Na drodze ku przełomowi. Cerkiew greckokatolicka w Polsce lat 80. XX w.
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2023.83.01Keywords:
Ukrainian Greek-Catholic Church, communism in Poland, religion policyAbstract
TOWARDS A BREAKTHROUGH: GREEK CATHOLIC CHURCH IN POLAND IN THE 1980s
The 1980s brought certain policy changes towards the Greek Catholic Church in the communist-run People’s Republic of Poland. While the communist government never recognized this community (this occurred only after the free elections in June 1989) de jure, during the 1980s, the activities of the Greek Catholic clergy began to be tolerated to some degree. This lenient treatment also included some tolerance for the activities of the laity and official contacts with representatives of the hierarchy in exile. Furthermore, the last decade of Polish communist rule in Poland brought substantial changes among the Greek Catholics,or, more broadly, within the Ukrainian minority in Poland. During this time, a new generation of lay activists and young clergymen became active. In addition, Ukrainians in Poland expanded their relations with the Polish majority, including contacts with the democratic anti-communist opposition, among others. As a result, Ukrainian themes appeared in the so called second circuit (samizdat) publications distributed in Poland. These changes coincided with other phenomena and events of the decade, such as the creation of an active Greek Catholic laity or the celebration of the Millennium of the Baptism of Kyivan Rus’ in 1988. All of these changes resulted in strengthening the Greek Catholic Church in Poland, which was swiftly reborn as an independent community after the fall of communism.
Downloads
References
Błahosłowen, chto jde w imja Hospodnie. Pamjatka archijerejśkych widwidyn, red. S.L. Głódź, Rzym 1985.
Bortlik-Dźwierzyńska M., Niedurny M., Uciekinierzy z PRL, Katowice–Warszawa 2009.
Czuszak Ch., „Nemaje wilnoji Polszczi bez wilnoji Ukrajiny”. Ukrajina ta ukrajinci u politycznij dumci polśkoji opozyciji (1976-1989), Lviv 2011.
Drozd R., Ukraińska mniejszość narodowa wobec przemian politycznych w Polsce w latach 1980-1989, „Słupskie Studia Historyczne” 1999, nr 7.
Hałagida I., Polityka władz komunistycznych wobec Kościoła greckokatolickiego w krajach Europy Środkowo-Wschodniej (1944-1956) – podobieństwa i różnice, [w:] Kościół – naród – państwo. Działalność i dziedzictwo metropolity Andrzeja Szeptyckiego (1865–1944), red. A.R. Szeptycki, Wrocław–Warszawa 2011.
Hryckowian J., Z historii wspólnoty greckokatolickiej w Koszalinie (1971-2010), „Rocznik Koszaliński” 2009, nr 37.
Hvat I., The Ukrainian Catholic Church, the Vatican and the Soviet Union during the Pontificate of Pope John Paul II, „Religion in Communist Lands” 1983, nr 3, https://doi.org/10.1080/09637498308431092. DOI: https://doi.org/10.1080/09637498308431092
Hytrek-Hryciuk J., Syrnyk J., Mniejszości narodowe w Polsce wobec fenomenu „Solidarności”, [w:] NSZZ „Solidarność” 1980-1989, t. 7, red. Ł. Kamiński, G. Waligóra, Warszawa 2010.
Iwaneczko D., Opór społeczny a władza w Polsce południowo-wschodniej 1980-1989, Warszawa 2005.
Muszyńska J., Osiak A., Wojtera D., Obraz codzienności w prasie stanu wojennego. Gdańsk, Kraków, Warszawa, Warszawa 2006.
Olaszek J., „Nieliczni ekstremiści”. Podziemna „Solidarność” w propagandzie stanu wojennego, Gdańsk 2010.
Paczkowski A., Droga do „mniejszego zła”. Strategia i taktyka obozu władzy. Lipiec 1980–styczeń 1982, Kraków 2002.
Paczkowski A., Wojna polsko-jaruzelska. Stan wojenny w Polsce 13 XII 1981–22 VII 1983, Warszawa 2006.
Pelc P., Położenie prawne Kościoła greckokatolickiego w Polsce w latach 1945-1989, „Więź” 1992, nr 7.
Prus E., Patriarcha galicyjski. Rzecz o arcybiskupie Andrzeju Szeptyckim, metropolicie grekokatolickim (1865-1944), Wrocław 1999.
Prus E., Władyka Świętojurski. Rzecz o arcybiskupie Andrzeju Szeptyckim (1865-1944), Warszawa 1985.
Senyk S., Łatynizacija w ukrajinśkij katołyćkij Cerkwi, Lublin 1990.
Słabig A., Kościół prawosławny i greckokatolicki na Pomorzu Środkowym w polityce władz lokalnych w latach 1945-1989, [w:] Kościół katolicki w realiach władzy komunistycznej na Pomorzu Środkowym w latach 1945-1989, red. T. Ceynowa, P. Knap, Szczecin 2011.
Słabig A., Pozostać czy wyemigrować. Autochtoni i Ukraińcy w województwie pilskim w latach 1975-1989 w dokumentach Służby Bezpieczeństwa, „Zapiski Historyczne” 2013, t. 78, nr 2.
Słabig A., Ukraińcy na Pomorzu Środkowym w latach 1975-1989 – liczebność, rozmieszczenie, działalność społeczno-kulturalna i wyznaniowa, zagadnienie emigracji, inwigilacja, „Słupskie Studia Historyczne” 2013, nr 19.
Stan wojenny w Polsce 1981-1983, red. A. Dudek, Warszawa 2003.
Stankiewicz A., Ukraina i Ukraińcy w polskich obchodach milenijnych Chrztu Rusi w Kijowie, „Zeszyty Naukowe KUL” 1991, t. 34, nr 1-2.
Stola D., Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949-1989, Warszawa 2010.
Szczepański T., Mniejszości narodowe w myśli politycznej opozycji polskiej w latach 1980-1989, Toruń 2008.
Szeptyćkyj A., Jak buduwaty ridnu chatu, Lublin 1990.
Zięba A.A., Katołyćka Cerkwa w Polszczi i ukrajinci pislia druhoji switowoji wijny, „Suczasnist” 1989, z. 2.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.