Writing Lemkovyna
Interwar Lemko Literature – An Outline
DOI:
https://doi.org/10.12797/RRB.16.2020.16.04Keywords:
Lemko literature, interwar period, Ivan Rusenko, Vanio Hunianka, Lemko magazines, ethnicity and literature, minority discourseAbstract
The aim of the text is to show the main trends in the development of the interwar Lemko literature, strongly involved in the process of shaping and expressing the ethnic identity of the represented community. Faced with the challenges of difficult community experiences, literature takes on a documentary and interpretative role, building a collective memory and a vision of history. As regards literary activity, an integration of national and émigré creative milieus takes place. Especially the two most prominent representatives of the Lemko literature of the interwar period – Ivan Rusenko and Vanio Hunianka – are an example of a creative duo cooperating for many years, outlining the project of the national homeland in line with the aspirations of the native intelligentsia. In opposition to this project, a literary action of Ukrainianization is directed to the area of Lemkovyna, creating a vision of the historical past of the Lemko lands shared with Ukraine and using the model of nationally aware and unaware characters. Apart from ethnic involvement, there is also the literary phenomenon originating from Lemkowyna in the form of the works of Ihor Bohdan Antonycz. In the interwar period, due to the involvement in specifying and strengthening the ethnic shape of Lemkovyna, a lively development of political journalism and periodicals should also be noted.
References
Gorbalʹ, Bogdan. 1998. «Dimitrij Vislockіj». Lemkіvskіj Kalendar, 89-98.
Gunânka, Vanʹo. 1927a. «Na otpustʺ do Krinicѣ». Smѣhʺ i Pravda. Karpatorusskіj Ûmorističeski-Satiričeskіj Kalendar na 1928 godʺ Vanâ Gunânki, 18-22.
Gunânka, Vanʹo. 1927b. «Torba Onufrіâ». Smѣhʺ i Pravda. Karpatorusskіj Ûmorističeski-Satiričeskіj Kalendar na 1928 godʺ Vanâ Gunânki, 23-24.
Gunânka, Vanʹo. 1927v. «Missʺ Meri Gellokʺ». Smѣhʺ i Pravda. Karpatorusskіj Ûmorističeski-Satiričeskіj Kalendar na 1928 godʺ Vanâ Gunânki, 25-26.
Gunânka, Vanʹo. 1927g. «Samʺ». Smѣhʺ i Pravda. Karpatorusskіj ÛmorističeskiSatiričeskіj Kalendar na 1928 godʺ Vanâ Gunânki, 27-28.
Gunânka, Vanʹo. 1929a. «Na ârmakʺ do Bardіova». Karpatorusskіj Kalendarʹ Lemko i «Smѣhʺ i Pravda» na 1929 godʺ, 54-57.
Gunânka, Vanʹo. 1929b. «Âk „sfiksovali” Martu Verbovu». Karpatorusskіj Kalendarʹ Lemko i «Smѣhʺ i Pravda» na 1929 godʺ, 51-52.
Gunânka, Vanʹo. 1929v. «Mučenicâ Paraska». Karpatorusskіj Kalendarʹ Lemko i «Smѣhʺ i Pravda» na 1929 godʺ, 58-61.
Gunânka, Vanʹo. 1945a. «Stary і Molody». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 10-80. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Gunânka, Vanʹo. 1945b. «Za vіru». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 81-87. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Gunânka, Vanʹo. 1945v. «Marko Bogač». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 88-99. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Gunânka, Vanʹo. 1945g. «Leško Myrna». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 100-109. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Gunânka, Vanʹo. 1945ґ. «Agenty». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 110-115. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Gunânka, Vanʹo. 1945d. «Za sčastʹom». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 116-122. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Gunânka, Vanʹo. 1945e. «V Amerikі». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 123-131. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Gunânka, Vanʹo. 1945є. «Šoltys». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 183-207. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Gunânka, Vanʹo. 1945ž. «Petro Pavlik». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 208-241. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Delez, Žіlʹ, Guatarі, Felіks. 2019. «Čym є lіteratura menša?». Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 15: 237-255.
Ducʹ-Fajfer, Olena. 2000. «Іvan Rusenko (1890-1960». Lemkіvskіj Kalendar, 94-100.
Ducʹ-Fajfer, Olena. 2002. «Povyselenča lemkіvska lіteratura âk etos tyrvanâ». V: Ci to lem tuga, ci nadіâ. Antoloґіâ povyselenčoj lemkіvskoj lіteratury. Red. Olena Ducʹ-Fajfer, 11-25. Lіґnicâ: Stovarišynâ Lemkіv.
Ducʹ-Fajfer, Olena. 2004. «„Dnevnik Lemka z Talergofu” Teofіlâ Kurilly âk dokument času». Lemkіvskіj Rіčnik 2004, 4-10.
Ducʹ-Fajfer, Olena. 2014. «Vliânâ podіj І svіtovoj vojny na formuvanâ sâ lemkіvskoj dostomennosti – pri spіlučasti lіteraturnyh tekstіv». Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 10: 49-65.
