Pomnik, który nie powstał, i ofiary, których nie było?
O polskiej postpamięci rywalizującej
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2023.84.03Słowa kluczowe:
homopomnik, homoseksualna postpamięć, pamięć rywalizująca, queer monumentAbstrakt
A NON-EXISTENT MONUMENT AND NON-EXISTENT VICTIMS? ON POLISH RIVAL POSTMEMORY
The article presents a case study of a yet-to-be-realized queer monument in Warsaw, a project that originated in 2007. The monument was intended to commemorate the alleged non-existence of nonheteronormative victims of both Nazi and communist persecutions. The author examines the controversies surrounding the project and analyzes the responses from the media, politicians and Internet users, who are viewed as various types of mnemonic actors. While acknowledging valid criticisms leveled at the project, the article also explores manifestations of “Polish rival postmemory,” a notion derived from Marianne Hirsch’s concept of “postmemory” and Michael Rothberg’s “multidirectional memory.” To illustrate the mechanism whereby the process of revictimization replaces commemoration, the article also references the concepts of “mnemonic wars” and “mnemonic mobilization.”
Pobrania
Bibliografia
Auschwitz. Pamięć o nieheteronormatywnych ofiarach obozu, red. L. van Dijk, J. Ostrowska, J. Talewicz-Kwiatkowska, przeł. A. Chmielecka, F. Fierek, Warszawa 2021.
Bernhard M., Kubik J., Twenty Years after Communism: The Politics of Memory and Commemoration, New York 2014. DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199375134.001.0001
Bucholc M., Law, [w:] The Routledge Handbook of Memory Activism, red. Y. Gutman, J. Wüstenberg [et al.], London–New York 2023. DOI: https://doi.org/10.4324/9781003127550-30
Ćwiek-Rogalska K., Jak badać pomniki ku czci poległych i zaginionych w I wojnie światowej na „Ziemiach Odzyskanych”?, [w:] Cmentarze wojenne I wojny światowej po stuleciu: stan badań i ochrony, red. M. Karczewska, Białystok 2018.
Ćwiek-Rogalska K., Strategie postępowania z dziedzictwem niemieckim na Pomorzu Środkowym na przykładzie adaptacji pomników ku czci poległych w I wojnie światowej, [w:] „Ziemie Odzyskane”. W poszukiwaniu nowych narracji, red. E. Kledzik, M. Michalski, M. Praczyk, Poznań 2018.
van Dijk L., Cholernie mocna miłość. Prawdziwa historia Stefana K. i Williego G., przeł. A. Chmielecka, F. Fierek, Kraków 2017.
Dunn T.R., Whence the Lesbian in Queer Monumentality? Intersections of Gender and Sexuality in Public Memory, „Southern Communication Journal” 2017, vol. 82, no. 4. DOI: https://doi.org/10.1080/1041794X.2017.1332090
Gębczyńska-Janowicz A., Awtuch A., Architektura pomników poświęconych ofiarom ataków terrorystycznych jako kontynuacja realizacji komemoratywnych kształtowanych w postpamięci, „Politeja” 2020, vol. 17, nr 2, s. 273-286. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.17.2020.65.19
Giergiel S., Rywalizacja o pamięć. Spór wokół upamiętnienia niemieckich ofiar w serbskim Vršacu, „Teksty Drugie” 2021, nr 5. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2021.5.13
Hirsch M., Pokolenie postpamięci, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, „Didaskalia” 2011, nr 105.
Hoffmann-Curtious K., Nurmi-Schomers S., Memorials for the Dachau Concentration Camp, „Oxford Art Journal” 1998, vol. 21, no. 2. DOI: https://doi.org/10.1093/oxartj/21.2.21
HomoWarszawa. Przewodnik kulturalno-historyczny, red. Y. Kostrzewa, K. Tomasik, K. Zabłocki, M. Pietras, M. Teodorczyk, M. Minałto, W. Szot, Warszawa 2009.
An Interview with Marianne Hirsch, „Columbia University Press”, [online] https://cup.columbia.edu/author-interviews/hirsch-generation-postmemory.
Kończal K., The Invention of the „Cursed Soldiers” and Its Opponents: Post-war Partisan Struggle in Contemporary Poland, „East European Politics and Societies: and Cultures” 2020, vol. 34, no. 1. DOI: https://doi.org/10.1177/0888325419865332
Kumala A., Duma, wstyd, profanacja. Postpamięciowy wymiar filmów Piętno i Paragraf 175, „Politeja” 2021, vol. 18, nr 1. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.18.2021.70.12
Kumala A., Pamięć zmanipulowana. Prawicowe narracje medialne o homoseksualnych więźniach obozów koncentracyjnych, „Dziennikarstwo i Media” 2020, nr 14.
Lively S., Abrams K., Różowa swastyka. Homoseksualizm w partii nazistowskiej, przeł. K. Gawlik, Wrocław 2017.
