Udział Krakowa w walce o Górny Śląsk 9—15 (fragmenty wspomnień)
DOI:
https://doi.org/10.32030/Abstrakt
abs
Bibliografia
1. TOZKP było kontynuatorme istniejącego w Krakowie przed I wojną światową, od 19'08 r. Towarzystwa Wielkopolan, którego celem było niesienie pomocy Polakom zamieszkującym ziemie pod zaborem pruskim oraz emigrantom polskim w Westfalii i Nadrenii.
Tematowi pomocy Krakowa dla Śląska poświęcono szereg publikacji o charakterze wspomnieniowym, jak również opracowań historycznych. Oto niektóre pozycje.
Wspomnienia — M. Mielżyński (Nowina-Doliwa), Wspomnienia i przyczynki do historii III powstania Górnośląskiego, Mikołów 1931; K. Nitsch, Ze wspomnień językoznawcy, Warszawa 1960; T. Młynek, Przyczynek do udział młodzieży akademickiej UJ w III powstaniu śląskim, w: Zaranie Śląskie 1966, z. 4; J. A. Grzesiak, Na słonecznym szlaku, w: Kopiec wspomnień, op. cit.
Opracowania i artykuły — Wł. Zieliński, Stosunek społeczeństwa polskiego do powstań i plebiscytu na górnym Śląsku (1919—1921), Katowice 1970; J. Ko- rzonkiewicz, Udział Krakowa w akcji powstań i plebiscytu (1919—1921) w; Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku, R. III 1931; M. Chrapek, Pomoc Krakowa dla Górnego Śląska w: Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka R. XXII, 1967 nr 4; W. Passowicz, O polskość Śląska w: Student 1971, nr 5; J. Ziętek, Udział Krakowa w powstaniach śląsikch w: Gazeta Krakowska 1971, nr 96.
2. Ks. J. Rzymełka ur. 18 IX 1874 r., autor prac dotyczących działalności misyjnej polskiego duchowieństwa w Japonii i Brazylii, prezes TOZKP.
3. Organizacja wycieczek Ślązaków do Krakowa była jednym z najważniejszych zadań propagandowych krakowskiego TOZKP. W okresie między powstaniem i plebiscytem w wycieczkach 1—3 dniowych wzięło udział ponad 50 tys. Ślązaków, zorganizowanych w 3. tys. grup wycieczkowych. Zorganizowano ponadto 67 trzytygodniowych kursów dla 2.500 osób. Por. J. Reiss, Wycieczki Górnoślązaków do Krakowa w: Zaranie Śląskie R. XI, 1935, z. 4 oraz J. Korzonkiewicz, op. cit.
4. Z inicjatywy rektora ASP w Krakowie, J. Mehoffera, ogłoszono konkurs na plakat plebiscytowy. Wśród nagrodzonych projektów znalazły się prace art. malarzy St. Dąbrowskiego (dwie), E. Gepperta i St. Gilewskiego. Plakaty te wykonane społecznie przez
krakowskich drukarzy z Zakładów Pruszyńskiego, Kranikowskiego i Zielińskiego zostały przetransportowane na Śląsk. Wśród wykonanych prac wyróżniały się „obrazowe przedstawienie położenia ludu śląskiego” i „Stosstrupler z głową osła i napisem Ich stime deutsch”. Por. „Czas” z 19 III 1921 jak również Sz. Bojko, Polska sztuka plakatu, Warszawa 1971.
5. Staraniem krakowskiego TOZKP wydano cały szereg broszur propagandowych. Oto niektóre tytuły: prof. H. Pachoński, Krzyżacy, Nasze zadania wobec śląska; ks. J. Rzymełka, Kto wyrządził ludowi polskiemu na Górnym Śląsku największą krzywdę; dr E. Schmidt, Upadek gospodarczy Niemiec; prof. W. Sikora, Polacy mają święte prawa do Śląska...
Obok tego zainicjowano na terenie całej Małopolski zbiórkę książek dla śląskich bibliotek i czytelni. Kilka transportów przesłano na Śląsk. Por. J. Korzonkie-wicz, op. cit.
6. Por. T. Młynek, op. cit.
7. Por.: J. Rejman, A. Gronkowski, Wspomnienia z udziału Krakowa w powstaniach śląskich w: Głos młodzieży Wiejskiej R. V, 1961, nr 5, tamże A. Roczmierowski, Harcerze krakowscy w III powstaniu, dr Wł. Abłamowicz Pro memoria.
8. Kraków otrzymał to zaszczytne odznaczenie w czasie XV jubileuszowego zjazdu Związku Powstańców Śląskich, który odbywał się w podwawelskim grodzie w maju 1936 r., por. Powstaniec Śląski R. X, 1936, nr 9—10.
Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi, ustawiony podczas powstania w 1921 r. przez dowództwo wojsk powstańczych. Odznaka w postaci krzyża noszonego na wstążce niebieskiej z białymi brzegami. Początkowo nadawana była sama wstążka, która noszona była w dziurce drugiego guzika munduru, dopiero w 1931 r. rozkazem Ministerstwa Spraw Wojskowych dozwolono noszenie na wstędze krzyża z białego metalu.
9. Por. Echo Krakowa z dnia 12 I 1959 oraz Gazeta Krakowska z dnia 12 I 1959.
Śląski Krzyż Powstańczy ustanowiony przez KRN w 1946 r. za udział w walkach przeciw zaborcom niemieckim w powstaniach śląskich 1919—1921. Odznaką jego jest stylizowany krzyż równoramienny jasno metalowy, oksydowany. Na poziomych ramionach krzyża daty 1921, 1939, na dolnym ramieniu data 194)5. W środku licowej strony krzyża szafirowo emaliowana tarcza z jasno metalowym orłem. Na środku odwrotnej strony napis „KRN 1946”, w otoku napis „Bojownikom Śląska”. Krzyż ten nosi się na wstążce o pięciu kolorach. Por. Odznaczenia, ordery i medale Rzeczypospolitej Polskiej, Lwów 1935 oraz H. Holder, Ordery i odznaczenia PRL, Warszawa 1963.
Pobrania
Wersja elektroniczna opublikowana
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Szczegóły zob. w zakładce Prawa autorskie i udostępnianie.
