Łemkowie w Centralnym Obozie Pracy w Jaworznie
DOI:
https://doi.org/10.12797/RRB.13.2017.13.08Słowa kluczowe:
лаґєр двох тоталітаризмів, центральний лаґєр Пра-цы в Явожні, лемкы, акция «Вісла», збірна памят, упамятніняAbstrakt
ЛЕМКЫ В ЦЕНТРАЛЬНЫМ ЛАҐРІ ПРАЦЫ В ЯВОЖНІ
В статі представлены остали обставины уміщыня лемків в централь-ным ляґрі Працы в Явожні в ефекті проведеной в 1947 р. комуністыч-ныма властями Польщы акциі «Вісла». Комуністычний лаґєр працы в Явожні был оснований в лютым 1945 р., хоснуючы інфраструктуру бывшого німецкого концентрацийного лаґру Neu -Dachs основано-го в 1943 р. центральний лаґєр Працы Явожно остал зліквідуваний з кінцьом 1949 р. і перетворений во вязницю для малолітніх політыч-ных вязнів, яка діяла до 1956 р. Фунґуючий в роках 1943 -1956 лаґєр єст званий лaґром двох тоталітаризмів. лемкы і Украінці скєруваны до цлП по акциі «Вісла» были триманы в оддільным секторі. За ці-лий час од мая 1947 р. до кінця 1948 р. вязнено 3 837 разом взятых вязнів лемківского і украіньского походжыня. В ефекті злых обставин до жытя і окрутного одношыня ся вартовых до вязненых вмерло 161 осіб. Статя окрем того односит ся до збірной памяти лемків о лаґрі а тіж до форм упамятняня лаґру і його жертв.
Bibliografia
Źródła archiwalne:
Archiwum Narodowe w Katowicach, COP Jaworzno, Księga główna więźniów śledczych nr 1, sygn. 762.
Archiwum Narodowe w Krakowie, Wojewódzki Urząd Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie, sygn. UBKr 27.
Opracowania:
Akcja „Wisła”, red. J. Pisuliński, Warszawa 2003.
Akcja „Wisła” na tle stosunków polsko‑ukraińskich w XX wieku, red. J. Faryś, J. Jekiel, Szczecin 1994.
Akcja „Wisła”. Dokumenty, red. E. Misiło, Warszawa 1993.
Dziurok A., Volksdeutsche w Centralnym Obozie Pracy w Jaworznie, w: Obóz dwóch totalitaryzmów. Jaworzno 1934‑1956. Materiały z konferencji naukowej „Historia martyrologii i obozów odosobnienia w Jaworznie w latach 1939‑1956”, t. 1, red. K. Miroszewski, Z. Woźniczka, Jaworzno 2007, s. 52‑60.
Gerlich M., Antropologia cierpienia. Oblicza „jaworznickiej Golgoty” w kulturze łemkowskiej, w: Jaworzno interdyscyplinarne. Regionalizm w szkolnej edukacji, red. A. Rams, D. Rozmus, S. Witkowski, Jaworzno‑Częstochowa 2013, s. 135‑148.
Gubała J., Zróżnicowanie podejść badawczych w dziedzinie socjologicznych badań pamięci zbiorowej – wyższość metod jakościowych nad ilościowymi?, „Palimpsest” 2012, nr 2, s. 130‑144.
Halbwachs M., Społeczne ramy pamięci, Warszawa 1969.
Hirsch H., Zemsta ofiar. Niemcy w obozach w Polsce 1944‑1950, przeł. M. Przybyłowska, Warszawa 1999.
Historia martyrologii więźniów obozów odosobnienia w Jaworznie w latach 1939‑1956, red. K. Miroszewski, Z. Woźniczka, Jaworzno 2002.
Kranz T., Edukacja historyczna w miejscach pamięci. Zarys problematyki, Lublin 2009.
Kranz T., Muzea w byłych obozach w Polsce jako forma instytucjonalizacji pamięci, „Łambinowicki Rocznik Muzealny” 2003, t. 26, s. 9‑22.
Kula M., Nośniki pamięci historycznej, Warszawa 2002.
Madajczyk P., Przyłączenie Śląska Opolskiego do Polski 1945‑1948, Warszawa 1996.
Małkiewicz A., Pleśnar A., Konferencja naukowa „Historia martyrologii i obozów odosobnienia w Jaworznie w latach 1939‑1956”, w: Obóz dwóch totalitaryzmów…, t. 1, s. 11‑13.
Miroszewski K., Centralny Obóz Pracy Jaworzno. Podobóz ukraiński (1947‑1949), Katowice 2000.
Miroszewski K., Centralny Obóz Pracy Jaworzno (1945‑1950), w: Obóz dwóch totalitaryzmów…, t. 1, s. 29‑43.
Motyka G., Od rzezi wołyńskiej do akcji „Wisła”. Konflikt polsko‑ukraiński 1943‑1947, Kraków 2011.
Motyka G., Polityka powojennych władz polskich wobec Ukraińców na przykładzie Jaworzna, w: Obóz dwóch totalitaryzmów. Jaworzno 1943‑1956, t. 2, red. R. Terlecki, Jaworzno 2007, s. 70‑79.
Nowak E., Łambinowice – miejsce z podwójną totalitarną przeszłością, „Przeszłość i Pamięć” 1998, nr 4, s. 65‑71.
Obóz dwóch totalitaryzmów. Jaworzno 1943‑1956. Materiały z konferencji naukowej „Historia martyrologii i obozów odosobnienia w Jaworznie w latach 1939‑1956”, t. 1, red. K. Miroszewski, Z. Woźniczka, Jaworzno 2007.
Obóz dwóch totalitaryzmów. Jaworzno 1943‑1956. Materiały z konferencji naukowej „Historia martyrologii i obozów odosobnienia w Jaworznie w latach 1939‑1956”, t. 2, red. K. Miroszewski, Z. Woźniczka, Jaworzno 2007.
Obóz dwóch totalitaryzmów Jaworzno 1943‑1956. Katalog wystawy, red. A. Rams, Jaworzno 2014.
Pamięć zbiorowa i kulturowa. Współczesna perspektywa niemiecka, red. M. Saryusz‑Wolska, Kraków 2009.
Przed akcją „Wisła” był Wołyń, red. W. Filar, Warszawa 1997.
Szacka B., Pamięć zbiorowa i wojna, „Przegląd Socjologiczny” 2000, t. 49, s. 17‑18.
Szacka B., O pamięci społecznej, „Znak” 1995, z. 5, s. 68‑76.
Świecimski J., Teoria wystawy muzealnej jako utworu architektoniczno‑plastycznego. Relacja międzyeksponatowa jako podłoże struktury utworu wystawowego, „Opuscula Musealia” 1988, t. 3.
Wyrwich M., Łagier Jaworzno. Z dziejów czerwonego terroru, Warszawa 1995.
