthen the path to this goal.
Downloads
References
Abdulkadir A.B., An Expository Study of the Islamic Approach in the Jurisprudence to the Right to Healthful Environment, „IIUM Law Journal” 2013, vol. 21, no. 1. DOI: https://doi.org/10.31436/iiumlj.v21i1.98
Arden T., Water for All? Developing a Human Right to Water in National and International Law, „International and Comparative Law Quarterly” 2016, vol. 69, no. 4. DOI: https://doi.org/10.1017/S002058931600035X
Access to a Healthy Environment, Declared a Human Right by UN Rights Council, „news.un.org” 2021, 8 X [online] https://news.un.org/en/story/2021/10/1102582.
Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów przyjęta przez Zgromadzenie Unii Afrykańskiej dnia 28 czerwca 1981.
Arabska Karta Praw Człowieka przyjęta przez Ligę Państw Arabskich dnia 22 maja 2004 r.
Balcerzak M., Podstawy międzynarodowej ochrony praw człowieka, Toruń 2017.
Bierzanek R., Symonides J., Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2002.
Berge J. van den, Boelens R., Vos J., How the European Citizens’ Initiative „Water and Sanitation
is a Human Right!” Changed EU Discourse on Water Services Provision, „Utrecht Law Review” 2020, vol. 16, no. 2.
Boyd D, Catalyst for Change. Evaluating Forty Years of Experience in Implementing the Right to a Healthy Environment, [w:] The Human Right to a Healthy Environment, red. J.H. Knox, R. Pejani, Cambridge 2018.
Bratspies R., Do We Need A Human Right to a Healthy Environment?, „Santa Clara Journal of International Law” 2015, vol. 31, no. 13.
Bratspies R., Reasoning Up to Human Rights: Environmental Rights as Customary International Law, [w:] The Human Right to a Healthy Environment, red. J.H. Knox, R. Pejani, Cambridge 2018.
Brodecki Z., Konopacka M., Brodecka-Chamera A., Komparatystyka kultur prawnych, Warszawa 2010.
Budds J., Linton J., The hydrosocial Cycle: Defining and Mobilizing a Relational-dialectical Approach to Water, „Geoforum” 2014, nr 57. DOI: https://doi.org/10.1016/j.geoforum.2013.10.008
Cavallo G.A., The Human Right to Water and Sanitation: From Political Commitments to Customary Rule?, „Pace International Law Review” 2012, vol. 3, no. 5.
Clark C., Fundamentalne znaczenie wspólnoty w realizacji prawa do wody. Przykład Republiki Południowej Afryki, [w:] Prawo do wody. W perspektywie politycznej, gospodarczej i społecznej, red. F. Sultana, A. Loftus, tłum. K. Makaruk, Warszawa 2012.
Climate Change ‘Biggest Threat Modern Humans Have Ever Faced’, World-Renowned Naturalist Tells Security Council, Calls for Greater Global Cooperation, un.org, 23 II 2021, [online] https://www.un.org/press/en/2021/sc14445.doc.htm.
Climate Change 2014: Synthesis Report. Contribution of Working Groups I, II and III to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change, red. R.K. Pachauri, L.A. Meyer, Cambridge 2014.
Collins L., Are We There Yet? The Right to Environment in International and European Law, „The McGill International Journal of Sustainable Development Law and Policy” 2007, vol. 3, no. 2.
COP26 Closes with „Compromise” Deal on Climate, But It’s Not Enough, Says UN Chief, news.un.org, 13 XI 2021, [online] https://news.un.org/en/story/2021/11/1105792.
Dodatkowy Protokół do Amerykańskiej Konwencji Praw Człowieka dotyczący praw ekonomicznych, społecznych i kulturalnych, przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Państw Amerykańskich dnia 17 listopada 1988.
Daly E., May J.R., Learning from Constitutional Environmental Rights, [w:] The Human Right to a Healthy Environment, red. J.H. Knox, R. Pejani, Cambridge 2018.
Dembour M.B., What Are Human Rights? Four Schools of Thought, „Human Rights Quarterly” 2010, vol. 32, no. 1. DOI: https://doi.org/10.1353/hrq.0.0130
Domaradzki S., Khvostova M., Pupovac D., Karel Vasak’s Generations of Rights and the Contemporary Human Rights Discourse, „Human Rights Review” 2019, vol. 20, no. 1. DOI: https://doi.org/10.1007/s12142-019-00565-x
Dupuy P.-M., Formation of Customary International Law and General Principles, [w:] The Oxford Handbook of International Environmental Law, red. D. Bodansky, J. Brunnée, E. Hey, Oxford 2012. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199552153.013.0019
Dwinnel A., Olivera M., The Water is Ours Damn it! Water Commoning in Bolivia, „Community Development Journal” 2014, vol. 49, no. S1. DOI: https://doi.org/10.1093/cdj/bsu014
Farge E., UN Declares Access to a Clean Environment a Human Right, reuters.com, 8 X 2021, [online] https://www.reuters.com/business/environment/un-passes-resolution-making-clean-environment-access-human-right-2021-10-08/.
