Rodzinna postpamięć Ślązaków

Authors

  • Janina Hajduk‑Nijakowska Uniwersytet Opolski

DOI:

https://doi.org/10.12797/Politeja.14.2017.47.12

Keywords:

postmemory, family memory, latent memory of Silesians, world war II

Abstract

Family Postmemory of the People of Silesia

The author suggests a possible use of postmemory to analyse the contemporary family memory of the people of Silesia. Their memoirs about WW2 (such as working for the Wehrmacht, the Red Army invading Silesia, working in labour camps, nationality verification, displacements to Germany, and deportations to Siberia) bear signs of latent memory which is rarely revealed even to the next of kin. Present mainly within the family circle, within the local society, and among friends, these memoirs integrated Silesians and made them a unique community that considers itself a stigmatized minority. This contributed to mythologizing and stereotyping the whole memory. The family memory of the past events, full of emotions and understatements, often contradicting the official version of history, has been developed by children and grandchildren who tried to learn about it and understand it. As a result of political changes that occurred in Poland after 1989 – which triggered a slow process of memory democratisation and incorporation of Silesians’ memoirs into the official history – new academic papers, memoirs, and documentaries were released. This process inspired the second and the third generations of Silesians to share ‘family myths and legends’.

Downloads

Download data is not yet available.

PlumX Metrics of this article

Author Biography

Janina Hajduk‑Nijakowska, Uniwersytet Opolski

Folklorysta, kulturoznawca, profesor w Katedrze Teatru, Filmu i Nowych Mediów na Uniwersytecie Opolskim, interesuje się zagadnieniami pamięci społecznej i potocznej świadomości historycznej, genologią folklorystyczną, funkcjonowaniem folkloru w dobie rozwoju środków masowego przekazu i nowych mediów oraz e-folklorem. Autorka ponad 95 artykułów i rozpraw. Opublikowała monografie: Temat śpiącego wojska w folklorze polskim. Próba typologii (1980), Żywioł i kultura. Folklorystyczne mechanizmy oswajania traumy (2005), tom pt. Nie wszystko bajka. Polskie ludowe podania historyczne (1986). Jest m.in. współautorką monografii: Folklor Górnego Śląska (1989), Księga humoru ludowego (1981), Nowe konteksty badań folklorystycznych (2011), Praktykowanie tradycji w społeczeństwach posttradycyjnych (2014).

References

Bourdieu P., Męska dominacja, przeł. L. Kopciewicz, Warszawa 2004, Biblioteka Myśli Socjologicznej, 1.
Google Scholar

Deportacje Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku, red. A. Dziurok, A. Niedurny, Katowice 2004, Konferencje IPN, t. 20.
Google Scholar

Dziurok A., Zbrodnie na Górnym Śląsku w roku 1945, [w:] Tragedia Górnośląska 1945. Konferencja, Warszawa, 22 kwietnia 2015 r., red. G. Zielińska, Warszawa 2015, Konferencja – Biuro Analiz Sejmowych.
Google Scholar

Gerlich M.G., „My prawdziwi Górnoślązacy…”. Studium etnologiczne, Warszawa 2010, Studia Ethnologica – Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Gerlich M.G., „Śląska krzywda” – przejaw zbiorowego poczucia poniżenia wśród górnośląskiej ludności rodzimej (okres międzywojnia), „Etnografia Polska” 1994, Vol. 38, z. 1‑2.
Google Scholar

Hajduk‑Nijakowska J., Pamięć utajniona. Funkcjonowanie narracji o śląskiej martyrologii, [w:] Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin 2012, Tradycja dla Współczesności, t. 6.
Google Scholar

Hirsch M., Żałoba i postpamięć, przeł. K. Bojarska, [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, red. E. Domańska, Poznań 2010.
Google Scholar

Hirsch M., Pokolenie postpamięci, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2011, nr 105.
Google Scholar

Kaczmarek R., Polacy w Wehrmachcie, Kraków 2010.
Google Scholar

Kaniowska K., Postpamięć indywidualna – postpamięć zbiorowa jako kategorie poznania w antropologii, [w:] Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, red. M. Nowinowski, J. Pomorski, R. Stobiecki, Łódź 2008.
Google Scholar

Kaniowska K., Postpamięć, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz‑Wolska, R. Traba, Warszawa 2014.
Google Scholar

