Buduar czy kaplica

Authors

  • Maria Zientara

DOI:

https://doi.org/10.32030/

Abstract

Brak abstraktu dla tego artykułu.

References

1. O robotach J. Sollariego dla Wawrzyńca Wodzickiego (w:) J. Kossowski, Krzysztofory, praca magisterska, mps K-ów 1953 r., s. 21; B. Kleszczyńska, B. Krasnowolski, Pałac „pod Krzysztofory”. Dokumentacja historyczna, Kraków 1978 r., przyp. 96.

2. J. Kossowski, o.c., s. 13–14.

3. B. Kleszczyńska, B. Krasnowolski, o.c., s. 55.

4. J. Pagaczewski, Baltazar Fontana w Krakowie, „Rocznik krakowski”, XI, 1909 r., s. 42–43.

5. F. Klein, Pałac „pod Krzysztofory” w Krakowie, Kraków 1914 r.

6. J. Pagaczewski, o.c., s. 42.

7. J .Kossowski, o.c., s. 14.

8. B. Kleszczyńska, B. Krasnowolski, o.c., s. 10.

9. J. Pagaczewski, o.c., s. 42.

10. Humbert pozostawał ze starostą brzegowskim w zażyłej przyjaźni, a przez pewien czas mieszkał nawet u niego w pałacu krzysztoforskim (zob. Bibl. PAN w Krakowie, rkps 1170). Tu wśród lokatorów zamieszkujących pałac „pod Krzysztofory” wymienia się również „architekta Umberta”. Przyjaźń utrwalała dodatkowo przynależność obu do miejscowego wolnomularstwa. Autorstwo Humberta potwierdza przede wszystkim analiza porównawcza dekoracji kominka z zachowanymi realizacjami krakowskimi tego architekta. Analiza stylistyczna detalu architektonicznego w pałacu krzysztoforskim, skłania do przypisania Humbertowi oprócz kominka także portalu z loggii arkadowej na dziedzińcu. Portal zwieńczony jest heraldycznym przedstawieniem orła takim samym jakie widzimy w nagrobku hr. Piotra Dunina i jego żony Zofii z Małachowskich z kościoła Mariackiego w Krakowie. Projektu Humberta jest także zapewne stiukowa dekoracja w sali NKN-u w Krzysztoforach (por. z dekoracją ryzalitów pałacyku Wolnomularstwa, dziś ul. Kopernika 7).

11. L. Rèau, Iconographie de l’art chrétien, Paris 1955, t. I, cz. I.

12. Różdżka wywodzi swój rodowód z Księgi Izajasza, rozdz. 11,1. Była to przepowiednia mesjańska, która brzmiała „a wyrośnie różdżka z pnia Jessego, wypuści się odrośl z jego korzenia”. Początkowo odnoszono tę przepowiednię do Jezusa a potem przeniesiono ją również na Matkę Boską, wywodzącą się z tego samego rodu Jessego (Izaja). Przepowiednię tę chętnie wykorzystywano także w kazaniach ze względu na piękną grę słów – virga – różdżka, virgo – Dziewica. Wiadomości o symbolach Maryjnych (w:) A. Klawek, Biblijne symbole Maryjne, „Ruch biblijny i liturgiczny”, nr 1–3.

13. Medaliony na gurtach sklepieniowych w prezbiterium kościoła św. Anny w Krakowie, dwa medaliony w prezbiterium kościoła św. Andrzeja w K-ie. Ołtarze: z Apoteozą św. Katarzyny i Niepokalanym Poczęciem Najświętszej Marii Panny z kościoła św. Anny w K-ie, Gloria św. Jacka w kaplicy pod wezwaniem tegoż świętego z kościoła O.O. Dominikanów w Krakowie.

14. G. Ripa, Della più che novissima Iconologia di anepliata, Siena 1613, cz. II, s. 499.

15. W okresie między 20 VIII 1702 r. a kwietniem 1703 r. B. Fontana przebywał na Morawach, uchodząc z Krakowa przed wojskami szwedzkimi, (w:) J. Pagaczewski, o.c., s. 15.

16. Archiwum Wodzickich z Kościelnik, Zakład Narodowy im. Ossolińskich we Wrocławiu. Dział Rękopisów, fol. 11 593, m.in. Regestr wydanych pieniędzy na różne potrzeby kamienice Krzysztofory zwanej” lata 1682–84.

17. Odn. fragm. testamentu: „(…) a za odwdzięczony dobry afekt nie udzielam jej po częściach substanciej respektem należnym dzieci, ani opiśnie wymyślonemi sposobami. Ale jakom z miłości mojej ku niej na ruchomych i nieruchomych rzeczach cokolwiek nam spólnym staraniem Bóg dał, a Aktach Grodu Krakowskiego zeznał, tak chcę aby tego wszystkiego póki Jej Bóg użyczać będzie zdrowia, zażywała.” Testament Wawrzyńca Jana Wodzickiego 1695 r., s. 27–34, fol. 11 577, A.W., Bibl. Narod, im. Ossolińskich we Wrocławiu.

18. „Dział z r. 1715”, s. 243–266, fol. 11 590 A.W.

19. W. Tatarkiewicz, Czarny marmur w Krakowie, „Prace Komisji Historii Sztuki”, t. X, s. 112. Ponadto obok cyt. wyżej pozycji skorzystano m.in. z następującej bibliografii: J. Pagaczewski, Geneza i charakterystyka sztuki Baltazara Fontany, Rocznik Krakowski, t. XXX, 1938 r.; Z. Maślińska-Nowakowa, Literackie źródła dekoracji kościoła św. Anny w Krakowie, Rocz. Krak., t. 42, 1971 r.; Z. Maślińska-Nowakowa, Formy słowno-obrazowe dekoracji kościoła św. Anny w Krakowie (w:) Mater. Stow. Hist. Szt., Gdańsk, t. 42, 1966 r.; L. Rèau, Iconographie de l’art chretien, Paris 1955 r., t. 1–3; Raimond van Marle, Iconographie de l’art prophane au Moyen- Âge et a la Renaissance et la décoration des demeures, La Haye 1932 r., t. II; K. Radoński, Święci i błogosławieni kościoła katolickiego, Encyklopedia hagiograficzna, Warszawa–Poznań–Lublin 1947 r.; Encyklopedia katolicka, pod red. F. Gryglewicza, R. Łukaszyńskiej, Z. Sułowskiego, Lublin 1973 r.; A. Osiński, Słownik mitologiczny, Warszawa 1983 r.; Mała encyklopedia kultury świata antycznego, pod red. K. Kumanieckiego, K. Michałowskiego, L. Winniczuk, Warszawa 1952 r.; S. Wodzicki, Wspomnienia, Kraków 1873 r.

Downloads

Published

2025-12-16

Issue

Section

Articles

How to Cite

Buduar czy kaplica. (2025). Krzysztofory: Scientific Bulletin of the Historical Museum of the City of Kraków, 13, 65-73. https://doi.org/10.32030/