Farge E., Abnett K., Volcovici V., Clean Environment Could Become U.N. Human Right. Not So Fast, Say U.S., Britain, reuters.com, 5 X 2021, [online] https://www.reuters.com/business/environment/clean-environment-could-become-un-human-right-not-so-fast-say-usbritain-2021-10-05.
Franciszek, Encyklika Laudato Si’, Watykan 2015.
Friedrich J., Ge M., Pickens A., This Interactive Chart Shows Changes in the World’s Top 10 Emitters, wri.org, 10 XII 2020, [online] https://www.wri.org/insights/interactive-chart-shows-changes-worlds-top-10-emitters.
Food and Agriculture Organization of the United Nations, The Water-Energy-Food Nexus. A New Approach in Support of Food Security and Sustainable Agriculture, Rome 2014.
Gibson J.M., Environmental Determinants of Health, [w:] Chronic Illness Care, red. T. Daaleman, M. Helton, Cham 2018. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-319-71812-5_37
Gliszczyńska-Grabias A., Rada Praw Człowieka – kompetencje i funkcjonowanie, [w:] Mechanizmy
ochrony praw człowieka w ramach ONZ. Analiza systemowa, red. R. Wieruszewski, Warszawa 2017.
Gurgul A., Huragan „Ida” uderzył w Luizjanę. Około miliona ludzi nie ma prądu, jest pierwsza ofiara śmiertelna, wyborcza.pl, 30 VIII 2021, [online] https://wyborcza.pl/7,177851, 27508962,huragan-ida-uderzyl-w-luizjane-kilkaset-tysiecy-ludzi-nie-ma.html.
Hough P., Environmental Security: An Introduction, Abingdon 2021. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003082590
The Human Right to a Clean and Healthy Environment: 6 Things You Need to Know, news.un.org, 15 X 2021, [online] https://news.un.org/en/story/2021/10/1103082.
Jiménez S.H., López Pacheco J.A., Derechos humanos y bienes comunes. Conflictos socioambientales en Colombia, „Descatos” 2016, no. 51.
Joseph S., Extending the Right to Life Under the International Covenant on Civil and Political Rights: General Comment 36, „Human Rights Law Review” 2019, vol. 19, no. 1. DOI: https://doi.org/10.1093/hrlr/ngz003
Komentarz Generalny KPGSiK nr 3 z dnia 14 grudnia 1990 r. dotyczący charakteru zobowiązań państw-stron (art. 2 ust. 1), E/1991/23.
Komentarz Generalny KPGSiK nr 15 z dnia 20 stycznia 2003 r. dotyczący prawa do wody (art. 11 i 12), E/C.12/2002/11.
Konwencja o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska sporządzona w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r., Dz.U. 2003 nr 78 poz. 706.
Konwencja o prawach dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., Dz.U. 1991 nr 120 poz. 526.
Konwencja o prawach osób niepełnosprawnych przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 16 grudnia 2006 r., Dz.U. 2012 poz. 1169.
Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 18 grudnia 1979 r., Dz.U. 1982 nr 10 poz. 71.
Koumparou D., The Right of Thirst: Water as a Human Right and as a Commons, „Global NEST Journal” 2018, vol. 20, no. 3. DOI: https://doi.org/10.30955/gnj.002551
Kucharski S., Studium opinii Komitetu Praw Człowieka ONZ nr 2728/2016, w sprawie Teitiota v. Nowa Zelandia, praca magisterska, Uniwersytet Jagielloński 2021.
Kuźniak B., Powszechna Deklaracja Praw Człowieka jako akt prawny w obszarze prawa międzynarodowego, [w:] 70 lat Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, red. M. Florczak-Wątor, M. Kowalski, Kraków 2019. DOI: https://doi.org/10.12797/9788381381321.03
Kuźniar D., Prawo do zdrowego środowiska jako konstytucyjnie gwarantowane prawo podmiotowe, „Przegląd Prawa Konstytucyjnego” 2021, nr 3(61). DOI: https://doi.org/10.15804/ppk.2021.03.13
La Viña A.G.M., The Right to a Sound Environment in the Philippines: The Significance of the Minors Oposa Case, „Review of International, European and Comparative International Environmental Law” 2006, vol. 3, no. 4. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-9388.1994.tb00183.x
Lewis B., Environmental Rights or Right to Environment? Exploring the Nexus between Human Rights and Environmental Protection, „The Macquarie Journal of International and Comparative Environmental Law” 2012, vol. 8, no. 1.
McGrath M., Climate Change: Huge Toll of Extreme Weather Disasters in 2021, bbc.com, 27 XII 2021, [online] https://www.bbc.com/news/science-environment-59761839.
Międzynarodowy Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r., Dz.U. 1977 nr 38 poz. 169.