Marcuse H., Holocaust Memorials: The Emergence of a Genre, „The American Historical Review” 2010, vol. 115, no. 1. DOI: https://doi.org/10.1086/ahr.115.1.53
Milton S., In Fitting Memory: The Art and Politics of Holocaust Memorials, Detroit 1991.
Mnemonic Solidarity. Global Interventions, red. J.-H. Lim, E. Rosenhaft, London 2021.
Mullins P.R., Postmemory, Monuments, and Revolting Heritage, [w:] P.R. Mullins, Revolting Things: An Archaeology of Shameful Histories and Repulsive Realities, Florida 2020, s. 23-53. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv1bhg25d.6
Newsome J.W., ‘Liberation Was Only for Others’: Breaking the Silence in Germany Surrounding the Nazi Persecution of Homosexuals, „The Holocaust in History and Memory” 2014, vol. 7.
Niziołek G., Przyczynek do badania historii homoseksualności, „Teksty Drugie” 2016, nr 6. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2016.6.16
Oettler A., The Berlin Memorial to the Homosexuals Persecuted under the National Socialist Regime: Ambivalent Responses to Homosexual Visibility, „Memory Studies” 2021, vol. 14, no. 2. DOI: https://doi.org/10.1177/1750698019829854
Orangias J., Simms J., French S., The Cultural Functions and Social Potential of Queer Monuments: A Preliminary Inventory and Analysis, „Journal of Homosexuality” 2018, vol. 65, no. 6. DOI: https://doi.org/10.1080/00918369.2017.1364106
Ostrowska J., Posłowie, [w:] H. Heger, Mężczyźni z różowym trójkątem, wyd. II, przeł. A. Rosenau, Warszawa 2022.
Oświadczenie Lambdy w sprawie „Różowego Trójkąta”, „Queer.pl”, 23 I 2007, [online] https://queer.pl/article/190353/oswiadczenie-lambdy-w-sprawie-rozowego-trojkata.
Pomnik homoseksualnych ofiar w Warszawie, „Nasze Miasto”, 14 I 2007, [online] https://naszemiasto.pl/pomnik-homoseksualnych-ofiar-w-warszawie/ar/c1-4417882.
Powstanie pomnik gejów – ofiar Auschwitz?, „Majdanek.com”, 13 VI 2007, [online] http://www.majdanek.com.pl/czytelnia/pomnik%20gejow.html.
Radonić L., „Nasze” i „odziedziczone” muzea – PiS i Fidesz jako mnemoniczni wojownicy, „Teksty Drugie” 2020, nr 4. DOI: https://doi.org/10.18318/td.2020.4.9
Rothberg M., Pamięć wielokierunkowa. Pamiętanie Zagłady w epoce dekolonizacji., przeł. K. Bojarska, Warszawa 2015.
The Routledge Handbook of Memory Activism, red. Y. Gutman, J. Wüstenberg [et al.], London–New York 2023.
Różowy trójkąt w centrum Warszawy, „Queer.pl”, 13 I 2007, [online] https://queer.pl/news/190344/rozowy-trojkat-w-centrum-warszawy.
Saryusz-Wolska M., Wawrzyniak J., Wóycicka Z., New Constellations of Mnemonic Wars: An Introduction, „Memory Studies” 2022, vol. 15, no. 6. DOI: https://doi.org/10.1177/17506980221133733
Schoppmann C., Czas maskowania. O sytuacji lesbijek w narodowym socjalizmie, przeł. J. Ostrowska, „Teksty Drugie” 2008, vol. 113, nr 5.
Szymon Niemiec skarży się „Rzepie”, „Queer.pl”, 25 I 2007, [online] https://queer.pl/news/190356/szymon-niemiec-skrazy-sie-rzepie.
Świetlik M., Miasta z różowym trójkątem. Kilka uwag o pomnikach homoseksualnych ofiar nazistowskich prześladowań, [w:] Identyfikacje Zagłady, red. M. Gromala, S. Papier, M. Świetlik, Kraków 2017.
Wolff-Powęska A., Polacy-Niemcy: sąsiedzi pod specjalnym nadzorem, Poznań 2018.
Wóycicka Z., Przerwana żałoba. Polskie spory wokół pamięci nazistowskich obozów koncentracyjnych i zagłady 1944-1950, Warszawa 2009.
Young J.E., The Art of Memory: Holocaust Memorials in History, New York 1994.
Young J.E., The Texture of Meaning: Holocaust Memorials and Meaning, Yale 1993.
Zebracki M., Janssens F., Vanderbeck Robert M., Gay Monuments in Queer Times: Amsterdam’s Homomonument and the Politics of Inclusive Social Practice, „Sexualities” 2023, vol. 26, no. 3. DOI: https://doi.org/10.1177/13634607211028517
Zebracki M., Leitner R., Queer Monuments: Visibility, (Counter)actions, Legacy. „Journal of Homosexuality” 2022, vol. 69, no. 8. DOI: https://doi.org/10.1080/00918369.2021.1913917
Zinn A., Różowy trójkąt. Los homoseksualisty w Trzeciej Rzeszy, przeł. E. Ziegler-Brodnicka, Warszawa 2022.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
