Between Legal and Real Recognition: The Identity Politics of Lemko Activists

Authors

  • Ewa Michna Jagiellonian University, Kraków

DOI:

https://doi.org/10.12797/RRB.18.2022.18.01

Keywords:

identity policy, ethnicity, Lemkos, minorities, identity

Abstract

The article analyzes the identity policy pursued by those Lemko activists for whom the political transformation of the early 1990s allowed to express of their identity unfetteredly. The democratization of social life conducted the next stage of Lemkos’ emancipation, which began along with the process of national differentiation of the Eastern Slavs. This paper presents the main challenges that ethnic activists from the group with a disputed by various social actors status have faced. It reveals the emancipation of the Lemko community with a diachronic approach, considering changes caused by the formalization of the group, with its inclusion in the Act of 6 January 2005 on national and ethnic minorities and on the regional languages.

Author Biography

Ewa Michna, Jagiellonian University, Kraków

dr hab. – socjolożka, profesorka UJ, w Instytucie Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół socjologii narodu i stosunków etnicznych, mniejszości narodowych i grup etnicznych nieposiadających własnego państwa, polityki państw Europy Środkowo‑Wschodniej wobec mniejszości, zagadnień tożsamości etnicznej i polityki tożsamości, roli historii w polityce tożsamości. Autorka książek: Łemkowie. Grupa etniczna czy naród? (1995); Kwestie etniczno‑narodowościowe na pograniczu Słowiańszczyzny wschodniej i zachodniej. Ruch rusiński na Słowacji, Ukrainie i w Polsce (2004). Redaktorka i jedna ze współautorek książki Identity Strategies of Stateless Ethnic Minority Groups in Contemporary Poland (2020).

References

Babiński, Grzegorz. 2004. „Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce w świetle spisu ludności z roku 2002”. Studia Socjologiczne, nr 1(172): 139–152.

Billig, Michael. 2008. Banalny nacjonalizm. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy Znak.

Duć‑Fajfer, Helena. 2013. „Tożsamość narodowa i język Łemków w XIX i XX w.” W: Łemkowie.

Red. Beata Machul-Telus, 29–77. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Duć‑Fajfer, Helena. 2021. „Lemko Language, Quo Vadis?: Current Issues in the Linguistics Field of Lemko Identity: Loss and Revitalisation”, W: Approaches to Rusyn 2017. Red.

Elena Boudovskaia, 41–55. Sapporo: Slavic‑Euroasian Research Center, Hokkaido University.

Dziewierski, Marek, Pactwa, Bożena, Siewierski, Bogdan. 1992. Dylematy tożsamości. Studium społeczności łemkowskiej w Polsce. Katowice: „Randall & Sfinks”.

Eisenberg, Avigail, Kymlicka, Will. 2011. „Bringing Institutions Back in How Public Institutions Assess Identity”. W: Identity Politics in the Public Realm. Bringing Institutions Back in. Red. Avigail Eisenberg, Will Kymlicka, 1–30. Vancouver Toronto: UBC Press. DOI: https://doi.org/10.59962/9780774820837-003

Eriksen, Thomas, H. 2014. Globalisation: The Key Concepts (2nd Ed.). London: Bloomsbury Academic.

Eriksen, Thomas, H. 2015. Small Places, Large Issues: An Introduction to Social and Cultural Anthropology. New York: Pluto Press, https://doi.org/10.2307/j.ctt183p184. DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt183p184

Habermas, Jürgen. 1993. Obywatelstwo a tożsamość narodowa. Rozważania nad przyszłością Europy, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN.

Heyes, Cressida. 2002. „Identity Politics”. The Stanford Encyclopedia of Philosophy. Dostęp: 28.11.2022. http://plato.stanford.edu/archives/fall2002/entries/identity‑politics.

Horbal, Bogdan. 1997. Działalność polityczna Łemków na Łemkowszczyźnie 1918–1921. Wrocław: Oficyna Wydawnicza „Arboretum”.

