Myśl społeczna Zygmunta Baumana przed Marcem 1968: Od "mechanistycznej" o "aktywistycznej" wersji marksizmu
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.11.2014.32.10Keywords:
Zygmunt Bauman, Marxism-Leninism, revisionism, praxis, March 1968Abstract
The Social Thought of Zygmunt Bauman before March 1968: from the “Mechanistic” to the “Activistic” Version of Marxism
In the middle of the 1960s Bauman indicated two ways of interpretation of Karl Marx’ thought. The former he defined as “mechanistic”, the latter as “activistic”. He stated that the representatives of the mechanistic one emphasise the concept of historical necessity. They aim at exploring the direction of social processes and making people conscious of it. The representatives of the activistic version of Marxism concentrate on the role of human praxis. They emphasise the role of individual initiative in making history. The typology made by Bauman is useful not only in making research of Marxist thought, but in outlining the evolution of his own very early sociology as well. When he began his academic career in Poland he had strongly believed in the laws of history and had anticipated the quick “leap to the Kingdom of Freedom”. However, in the course of time his view on this subject had changed. Short before his expulsion from Poland he accepted the “activistic” interpretation of Marxism, based on the indeterministic vision of society. In this paper I present this evolution and indicate the social and political factors that contributed to it. Another aim of this article is to evaluate the very early Marxist thought of Zygmunt Bauman.
Downloads
PlumX Metrics of this article
References
Prace Zygmunta Baumana
Google Scholar
Od mitu „społeczeństwa managerów” do apologii dywersji i agresji, „Myśli Filozoficzna” 1955, nr 1.
Google Scholar
O potrzebie socjologii partii, „Myśl Filozoficzna” 1957, nr 2.
Google Scholar
Zagadnienia centralizmu demokratycznego w pracach Lenina, Warszawa 1957.
Google Scholar
Socjalizm brytyjski. Źródła, filozofia, doktryna polityczna, Warszawa 1959.
Google Scholar
Klasa, ruch, elita. Studium socjologiczne dziejów angielskiego ruchu robotniczego, Warszawa 1960, Studia Socjologiczno‑Polityczne, 5.
Google Scholar
Wzory sukcesu warszawskiej młodzieży, „Studia Socjologiczne” 1961, nr 3.
Google Scholar
Członkowie partii i aktyw partyjny w zakładzie produkcyjnym, „Kultura i Społeczeństwo” 1962, t. 6, nr 4.
Google Scholar
Społeczeństwo, w którym żyjemy, Warszawa 1962.
Google Scholar
Zarys socjologii. Zagadnienia i pojęcia, Warszawa 1962.
Google Scholar
Antonio Gramsci – czyli socjologia w działaniu, „Kultura i Społeczeństwo” 1963, t. 7, nr 1.
Google Scholar
Idee, ideały, ideologie, Warszawa 1963, Co To Jest? Zarys marksistowskiej teorii społeczeństwa, Warszawa 1964.
Google Scholar
Dwie notatki na marginesie kultury masowej, „Kultura i Społeczeństwo” 1965, t. 9, nr 1.
Google Scholar
Kariera. Cztery szkice socjologiczne, Warszawa 1965, Co To Jest? Osobowość – kultura – struktura społeczna, „Studia Socjologiczne” 1965, nr 2.
Google Scholar
Trzy uwagi o problemach współczesnych wychowania, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1965, nr 4.
Google Scholar
Kultura i społeczeństwo. Preliminaria, Warszawa 1966.
Google Scholar
Człowiek i znak, „Studia Socjologiczne” 1967, nr 7.
Google Scholar
Modern Times, Modern Marxism, „Social Research” 1967, nr 3.
Google Scholar
Znak, struktura, kultura, „Kultura i Społeczeństwo” 1967, t. 11, nr 3.
Google Scholar
O frustracji i kuglarzach, „Kultura” 1968, nr 12.
Google Scholar
Przedmowa, [w:] Wydarzenia marcowe 1968, Paryż 1969, Biblioteka „Kultury”, 167. Dokumenty Instytutu Literackiego, 25.
Google Scholar
The End of Polish Jewry. A Sociological Review, „Bulletin on Soviet and East European Jewish Affairs” 1969, nr 3.
Google Scholar
Twenty Years After: The Crisis of Soviet‑Type Systems, „Problems of Communism” 1971, Vol. 20, nr 6.
Google Scholar
Socjalizm drugiego pokolenia, „Aneks” 1973, nr 2.
Google Scholar
Konflikty społeczne we wschodnioeuropejskim systemie politycznym, „Aneks” 1974, nr 4.
Google Scholar
Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2000, Spojrzenia.
Google Scholar
Konsumowanie życia, przeł. M. Wyrwas‑Wiśniewska, Kraków 2009, Cultura.
Google Scholar
Nowoczesność i Zagłada, przeł. T. Kunz, Kraków 2009.
Google Scholar
Socjalizm. Utopia w działaniu, przeł. M. Bogdan, Warszawa 2010, Idee, 25.
Google Scholar
Bauman Z., Wiatr J.J., O roli mas w historii, „Myśl Filozoficzna” 1953, nr 3.
Google Scholar
Bauman Z., Tester K., O pożytkach z wątpliwości. Rozmowy z Zygmuntem Baumanem, przeł. E. Krasińska, Warszawa 2003.
Google Scholar
Bauman Z., Kubicki R., Zeidler‑Janiszewska A., Życie w kontekstach. Rozmowy o tym, co za nami i o tym, co przed nami, Warszawa 2009.
