Dojrzewanie do własnego głosu, czyli „Rejwach” Mikołaja Grynberga
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.17.2020.65.04Keywords:
Mikołaj Grynberg, the Holocaust, post-memory, trauma, silence, fearAbstract
Maturing to One’s Own Voice, or ‘Rejwach’ by Mikołaj Grynberg
The early books by Mikołaj Grynberg containing conversations with survivors and their children allowed the writer to discover perspectives unknown to him before. With time these stories, combined with his own experiences, have become the basis for writing ‘Rejwach’. In the article, while introducing the author’s search for form, the author will show how the contemporary writing about the Holocaust has evolved. Grynberg, on the basis of testimonies he has heard, creates stories which many people affected by the Holocaust can identify with – people from the first, second and even third generation of survivors. Although fictitious, they have a universal value.
Downloads
References
Buryła S., Prawda, reprezentacja, stosowność w literaturze Holokaustu, [w:] Prawda w literaturze. Studia, red. A. Tyszczyk, J. Borowski, I. Piekarski, Lublin 2009.
Cuber M., Metonimie Zagłady: o polskiej prozie lat 1987-2012, Katowice 2013.
Domańska E., Mikrohistorie. Spotkania w międzyświatach, Poznań 1999.
Grynberg M., Księga wyjścia, Wołowiec 2018.
Grynberg H., Monolog polsko-żydowski, Wołowiec 2012.
Grynberg M., Ocaleni z XX wieku. Po nas nikt już nie opowie, najwyżej ktoś przeczyta, Warszawa 2012.
Grynberg M., Oskarżam Auschwitz. Opowieści rodzinne, Wołowiec 2014.
Grynberg M., Rejwach, Warszawa 2017.
Hirsch M., Family Frames. Photography, Narrative and Postmemory, Cambridge–London 2012.
Hirsch M., Past Lives: Postmemories in Exile, „Poetics Today” 1996, vol. 17, nr 4, https://doi.org/10.2307/1773218. DOI: https://doi.org/10.2307/1773218
Hirsch M., The Generation of Postmemory. Writing and Visual Culture after the Holocaust, New York 2012. DOI: https://doi.org/10.5749/minnesota/9780816674695.003.0009
Hirsch M., Żałoba i postpamięć, przeł. K. Bojarska, [w:] Teoria wiedzy o przeszłości na tle współczesnej humanistyki. Antologia, red. E. Domańska, Poznań 2011.
Hoffman E., After Such Knowledge. A Meditation on the Aftermath of the Holocaust, London 2005.
Karolak S., Utwory o matkach i córkach. Kobiece narracje postmemorialne, „Politeja” 2015, nr 35, https://doi.org/10.12797/Politeja.12.2015.35.13. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.12.2015.35.13
Kolk van der B.A., Hart van der O., Natrętna przeszłość: elastyczność pamięci i piętno traumy, [w:] Antologia studiów nad traumą, red. T. Łysak, przeł. T. Bilczewski i in., Kraków 2015.
Kuchta A., Zawłaszczone narracje. Obrazy postpamięci w zbiorze „Oskarżam Auschwitz. Opowieści rodzinne” Mikołaja Grynberga, „Konteksty Kultury” 2015, t. 12, z. 2.
Leociak J., Tekst wobec zagłady (o relacjach z getta warszawskiego), Wrocław 1997.
Łysak T., Meandry ujawnienia – późne odkrycie tożsamości w „Rodzinnej historii lęku” Agaty Tuszyńskiej, [w:] Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania, red. E. Domańska, P. Czapliński, Poznań 2009.
Łysak T., Powroty Evy Hoffman, „Res Publica Nowa” 2005, nr 5.
Mach A., Świadkowie świadectw. Postpamięć zagłady w polskiej literaturze najnowszej, Warszawa–Toruń 2016.
Majdosz S., Pamięć i trauma dziedziczona w „Krajobrazie z dzieckiem” Romana Grena, „Oskarżam Auschwitz” Mikołaja Grynberga oraz „Pensjonacie” Piotra Pazińskiego, „Politeja” 2017, nr 47, https://doi.org/10.12797/Politeja.14.2017.47.04. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.14.2017.47.04
Molisak A., Obecność Boga w historii – żydowska perspektywa po Auschwitz wedle Emila Fackenheima, [w:] Teraźniejszość i pamięć przeszłości. Rozumienie historii w literaturze polskiej XX i XXI wieku, red. H. Gosk, A. Zieniewicz, Warszawa 2006.
Orwid M., Przeżyć… I co dalej?, Kraków 2006.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych ze wstępem i komentarzami, red. A. Jankowski, L. Stachowiak, K. Romaniuk, przeł. W. Borowski i in., Poznań 2003.