Klich A., Został z nich maras, „Gazeta Wyborcza” 2010, 14 I.
Google Scholar

Kubica‑Heller G., Milczenie i dominacja. Przemilczenia międzykulturowe w perspektywie socjologicznej i antropologicznej, [w:] Przemilczenia w relacjach międzykulturowych, red. J. Goszczyńska, G. Szwat‑Gyłybowa, Warszawa 2008, Kultura na Pograniczach, 5.
Google Scholar

Kwiatkowski P.T., Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Warszawa 2008, Współczesne Społeczeństwo Polskie Wobec Przeszłości, t. 2.
Google Scholar

Lysko A., Losy Górnoślązaków przymusowo wcielonych do Wehrmachtu na podstawie listów, wspomnień i dokumentów, „Biuletyn IPN” 2004, nr 6‑7.
Google Scholar

Nijakowski L., Regionalne zróżnicowanie pamięci o II wojnie światowej, [w:] Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, red. T. Kwiatkowski i in., Gdańsk–Warszawa 2010.
Google Scholar

Nora P., Czas pamięci, przeł. W. Dłuski, „Res Publica Nowa” 2001, nr 7.
Google Scholar

Nora P., Epoka upamiętniania, [w:] J. Żakowski, Rewanż pamięci, wstęp L. Kieres, Warszawa 2002, Stanowiska/Interpretacje, t. 18.
Google Scholar

Ricoeur P., Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. J. Margański, Kraków 2006, Horyzonty Nowoczesności, t. 54.
Google Scholar

Rosenbaum S., Wstęp, [w:] J. Smyczek, Listy z Wehrmachtu, oprac. S. Rosenbaum, Katowice 2009.
Google Scholar

Szmeja M., Niemcy? Polacy? Ślązacy! Rodzimi mieszkańcy Opolszczyzny w świetle badań socjologicznych, Kraków 2000.
Google Scholar

Tokarska‑Bakir J., Historia jako fetysz, [w:] J. Tokarska‑Bakir, Rzeczy mgliste. Eseje i studia, Sejny 2004, Sąsiedzi.
Google Scholar

Tokarska‑Bakir J., Jak wyjść ze zmowy milczenia. Nauki społeczne wobec stosunków polsko‑żydowskich, „Archiwum Etnograficzne Uniwersytetu Warszawskiego” 2010, [online] http://www.archiwumetnograficzne.edu.pl/downloads/polemika_z_sulkiem.pdf.
Google Scholar

Węgrzyn D., Internowania i aresztowania mieszkańców Górnego Śląska przez NKWD ZSRR w 1945 roku i ich produktywizacja w ramach systemu obozowego GUPWI NKWD/MWD ZSRR w latach 1945‑1953, [w:] Wywózka. Deportacja mieszkańców Górnego Śląska do obozów pracy przymusowej w Związku Sowieckim w 1945 roku. Faktografia – konteksty – pamięć, red. S. Rosenbaum, D. Węgrzyn, Katowice 2014.
Google Scholar

Zapomniane historie ludzkich dramatów. Losy mieszkańców Górnego Śląska w latach 1939‑1956, red. K. Banaś, A. Sznajder, Katowice 2003, Materiały Edukacyjne – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, t. 1.
Google Scholar

Reportaż radiowy
Google Scholar

Dudzińska A., Ja ojciec, ja syn, reportaż radiowy, [online] http://www.polskieradio.pl/8/196/Artykul/168164,Podcast‑Ja‑ojciec‑ja‑syn‑reportaz‑Anny‑Dudzinskiej.
Google Scholar

Film dokumentalny
Google Scholar

Szychta niewolników, reż. i scenariusz A. Soroczyński, Studio Filmowe „Wir”, Telewizja Polska 1991.
Google Scholar

Tragedia Górnośląska 1945, reż. i scenariusz A. Fudala, A. Turula, 2015, [online] https://www.youtube.com/watch?v=kVLEdkqjq3A.
Google Scholar

Published

2017-05-07

How to Cite

Hajduk‑Nijakowska, Janina. 2017. “Rodzinna postpamięć Ślązaków”. Politeja 14 (2(47):159-69. https://doi.org/10.12797/Politeja.14.2017.47.12.