Miller R.W., Climate Change, Catholic Social Teaching, and Human Rights, „Interdisciplinary Journal for Religion and Transformation in Contemporary Society” 2020, vol. 6, no. 1. DOI: https://doi.org/10.30965/23642807-00601011
Murphy L., Iraq’s Constitutional Mandate to Justly Distribute Water: The Implications of Federalism, Islam, International Law and Human Rights, „George Washington International Law Review” 2010, vol. 42, no. 4.
Ndeunyema N., Unmuddying the Waters: Evaluating the Legal Basis of the Human Right to Water Under Treaty Law, Customary International Law, and the General Principles of Law, „Michigan Journal of International Law” 2020, vol. 41, no. 1. DOI: https://doi.org/10.36642/mjil.41.3.unmuddying
Observations by the United States of America on the Relationship between Climate Change and Human Rights, [online] https://www.ohchr.org/Documents/Issues/ClimateChange/Submissions/USA.pdf.
Popkin B.M., D’Anci K.E., Rosenberg I.H., Water, Hydration, and Health, „Nutrition Reviews” 2010, vol. 68, no. 8. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1753-4887.2010.00304.x
Powódź w Niemczech. „Katastrofa Narodowa”, dw.pl, 16 VII 2021, [online] https://p.dw.com/p/3wYav.
Rataj M., Holewa-Rataj J., Analiza zmian jakości powietrza Małopolski w latach 2012–2020, „Nafta-Gaz” 2020, nr 11.
Rezolucja 15/9 Rady Praw Człowieka ONZ z dnia 30 września 2010 r. dotycząca praw człowieka i dostępu do wody pitnej i urządzeń sanitarnych, sygn. A/HRC/RES/15/9.
Rezolucja 48/13 Rady Praw Człowieka ONZ z dnia 8 października 2021 r. dotycząca praw człowieka do czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska, sygn. A/HRC/48/13.
Rezolucja 64/292 Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 28 lipca 2010 r. dotycząca prawa człowieka do wody i warunków sanitarnych, sygn. A/RES/64/292.
Rezolucja 76/300 Zgromadzenia Ogólnego ONZ z dnia 28 lipca 2022 r. dotycząca prawa do czystego, zdrowego i zrównoważonego środowiska, sygn. A/RES/76/300.
Rudolf B., United Nations Commission on Human Rights/United Nations Human Rights Council, [w:] Max Planck Encyclopedias of International Law, red. A. Peters, R. Wolfrum, Oxford 2022.
Savaresi A., The UN HRC Recognizes the Right to a Healthy Environment and Appoints a New Special Rapporteur on Human Rights and Climate Change. What Does It All Mean?, ejiltalk.org, 21 X 2021, [online] https://www.ejiltalk.org/the-un-hrc-recognizes-the-rightto-a-healthy-environment-and-appoints-a-new-special-rapporteur-on-human-rightsand-climate-change-what-does-it-all-mean/.
Schermers H.G., Blokker N., International Institutional Law, Leiden 2011. DOI: https://doi.org/10.1163/ej.9789004187962.i-1273
Shelton D., Human Rights and the Environment: What Environmental Rights Have Been Recognized?, „Denver Journal of International Law and Policy” 2006, vol. 35, no. 1.
Statement by the Special Rapporteur on the Human Rights to Safe Drinking Water and Sanitation, Leo Heller, 28 VII 2020, [online] https://www.ohchr.org/en/statements/2020/07/
10th-anniversary-recognition-water-and-sanitation-human-right-general-assembly?Lang-ID=E&NewsID=26116.
Surma K., The UN’s Top Human Rights Panel Votes to Recognize the Right to a Clean and Sustainable Environment, insideclimatenews.org, 7 X 2021, [online] https://insideclimatenews.
org/news/07102021/human-rights-panel-right-to-clean-sustainable-environment/.
Waskow D., Gonzalez L., Gajjar C. [et al.], COP26: Key Outcomes From the UN Climate Talks in Glasgow, wri.org, 17 XI 2021, [online] https://www.wri.org/insights/cop26-key-outcomes-un-climate-talks-glasgow.
World Commission on Environment and Development, Our Common Future, From One Earth to One World, Genewa 1982.
White N., The Law of International Organizations, Manchester 2012.
Wyrozumska A., Czapliński W., Prawo międzynarodowe publiczne. Zagadnienia systemowe, Warszawa 2014.
W trosce o ziemię i ludzi, „Academia. Magazyn Polskiej Akademii Nauk” 2019, nr 1(6), Zmiany Klimatu Wyd. Spec.
Yeung J., Mitra E., India Lashed by Strongest Cyclone to Ever Hit West Coast as it Reels from Covid Disaster, cnn.com, 16 VII 2021, [online] https://www.cnn.com/2021/05/18/india/india-cyclone-tauktae-covid-monsoon-intl-hnk/index.html.
Zengarini L., Pope Francis: A Healthy Environment is Right of Every Human Being, vaticannews.va, 29 IX 2021, [online] https://www.vaticannews.va/en/pope/news/2021-09/francis-healthy-environment-human-right.html.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