Google Scholar
Bauman Z., Rovirosa‑Madrazo C., Żyjąc w czasie pożyczonym, przeł. T. Kunz, Kraków 2010.
Google Scholar
Appadurai A., Nowoczesność bez granic. Kulturowe wymiary globalizacji, przeł. Z. Pucek, Kraków 2005, Horyzonty Nowoczesności, 34.
Google Scholar
Baczko B., Wyobrażenia społeczne. Szkice o nadziei i pamięci zbiorowej, przeł. M. Kowalska, Warszawa 1994.
Google Scholar
Brzeziński D., Teoria socjologiczna jako narzędzie zmiany? Analiza performatywnego wymiaru myśli społecznej Zygmunta Baumana, „Kultura i Społeczeństwo” 2013, t. 57, nr 2, [online] http://dx.doi.org/10.2478/kultura‑2013‑0018.
Google Scholar
Eisler J., Polski rok 1968, Warszawa 2006, Monografie Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu IPN, 22.
Google Scholar
Engels F., Rozwój socjalizmu od utopii do nauki, [w:] K. Marks, F. Engels, Dzieła, t. 19: Marzec 1875 – maj 1883, Warszawa 1972.
Google Scholar
Flis A., Antynomie wielkiej wizji. Rekonstrukcja i krytyka marksowskiej teorii historii, Kraków 1990.
Google Scholar
Gontarczyk P., Towarzysz „Semjon”. Nieznany życiorys Zygmunta Baumana, „Biuletyn IPN” 2006, nr 6.
Google Scholar
Goodwin B., Taylor K., The Politics of Utopia. A Study in Theory and Practice, London 1982, Hutchinson University Library.
Google Scholar
Gramsci A., Listy z więzienia, przeł. M. Brahmer, Warszawa 1950, Klub Dobrej Książki.
Google Scholar
Jacoby R., Picture Imperfect. Utopian Thought for an Anti‑Utopian Age, New York 2005.
Google Scholar
Kempny M., O roli kategorii kultury w myśleniu socjologicznym. Przypadek Zygmunta Baumana, [w:] Powroty i kontynuacje. Zygmuntowi Baumanowi w darze, red. E. Tarkowska, Warszawa 1995.
Google Scholar
Kempny M., O ciągłości w Zygmunta Baumana refleksji nad kulturą, „Kultura i Społeczeństwo” 2005, t. 49, nr 3.
Google Scholar
Kołakowski L., Obrona rewolucji, „Aneks” 1974, nr 4.
Google Scholar
Kołakowski L., Główne nurty marksizmu, t. 3, Warszawa 2009.
Google Scholar
Kraśko N., O socjologii zaangażowanej Zygmunta Baumana, [w:] Powroty i kontynuacje. Zygmuntowi Baumanowi w darze, red. E. Tarkowska, Warszawa 1995.
Google Scholar
Leopold D., Socialism and (the Rejection of) Utopia, „Journal of Political Ideologies” 2007, Vol. 12, nr 3, [online] http://dx.doi.org/10.1080/13569310701622101.
Google Scholar
Lukes S., Marxism and Utopianism, [w:] Utopias, red. P. Alexander, R. Gill, London 1984, Colston Papers, 35.
Google Scholar
Miłosz Cz., Zniewolony umysł, Kraków 2004, Kolekcja „Gazety Wyborczej”, 16.
Google Scholar
Mucha J., Socjologia jako krytyka społeczna. Orientacja radykalna i krytyczna we współczesnej socjologii zachodniej, Warszawa 1986.
Google Scholar
Smith D., Zygmunt Bauman. Prophet of Postmodernity, Cambridge 1999, Key Contemporary Thinkers.
Google Scholar
Stalin J., O brakach w pracy partyjnej i o środkach likwidacji trockistowskich i innych dwulicowców, [w:] W. Lenin, J. Stalin, O budownictwie partyjnym. Artykuły, przemówienia i dokumenty, t. 2, Warszawa 1952.
Google Scholar
Szacki J., Historia myśli socjologicznej, Warszawa 2003.
Google Scholar
Tarkowska E., Koniec i początek, czyli próba antropologii społeczeństwa polskiego, [w:] Powroty i kontynuacje. Zygmuntowi Baumanowi w darze, red. E. Tarkowska, Warszawa 1995.
Google Scholar
Tester K., The Social Thought of Zygmunt Bauman, Houndmills 2004.
Google Scholar
Tester K., Jacobsen M.H., Bauman before Postmodernity. Invitation, Conversations and Annotated Bibliography 1953‑1989, Aalborg 2005.
Google Scholar
Wiatr J.J., Zygmunt Bauman i początki socjologii polityki w Polsce powojennej, [w:] Zrozumieć nowoczesność. Księga jubileuszowa Zygmunta Baumana, red. A. Chrzanowski, W. Godzic, A. Zeidler‑Janiszewska, Warszawa 1995.
Google Scholar
Zaremba M., Socjalizm, który coraz mniej dawał się lubić (Polska 1956‑1963), „Kultura i Społeczeństwo” 1999, t. 43, nr 4.
Google Scholar
Zaremba M., Wielka trwoga. Polska 1944‑1947.
Google Scholar
Ludowa reakcja na kryzys, Kraków 2012.
Google Scholar
Znaniecki F., Wstęp do socjologii, Warszawa 1988, Biblioteka Socjologiczna.
Google Scholar
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.