Ronen S., Zakhor, [w:] Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, współpr. J. Kalicka, Warszawa 2014.
Rottenberg A., Proszę bardzo, Warszawa 2009.
Spiegelman A., Maus. Opowieść ocalałego. 1: Mój ojciec krwawi historią, przeł. P. Bikont, Kraków 2001.
Spiegelman A., Maus. Opowieść ocalałego. 2: I tu się zaczęły moje kłopoty, przeł. P. Bikont, Kraków 2001.
Spiegelman A., Maus. Opowieść ocalałego. 1-2, przeł. P. Bikont, Kraków 2010.
Szczepan A., Polski dyskurs posttraumatyczny. Literatura polska ostatnich lat wobec Holokaustu i tożsamości żydowskiej, [w:] Kultura po przejściach, osoby z przeszłością. Polski dyskurs postzależnościowy – konteksty i perspektywy badawcze, red. R. Nycz, Kraków 2011.
Szwajca K., Ocaleni z Holokaustu w oczach psychiatry, czyli o milczeniu i pamięci, [w:] Pamięć Shoah. Kulturowe reprezentacje i praktyki upamiętniania, red. T. Majewski, A. Zeidler-Janiszewska, Łodź 2009.
Szwarcman-Czarnota B., W łańcuchu tradycji, [w:] Pamięć wędrówki, wędrówka pamięci, red. A. Lipowska-Teutsch, E. Ryłko, Kraków 2008.
Tokarska-Bakir J., My z Jedwabnego, [w:] taż, Rzeczy mgliste. Eseje i studia, Sejny 2004.
Ubertowska A., Literatura i pamięć o Zagładzie: archiwa, ślady, krypty, [w:] Stosowność i forma. Jak opowiadać o Zagładzie, red. M. Głowiński i in., Kraków 2005.
Więckowski R., Postpamięć krytyczna w narracjach potomków ocalonych z Szoa (J. Dres, M. Grynberg, G. Rossenberg), „Politeja” 2017, nr 47, https://doi.org/10.12797/Politeja.14.2017.47.05. DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.14.2017.47.05
Yerushalmi Y.H., Zachor. Żydowska historia i żydowska pamięć, przeł. M. Wójcik, Warszawa 2014.
Zaleski M., Formy pamięci. O przedstawianiu przeszłości w polskiej literaturze współczesnej, Warszawa 1996.
Źródła internetowe
Kuryluk E., Petrov M., Ewa Kuryluk: Jestem Australijką, Jewish.org.pl, 28 II 2011, [online] http://new.jewish.org.pl/aktualnosci/jestem-australijk-3963/, 7 XI 2017.
Mazur A., Mikołaj Grynberg, Culture.pl, 8 IV 2014 [online] http://culture.pl/pl/tworca/mikolaj-grynberg, 15 XII 2017.
Padoł E., Mikołaj Grynberg: dużo bólu i z wielu stron, Onet.pl, 19 IV 2017, [online] http://ksiazki.onet.pl/mikolaj-grynberg-duzo-bolu-i-z-wielu-stron-wywiad/cq0rk7, 10 XII 2017.
Pawlikowska D., Dziedziczenie pamięci: Mikołaj Grynberg, Rejwach, kreatywna.pl, 31 V 2017, [online] http://www.kreatywna.pl/kultura/ksiazki/dziedziczenie-pamieci-mikolaj-grynberg-rejwach/, 8 XII 2017.
Poznański P., Destylat z bólu. Spotkanie z Mikołajem Grynbergiem, autorem książki „Rejwach”, Zupełnie Inna Opowieść, 28 IV 2017, [online] https://zupelnieinnaopowiesc.com/2017/04/28/destylat-z-bolu-spotkanie-z-mikolajem-grynbergiem-autorem-ksiazkirejwach-zupelnie-inna-opowiesc/, 15 XII 2017.
Rybicka U., Fikcja okazała się prawdą – rozmowa z Mikołajem Grynbergiem, „Chidusz” 2017,nr 38, [online] https://chidusz.com/mikolaj-grynberg-rejwach/, 12 XII 2017.
Urbaniak M., Mikołaj Grynberg: Uważam, by nie przedawkować Auschwitz, Gazeta.pl, [online] http://weekend.gazeta.pl/weekend/1,152121,21799862,mikolaj-grynberg-uwazam-by-nie-przedawkowac-auschwitz.html, 11 XII 2017.
Wójtowicz-Zając A., Tajni Żydzi (Mikołaj Grynberg „Rejwach”), „Art Papier” 2017, nr 15-16, [online] http://www.artpapier.com/index.php?page=artykul&wydanie=330&artykul=6281, 10 XII 2017.
Downloads
Published
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