Kurillo, Feofilʺ. 1930. «Dnevnikʺ lemka izʺ Talergofa (sʺ 14-go sentâbrâ 1914 g. po 22-oe avgusta 1915 g.)». V: Talergofskij alʹmanaxʺ propamâtnaâ kniga avstrijskihʺ žestokostej, izuverststvʺ i nasilij nadʺ karpato – russkimʺ narodomʺ vo vremâ Bcemirnoj vojny 1914-1917 gg., Vypuskʺ tretіj. Talergofʺ, Častʹ pervaâ, 22-98. Lʹvovʺ: Izdanie «Talergofskago Komiteta» Tipografіâ Stavropigіjskago Instituta podʺ upravlenіemʺ Mirona Macaka.
Kurillo, Feofilʺ. 1934. «Kratkaâ svodka pisatelej i žurnalistovʺ na Lemkovŝinѣ. Častʹ pervaâ». Naučno-literaturnyj sbornikʺ Galicko-Russkoj Maticy, t. VIII, 23-50.
Kurillo, Feofil. 1935. Zbojnictvo na Lemkovskoj Rusi v XVII-XVIII vіkah. Іstoričny zamіtki. Peremišlʹ: Drukarnâ Osifa Stifіogo.
Kurillo, Feofilʺ. 1937. Korotkyj pereglâd pisatelej i žurnalistov na Lemkovŝini. Lʹvov: Tipografіâ Stavropigіjskago Instituta.
Kurillo, Feofilʺ. 1938. «Lemky knâzâmi Cerkvy». Kalendar Lemko na rik 1938, 59-69. Lʹvov.
Kurillo, Feofilʺ. 1942. «Lemky-naukovcі v 15-20 vіkah». Krakіvsʹkі vіsti, č. 14-19, (nadbitka 1-18) Medvіdʹ, Petro, Malecka-Novak, Natalіâ, red. 2020. Perša lіґa parіbkіv. Lemkіvsky publisistyčny teksty: Vanʹo Gunânka, Petro Medvіdʹ, Bogdan Ґambalʹ.
Ґorlicі: Stovarišynâ «Ruska Bursa» v Ґorlicâh.
Mušinka, Mikola. 1989. «Dimitro Vislocʹkij – nespravedlivo zabutij robіtničo-selânsʹkij pisʹmennik (1880-1968)». Repertuarnij Zbіrnik, č. 2: 50-55.
Naša Knižka. 1945. Red. Dimitrij Vislockіj. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J. Naš Lemko. 1936, č. 3.
Pavličko, Dmitro. 1967. «Pіsnâ pro nezniŝennіstʹ materії» (vstup). V: Antonič, Bogdan Іgor. Pіsnâ pro nezniŝennіstʹ materії. Poezії, 7-46. Kiїv: Radânsʹkij pisʹmennik.
Pyž, Simeon. 1954. «Gorlickij Bursak», č. 3. Karpatorusskij Kalendarʹ Lemko-Soûza na god 1954, 65-83.
Radzєєvska, Aneta. 2011. «Proces іnfіlʹtraciі anglicizmіv do lemkіvskogo âzyka na osnovі tvorіv Vanâ Gunânky». Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 7: 115-147.
Rusenko, Ivan. 1930a. «Vʺ 1930!”». Karpatorusskij Kalendarʹ Lemko i «Smѣhʺ i Pravda» na 1930 godʺ, 17.
Rusenko, Ivan. 1930b. «Panʺ Kerovnikʺ i „Sila”». Karpatorusskij Kalendarʹ Lemko i «Smѣhʺ i Pravda» na 1930 godʺ, 63.
Rusenko, Ivan (Svatʺ). 1931a. «Zo starogo kraû». Karpatorusskіj Kalendarʹ Vanâ Gunânki, 101-102.
Rusenko, Ivan (Vašʺ Svatʺ). 1931b. «Listʺ zo starogo kraû». Karpatorusskіj Kalendarʹ Vanâ Gunânki, 132-133.
Rusenko, Ivan. 1938. «Lemkovina». Karpatorusskij Kalendar Lemko-Soûza, 64.
Rusenko, Ivan. 1945a. «Na Lemkovinі». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 149-150. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Rusenko, Ivan. 1945b. «Petro Zâjka». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 154-156. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Rusenko, Ivan. 1945v. «V panskoj Polʹšі». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 156-157. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Rusenko, Ivan. 1945g. «Panі Vojcєhova». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 157-159. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Rusenko, Ivan. 1945ґ. «Volk i âgnâ». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 136-138. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Rusenko, Ivan. 1945d. «Vertep v Karpatah». V: Naša Knižka. Red. Dimitrij Vislockіj, 162-182. Nû Jork: Tipografіâ Lemko-Soûza v Ûnkers, N. J.
Talergofskij alʹmanaxʺ propamâtnaâ kniga avstrijskihʺ žestokostej, izuverststvʺ i nasilij nadʺ karpato – russkimʺ narodomʺ vo vremâ Bcemirnoj vojny 1914-1917 gg. Vypuskʺ pervyj. Terrorʺ v Galičinѣ v pervyj perіodʺ vojny 1914-1915 gg. 1924. Lʹvovʺ: Izdanie «Talergofskago Komiteta» Tipografіâ Stavropigіjskago Instituta podʺ upravlenіemʺ A. I. Âsʹkova.