Jasińska‑Kania, Aleksandra. 2006. „Teorie tożsamości i różnicy. Wstęp”. W: Współczesne teorie socjologiczne. Red. Aleksandra Jasińska‑Kania, Lech Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski, 1115–1118. Warszawa: PWN.

Kertzer, David, I., Arel, Dominique. 2002. „Censuses Identity Formation, and the Struggle for Political Power”. W: Census and Identity: The Politics of Race, Ethnicity and Language in National Censuses. Red. David I. Kertzer, Dominique Arel, 1–42. Cambridge University Press, https://doi.org/10.1017/CBO9780511606045.002. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511606045.002

Kymlicka, Will, red. 1995. The Rights of Minority Cultures. Oxford: Oxford University Press. Leftwich, Adrian. 2004a. „Thinking Politically: On the Politics of Politics”. W: What is Politics? The Activity and its Study. Red. Adrian Leftwich, 1–22. Cambridge: Polity Press.

Leftwich, Adrian. 2004b. „The Political Approach to Human Behaviour: People, Resources and Power”. W: What is Politics? The Activity and its Study. Red. Adrian Leftwich, 100–118. Cambridge: Polity Press.

Łodziński, Sławomir. 2004. „Narodowy Spis Powszechny (2002) a problemy uznania za mniejszość narodową (etniczną). Łemkowie, Ślązacy, Kaszubi”. Przegląd Polonijny, nr 3: 27–46.

Łodziński, Sławomir. 2005. Równość i różnica. Mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Łodziński, Sławomir. 2020. „Equal and More Equal: Ethnic Communities and Polish Public Policy 1989–2018”. W: Identity Strategies of Stateless Ethnic Minority Groups in Contemporary Poland. Red. Ewa Michna, Katarzyna Warmińska, 1–29. Migration, Minorities and Modernity, vol 5. Springer, Cham, https://doi.org/10.1007/978‑3‑030‑41575‑4_1. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-41575-4_1

Magocsi, Paul, R. 1983. „Old Ruthenianism and Russophilism: A New Conceptual Framework for Analyzing National Ideologies in Late‑Nineteenth‑Century Eastern Galicia”. W: American Contributions to the Ninth International Congress of Slavists, Kijów, September 1983. Red. Peter Debreczeny, 305–324. Michigan: Slavica.

Magocsi, Paul, R. 2022. Pod osłoną gór. Dzieje Rusi Karpackiej i Karpatorusinów. Tłum. Marek Król. Rzeszów: Libra.

Michna, Ewa. 1995. Łemkowie. Grupa etniczna czy naród? Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.

Michna, Ewa. 2011. „Pomiędzy tradycją a współczesnością. Tożsamość Łemków na początku XXI wieku”. Studia Migracyjne – Przegląd Polonijny, nr 4: 189–208.

Michna, Ewa. 2013. „Łemkowskie organizacje społeczne – współczesna działalność na rzecz podtrzymania i rozwoju kultury”. W: Łemkowie. Red. Beata Machu-Telus, 197–223. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe.

Michna, Ewa. 2020. „Emancypacja łemkowskiej wspólnoty pamięci. Upamiętnienia w ramach obchodów 70. Rocznicy Akcji «Wisła»”. W: Kultury i krajobrazy pamięci. Red. Marek Dziewierski, Bożena Pactwa, 123–136. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Michna, Ewa. 2021. „The Emancipation of the Lemko Language in the Context of Language

Ideologies of Lemko Ethnic Activists”. W: Approaches to Rusyn 2017. Red. Elena Boudovskaia, 75–105. Sapporo: Slavic‑Euroasian Research Center, Hokkaido University.

Michna, Ewa, Warmińska, Katarzyna, red. 2020. „Introduction. Identity Strategies of Stateless Ethnic Minority Groups in Contemporary Poland”, vii–xx. Migration, Minorities and Modernity, t. 5. Springer, Cham, https://doi.org/10.1007/978‑3‑030‑41575‑4. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-41575-4

Moklak, Jarosław. 1997. Łemkowszczyzna w Drugiej Rzeczypospolitej. Zagadnienia polityczne i wyznaniowe. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”.

Nijakowski, Lech. 2006. „Status grup etnicznych oraz mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w świetle wyników Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku”. W: Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku.

