Gotyk polski?
Architektura jako narzędzie budowania granic rzeczywistych i wyobrażonych w II połowie XIX wieku
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.16.2019.58.18Keywords:
gothic revival, gothic reception, Vistulian‑Baltic style, national style, 19th century architecture, historicism, national identity, boundaries, medieval historyAbstract
Polish Gothic? Establishing Real and Imaginary Boundaries through Architecture in the II Half of the 19th Century
Intensive development of national identities is a characteristic feature of the 19th century European science, culture and politics. In Poland this process was of great importance. Disintegration of the state and lack of its institutions resulted in even more determined attempts to define and divide what is “ours” from what is “foreign”. One of the most important ways of constructing this boundary was through architecture – its history and theory. In the second half of the 19th century more and more authors started to give their answers to the emerging question: are there any exceptional, individual features of Polish architecture? In this context I would like to investigate the concept of “Vistulian‑Baltic” style, which is interpreted by scholars as a first attempt to define Polish national style in architecture. Closer insight into 19th century narratives reveals how imaginary and real boundaries were established through architecture and its theory.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Art and Politics. The Proceedings of the Third Joint Conference of Polish and English Art Historians, red. F. Ames‑Lewis, P. Paszkiewicz, Warszawa 1999.
Google Scholar
Bałus W., Gotyk bez Boga? W kręgu znaczeń symbolicznych architektury sakralnej XIX wieku, Toruń 2011.
Google Scholar
Bałus W., Zjawisko historyzmu w architekturze wieku XIX. Próba opisu, „Dzieła i Interpretacje” 1995, nr 3.
Google Scholar
Brykczyński A., W jakim stylu najwłaściwiej u nas kościoły budować?, „Przegląd Katolicki” 1893, nr 46.
Google Scholar
Budowa kościoła parafialnego na przedmieściu Praga, „Przegląd Techniczny” 1888, t. 25, z. 5.
Google Scholar
Dziekoński J.P., Kościół parafialny świętego Floryana na Pradze pod Warszawą, „Architekt” 1900, nr 1.
Google Scholar
Gadamer H.‑G., Prawda i metoda. Zarys hermeneutyki filozoficznej, przeł. B. Baran, Warszawa 2004.
Google Scholar
Konkurs na sporządzenie szkicu do projektu kościoła dla parafii praskiej m. Warszawy, „Przegląd Techniczny” 1886, t. 23, z. 9.
Google Scholar
Latour B., Splatając na nowo to, co społeczne: wprowadzenie do teorii aktora‑sieci, przeł. A. Derra, wstęp K. Abriszewski, Kraków 2010.
Google Scholar
Łuszczkiewicz W., Kilka słów o naszem budownictwie w epoce ostrołukowej i jego cechach charakterystycznych, „Przegląd Techniczny” 1887, z. 24, s. 3‑6.
Google Scholar
Łuszczkiewicz W., O znaczeniu w dzisiejszych czasach budownictwa średniowiecznego. Kilka uwag z dziedziny sztuki, [w:] Kłosy i kwiaty, Kraków 1869.
Google Scholar
Łuszczkiewicz W., Pomniki architektury od XI do XVII wieku ze stanowiska historyi sztuki, t. 1, Kraków 1872.
Google Scholar
Majdowski A., Budownictwo kościelne w twórczości projektowej Józefa Piusa Dziekońskiego (1844‑1927), Warszawa 1995.
Google Scholar
Majdowski A., Nurt narodowy w architekturze sakralnej Królestwa Polskiego od drugiej połowy XIX wieku, „Nasza Przeszłość: studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce” 1965, t. 64.
Google Scholar
Majdowski A., O poglądach na styl wiślano‑bałtycki w polskiej architekturze sakralnej XIX wieku, „Nasza Przeszłość: studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce” 1992, t. 78.
Google Scholar
Majdowski A., Studia z historii architektury sakralnej w Królestwie Polskim, Warszawa 1993.
Google Scholar
Majdowski A., Z dziejów budowy kościoła pw. świętych Michała i Floriana, [w:] Świątynie prawego brzegu. Kościół katolicki w dziejach prawobrzeżnej Warszawy, Warszawa 2009.
Google Scholar
Martynowski F.K., Na przełomie sztuki polskiej, Warszawa 1882.
Google Scholar
Martynowski F.K., O stylu wiślano‑bałtyckim, „Wiek: Gazeta Polityczna, Literacka i Społeczna” 1887, nr 51.
Google Scholar
Matuszewski K., O architekturze u obcych i u nas uwagi ze stanowiska estetycznego, „Biblioteka Warszawska” 1881, t. 3.
Google Scholar
Nacjonalizm w sztuce i historii sztuki 1789‑1950, red. D. Konstantynow, R. Pasieczny, P. Paszkiewicz, Warszawa 1998.
Google Scholar
Olszewski A., Przegląd koncepcji stylu narodowego w teorii architektury polskiej przełomu XIX i XX w., „Sztuka i Krytyka” 1956, t. 7, nr 3‑4.
Google Scholar
Sprawozdanie komisji konkursowej z osądzenia szkiców projektu budowy kościoła dla parafii praskiej m. Warszawy, „Przegląd Techniczny” 1887, t. 24, z. 4.
Google Scholar
Stefański K., Architektura XIX wieku na ziemiach polskich, Warszawa 2005.
Google Scholar
Stefański K., Polska architektura sakralna w poszukiwaniu stylu narodowego, Łódź 2002.
Google Scholar
Sztuka i historia. Materiały sesji Stowarzyszenia Historyków Sztuki. Kraków, listopad 1988, red. M. Bielska‑Łach, Warszawa 1992.
Google Scholar
Tołłoczko Z., „Sen architekta” czyli o historii i historyzmie architektury XIX i XX wieku, Kraków 2015.
Google Scholar
Żywicki J., Architektura neogotycka na Lubelszczyźnie, Lublin 1998.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Jan Nowicki
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.