Rodzinna postpamięć Ślązaków
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.14.2017.47.12Keywords:
postmemory, family memory, latent memory of Silesians, world war IIAbstract
Family Postmemory of the People of Silesia
The author suggests a possible use of postmemory to analyse the contemporary family memory of the people of Silesia. Their memoirs about WW2 (such as working for the Wehrmacht, the Red Army invading Silesia, working in labour camps, nationality verification, displacements to Germany, and deportations to Siberia) bear signs of latent memory which is rarely revealed even to the next of kin. Present mainly within the family circle, within the local society, and among friends, these memoirs integrated Silesians and made them a unique community that considers itself a stigmatized minority. This contributed to mythologizing and stereotyping the whole memory. The family memory of the past events, full of emotions and understatements, often contradicting the official version of history, has been developed by children and grandchildren who tried to learn about it and understand it. As a result of political changes that occurred in Poland after 1989 – which triggered a slow process of memory democratisation and incorporation of Silesians’ memoirs into the official history – new academic papers, memoirs, and documentaries were released. This process inspired the second and the third generations of Silesians to share ‘family myths and legends’.
Downloads
References
Bourdieu P., Męska dominacja, przeł. L. Kopciewicz, Warszawa 2004, Biblioteka Myśli Socjologicznej, 1.
Deportacje Górnoślązaków do ZSRR w 1945 roku, red. A. Dziurok, A. Niedurny, Katowice 2004, Konferencje IPN, t. 20.
Dziurok A., Zbrodnie na Górnym Śląsku w roku 1945, [w:] Tragedia Górnośląska 1945. Konferencja, Warszawa, 22 kwietnia 2015 r., red. G. Zielińska, Warszawa 2015, Konferencja – Biuro Analiz Sejmowych.
Gerlich M.G., „My prawdziwi Górnoślązacy…”. Studium etnologiczne, Warszawa 2010, Studia Ethnologica – Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.
Gerlich M.G., „Śląska krzywda” – przejaw zbiorowego poczucia poniżenia wśród górnośląskiej ludności rodzimej (okres międzywojnia), „Etnografia Polska” 1994, Vol. 38, z. 1‑2.
Hajduk‑Nijakowska J., Pamięć utajniona. Funkcjonowanie narracji o śląskiej martyrologii, [w:] Pamięć jako kategoria rzeczywistości kulturowej, red. J. Adamowski, M. Wójcicka, Lublin 2012, Tradycja dla Współczesności, t. 6.
Hirsch M., Żałoba i postpamięć, przeł. K. Bojarska, [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, red. E. Domańska, Poznań 2010.
Hirsch M., Pokolenie postpamięci, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, „Didaskalia. Gazeta Teatralna” 2011, nr 105.
Kaczmarek R., Polacy w Wehrmachcie, Kraków 2010.
Kaniowska K., Postpamięć indywidualna – postpamięć zbiorowa jako kategorie poznania w antropologii, [w:] Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów, red. M. Nowinowski, J. Pomorski, R. Stobiecki, Łódź 2008.
Kaniowska K., Postpamięć, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz‑Wolska, R. Traba, Warszawa 2014.
Klich A., Został z nich maras, „Gazeta Wyborcza” 2010, 14 I.
Kubica‑Heller G., Milczenie i dominacja. Przemilczenia międzykulturowe w perspektywie socjologicznej i antropologicznej, [w:] Przemilczenia w relacjach międzykulturowych, red. J. Goszczyńska, G. Szwat‑Gyłybowa, Warszawa 2008, Kultura na Pograniczach, 5.
Kwiatkowski P.T., Pamięć zbiorowa społeczeństwa polskiego w okresie transformacji, Warszawa 2008, Współczesne Społeczeństwo Polskie Wobec Przeszłości, t. 2.
Lysko A., Losy Górnoślązaków przymusowo wcielonych do Wehrmachtu na podstawie listów, wspomnień i dokumentów, „Biuletyn IPN” 2004, nr 6‑7.
Nijakowski L., Regionalne zróżnicowanie pamięci o II wojnie światowej, [w:] Między codziennością a wielką historią. Druga wojna światowa w pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego, red. T. Kwiatkowski i in., Gdańsk–Warszawa 2010.
Nora P., Czas pamięci, przeł. W. Dłuski, „Res Publica Nowa” 2001, nr 7.
Nora P., Epoka upamiętniania, [w:] J. Żakowski, Rewanż pamięci, wstęp L. Kieres, Warszawa 2002, Stanowiska/Interpretacje, t. 18.
Ricoeur P., Pamięć, historia, zapomnienie, przeł. J. Margański, Kraków 2006, Horyzonty Nowoczesności, t. 54.
Rosenbaum S., Wstęp, [w:] J. Smyczek, Listy z Wehrmachtu, oprac. S. Rosenbaum, Katowice 2009.
Szmeja M., Niemcy? Polacy? Ślązacy! Rodzimi mieszkańcy Opolszczyzny w świetle badań socjologicznych, Kraków 2000.
Tokarska‑Bakir J., Historia jako fetysz, [w:] J. Tokarska‑Bakir, Rzeczy mgliste. Eseje i studia, Sejny 2004, Sąsiedzi.
Tokarska‑Bakir J., Jak wyjść ze zmowy milczenia. Nauki społeczne wobec stosunków polsko‑żydowskich, „Archiwum Etnograficzne Uniwersytetu Warszawskiego” 2010, [online] http://www.archiwumetnograficzne.edu.pl/downloads/polemika_z_sulkiem.pdf.
Węgrzyn D., Internowania i aresztowania mieszkańców Górnego Śląska przez NKWD ZSRR w 1945 roku i ich produktywizacja w ramach systemu obozowego GUPWI NKWD/MWD ZSRR w latach 1945‑1953, [w:] Wywózka. Deportacja mieszkańców Górnego Śląska do obozów pracy przymusowej w Związku Sowieckim w 1945 roku. Faktografia – konteksty – pamięć, red. S. Rosenbaum, D. Węgrzyn, Katowice 2014.
Zapomniane historie ludzkich dramatów. Losy mieszkańców Górnego Śląska w latach 1939‑1956, red. K. Banaś, A. Sznajder, Katowice 2003, Materiały Edukacyjne – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, t. 1.
Reportaż radiowy
Dudzińska A., Ja ojciec, ja syn, reportaż radiowy, [online] http://www.polskieradio.pl/8/196/Artykul/168164,Podcast‑Ja‑ojciec‑ja‑syn‑reportaz‑Anny‑Dudzinskiej.
Film dokumentalny
Szychta niewolników, reż. i scenariusz A. Soroczyński, Studio Filmowe „Wir”, Telewizja Polska 1991.
Tragedia Górnośląska 1945, reż. i scenariusz A. Fudala, A. Turula, 2015, [online] https://www.youtube.com/watch?v=kVLEdkqjq3A.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