Red. Lucjan Adamczuk, Sławomir Łodziński, 144–145. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar i Polskie Towarzystwo Socjologiczne.

Nowak, Jacek. 2000. Zaginiony świat? Nazywają ich Łemkami. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”.

Nowicka, Ewa. 2009. „Kulturowa odmienność w działaniu. Narody duże i małe, stare i młode”. W: Kulturowa odmienność w działaniu. Kultury i narody bez państwa. Red. Ewa Nowicka, 9–22. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS.

Nowicka, Ewa. 2020. „Swoi i obcy, bliscy i dalecy na pograniczach”. W: Studia nad granicami i pograniczami: leksykon. Red. Elżbieta Opiłowska, Marcin Dębicki, Kamilla

Dolińska, Justyna Kajta et al., 409–416. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.

Offe, Claus. 2006. „«Homogeniczność» i demokracja konstytucyjna. Konflikty tożsamości a prawa grupowe”. W: Współczesne teorie socjologiczne. Red. Aleksandra Jasińska‑Kania, Lech Nijakowski, Jerzy Szacki, Marek Ziółkowski, 1144–1164. Warszawa: PWN.

Warmińska, Katarzyna. 2006. „«Zagubieni w odpowiedziach…» Tatarzy polscy wobec Spisu”. W: Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku. Red. Lucjan Adamczuk, Sławomir Łodziński, 209–226. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar i Polskie Towarzystwo Socjologiczne.

Warmińska, Katarzyna. 2015. „Kaszubski dyskurs etniczny w kontekście regulacji ustawowych”. W: Między lękiem a nadzieją. Dziesięć lat funkcjonowania ustawy o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym (2005–2015). Red. Anita Adamczyk, Andrzej Sakson, Cezary Trosiak, 347–360. Poznań: Wydawnictwo Naukowe WNPiD UAM.

Warmińska, Katarzyna. 2017. „O spotkaniu tożsamości z polityką”. Opuscula Sociologica, nr 3(21): 35–44, https://doi.org/10.18276/os.2017.3‑03. DOI: https://doi.org/10.18276/os.2017.3-03

Dokumenty

Akcja „Wisła” (1947), czyli tragedia Łemków, informacja przygotowana dla PAP w związku z 70. rocznicą akcji „Wisła”. Dostęp: 1.12.2022. http://www.stowarzyszenielemkow.pl/web/pl/2017/04/22/lemkowie‑1947‑2017‑akcja‑wisla/.

Łemkowie 1947–2017. 2017. (O.D.F.). Dostęp: 1.12.2022. http://www.stowarzyszenielemkow.pl/web/pl/2017/04/22/lemkowie‑1947‑2017‑akcja‑wisla/.

Pismo Stowarzyszenia Łemków do Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, 2017, Legnica. Dostęp: 2.11.2022. http://www.lem.fm/stanovisko‑stovarishyinya‑lemkiv‑v‑spravi‑diskriminatsiynyih‑tablits‑ob‑yednannya‑lemkiv/.

Pismo Stowarzyszenia Ruska Bursa do Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, 2017, Gorlice. Maszynopis w posiadaniu autorki.

III Raport dla Sekretarza Generalnego Rady Europy z realizacji przez Rzeczpospolitą Polską postanowień „Konwencji ramowej o ochronie mniejszości narodowych”, Warszawa 2012. Dostęp: 2.11.2022. http://mniejszosci.narodowe.mac.gov.pl/mne/prawo/konwencja‑ramowa‑rady/raporty‑dla‑sekretarza/6966,III‑Raport‑dla‑Sekretarza‑Generalnego‑Rady‑Europy‑z‑realizacji‑przez‑Rzeczpospol.html.

Ustawa z 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Dz.U. 2005, nr 17, poz. 141.

Downloads

Published

2022-12-18

How to Cite

Michna, E. (2022). Between Legal and Real Recognition: The Identity Politics of Lemko Activists. Rocznik Ruskiej Bursy, 18, 53–83. https://doi.org/10.12797/RRB.18.2022.18.01