Leksyka przestępcza w trylogii złodziejskiej Sergiusza Piaseckiego
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.16.2021.31.26Słowa kluczowe:
socjolekt przestępczy, Sergiusz Piasecki, trylogia przestępczaAbstrakt
Criminal Sociolect in The Criminal Trilogy by Sergiusz Piasecki
The author of the article aims at reconstructing the criminal sociolect of the North-Eastern Borderlands in 1918-1919, based on The Criminal Trilogy by Sergiusz Piasecki. The plot of the novels takes place in Minsk Litewski, which, at that time, was full of thieves from all regions of Poland. In the novels, Piasecki recreated the sociolect of thieves living in the North-Eastern Borderlands, using the authentic criminal lexis. The authenticity of this sociolect is confirmed both by the materials provided by Piasecki himself (preface, footnotes and vocabulary of thieves’ language) and by their comparison with other lexicographic scientific descriptions concerning criminal vocabulary from the first half of the twentieth century.
Pobrania
Bibliografia
Źródła
E: K. Estreicher, Szwargot więzienny, Kraków – Warszawa 1903.
K: A. Kurka, Słownik mowy złodziejskiej, wyd. 2 zm. i rozsz., Lwów 1899.
LW: Żargon mowy przestępców „Blatna muzyka”: ogólny zbiór słów gwary złodziejskiej, oprac. W. Ludwikowski, H. Walczak, Warszawa 1922.
Piasecki S., 1990a, Jabłuszko, Wrocław.
Piasecki S., 1990b, Spojrzę ja w okno, Warszawa.
Piasecki S., 1990c, Nikt nie da nam zbawienia, Warszawa.
Ud: S. Udziela, 1892, Żargon złodziejski we Lwowie, za: M. Rak, Kilka uwag o socjolekcie przestępczym polszczyzny przedwojennego Lwowa, „Socjolingwistyka” XXX, 2016, s. 133–145.
Uł: H. Ułaszyn, Język złodziejski, „Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Prace Wydziału I”, nr 11, Łódź 1951.
Literatura
Balʹdaev D.S., Belko V.K., Isupov I.M. (red.), 1992, Slovarʹ tûremno-lagerno-blatnogo žargona, Моskva.
Demel R., 2001, Sergiusz Piasecki (1901–1964): życie i twórczość, Warszawa.
Gorbacz O., 2006, Arg̀o v Ukraïni, Lviv.
Grabias S., 1997, Język w zachowaniach społecznych, wyd. 2 popr., Lublin.
Grabias S., 2010, Środowiskowe i zawodowe odmiany języka – socjolekty, [w:] J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski, wyd. 3, Lublin, s. 235–253.
Kołodziejek E., 2015, Człowiek i świat w języku subkultur, wyd. 2 zm., „Rozprawy i Studia – Uniwersytet Szczeciński”, t. 901, Szczecin.
Kubusiak E., 2018, Sergiusz Piasecki – człowiek pogranicza i jego język (na podstawie powieści Kochanek Wielkiej Niedźwiedzicy), [w:] R. Lipelt (red.), Na pograniczach: o stosunkach społecznych i kulturowych, „Na Pograniczach Kultur i Narodów”, t. 10, Sanok, s. 39–55.
Kurzowa Z., 2006, Język polski Wileńszczyzny i kresów północno-wschodnich XVI–XX w., Kraków.
Labocha J., Tutak K., 2005, Podstawy analizy składniowej wypowiedzeń, „Język, Tekst, Komunikacja”, Kraków.
Loewe I., 2007, Gatunki paratekstowe w komunikacji medialnej, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 2513, Katowice.
Małocha A., 1994, Żydowskie zapożyczenia leksykalne w socjolekcie przestępczym, [w:] J. Anusiewicz, B. Siciński (red.), Języki subkultur, „Język a Kultura”, t. 10, Wrocław, s. 135–170.
Milewski S., 2009, Szemrane towarzystwo niegdysiejszej Warszawy, Warszawa.
Nevzorova-Kmech E., 2018, Blatna muzyka („Żargon mowy przestępców”) F.V. Trachtenberga i Żargon mowy przestępców. „Blatna muzyka”. Ogólny zbiór słów gwary złodziejskiej W. Ludwikowskiego i H. Walczaka (analiza porównawcza), „Acta Universitatis
Lodziensis. Folia Linguistica Rossica” 15, s. 63–79, [on-line:] https://doi.org/10.18778/1731- 8025.15.08.
Piekot T., 2008, Język w grupie społecznej: wprowadzenie do analizy socjolektu, Wałbrzych.
Polechoński K., 2000, Żywot człowieka uzbrojonego: biografia, twórczość i legenda literacka Sergiusza Piaseckiego, Warszawa – Wrocław.
Rak M., 2016, Kilka uwag o socjolekcie przestępczym polszczyzny przedwojennego Lwowa, „Socjolingwistyka” XXX, s. 133–145.
Reychman J., 1965, Zapożyczenia tureckie w polskiej gwarze złodziejskiej, „Język Polski” XLV, s. 154–163.
Skarżyński M., 2015, Rosyjskie липа, липовый i polskie lipa, lipny, „LingVaria” nr 10 (19), s. 195–204, [on-line:] https://doi.org/10.12797/LV.10.2015.19.13.
Stępniak K., 1986, Słownik gwar środowisk dewiacyjnych, Warszawa.
Stępniak K., 2013, Słownik gwar przestępczych, Kraków.
Szczerbowski T., 2018, Polskie i rosyjskie słownictwo slangowe, „Prace Monograficzne – Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie”, nr 869, Kraków.
Wilkoń A., 1987, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach”, nr 865, Katowice.