Talergofskij alʹmanaxʺ propamâtnaâ kniga avstrijskihʺ žestokostej, izuverststvʺ i nasilij nadʺ karpato – russkimʺ narodomʺ vo vremâ Bcemirnoj vojny 1914-1917 gg. Vypuskʺ vtoroj. Terrorʺ v Galičinѣ. Terrorʺ v Bukovinѣ. Otzvuki pečati. Terezinʺ, Gmindʺ, Gnasʺ i dr. Belletristika. 1925. Lʹvovʺ: Izdanie «Talergofskago Komiteta» Tipografіâ Stavropigіjskago Instituta podʺ upravlenіemʺ A. I. Âsʹkova. Talergofskij alʹmanaxʺ propamâtnaâ kniga avstrijskihʺ žestokostej, izuverststvʺ i nasilij nadʺ karpato – russkimʺ narodomʺ vo vremâ Bcemirnoj vojny 1914-1917 gg. Vypuskʺ tretіj. Talergofʺ, Častʹ pervaâ. 1930. Lʹvovʺ: Izdanie «Talergofskago Komiteta» Tipografіâ Stavropigіjskago Instituta podʺ upravlenіemʺ Mirona Macaka.
Talergofskij alʹmanaxʺ propamâtnaâ kniga avstrijskihʺ žestokostej, izuverststvʺ i nasilij nadʺ karpato – russkimʺ narodomʺ vo vremâ Bcemirnoj vojny 1914-1917 gg. Vypuskʺ četvertyj. Talergofʺ, Častʹ vtoraâ. 1932. Lʹvovʺ: Izdanie «Talergofskago Komiteta». Tipografіâ Stavropigіjskago Instituta vo Lʹvovѣ.
Trohanovskіj, Petro. 2010. «Syn Lemkoviny (Z žytčovoj і tvorčoj dorogy Іvana Rusenky)». V: Rusenko – Vybrane. Vydanâ posvâčene 120. rіčnici narodžynâ і 50.
rіčnici smerti. Red. Petro Trohanovskіj, 10-36. Krenicâ-Lіґnicâ: Stovari-šynâ Lemkіv.
Duć-Fajfer, Helena. 2001. Literatura łemkowska drugiej połowy dziewiętnastego początku dwudziestego wieku. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Duć-Fajfer, Helena. 2015. «Allocating Identity – versus, against, above, in spite of. The Lemko Becoming in Galicia». V: Galicia Polyphony. Places and Voices. Red. Alina Molisak, Jagoda Wierzejska, 137-156. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
Duć-Fajfer, Helena. 2016b. «Literatura łemkowska jako dyskurs mniejszościowy». V: Tradycja i nowoczesność. Język i literatura Słowian Wschodnich. Red. Halina Chodurska, Aurelia Kotkiewicz, 53-65. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego.
Duć-Fajfer, Helena. 2019. «Mniejszości piszą – projekt (nie)możliwy». Litteraria Copernicana 30, č. 2: 11-49 = Mikroliteratury. Literatura w językach mniejszości. https://doi.org/10.12775/LC.2019.018.
Duć-Fajfer, Olena. 2011. «„Łemko” (1911-1914) – czasopismo inicjujące okres nowoczesności w dziejach Łemkowyny». Rіčnik Ruskoj Bursy, č. 7: 13-20.
Duć-Fajfer, Ołena. 2016a. «Literatura a proces rozwoju i rewitalizacja tożsamości językowej na przykładzie literatury łemkowskiej». V: Integral Strategies for Language Revitalization.
Red. Justyna Olko, Tomasz Wicherkiewicz, Robert Borges, 175-200. Warszawa: Wydział „Artes Liberales”, Uniwersytet Warszawski.
Horbal, Bogdan. 2002. «Vyslotskii Dymitrii». V: Encyclopedia of Rusyn History and Culture. Red. Paul Robert Magocsi, Ivan Pop, 502-503. Toronto: University of Toronto Press.
Jedlicki, Jerzy. 1987. «O narodowości kultury». Res Publica, č. 2: 46-56.
Lemko Kalendari. Dostup: 12.11.2020. http://carpatho-russian-almanacs.org/LEMKO/LEMKO1929/VGTales29.php.
Moklak, Jarosław. 2015. Stary i nowy kraj. Publicystyka polityczna Wania Hunianki, Cleveland, Ohio 1933. Kraków: Historia Jagiellonica.
Polański, Jan. 2015. Ciernista droga kapłana. Wspomnienia Kanclerza Kurii Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny. Red. Sebastian Dubiel-Dmytryszyn. Krosno: Oficyna Wydawnicza RuthenicArt.
Fіlʹmy
Changed by Thalerhof. Dostup: 30.09.2020. https://www.youtube.com/watch?v=n6Q6SRbDQic.
Talergof i Terezin. Dostup: 30.09.2020. https://www.youtube.com/watch?v=-v9FkllR6gQ.
