Genius loci we współczesnej sztuce łemkowskiej/rusińskiej

Authors

DOI:

https://doi.org/10.12797/RRB.19.2023.19.04

Keywords:

Lemko art, Rusyn art, Lemkos, Rusyns, contemporary art

Abstract

GENIUS LOCI IN CONTEMPORARY LEMKO/RUSYN ART

In the second half of the 20th century, there was a significant change in the way art was practiced and defined. After the public presentation of Andy Warhol’s Brillo Box in 1964, the symbolic end of modernism was accepted, which meant that exploring the aesthetic language ceased to be the main goal of art. From that moment, the artists abandoned the postulate of their own separation from real life and took up non-aesthetic discourse. Areas of interest have become history, trauma, politics and memory, among others. In contemporary Lemko/Rusyn art, attempts to define genius loci have significantly become a source of inspiration in creation. Places “endowed with spirit”, “experienced”, “marked” began to act as orientation points. They have become an indicator of the culture of the region. The existence of a phenomenon called the spirit of a place obliges us to preserve it; saving both what contributes to this individual, unique quality, and the entire context. Important in this state of affairs is the concept of “relational art” created by Nicolas Bourriaud, which refers to the perception of this space in relation to the context, and Erwin Panofsky’s iconological interpretation. The article discusses the genius loci motif in contemporary Lemko/Rusyn art. The author presented the contexts of contemporary art understood as a place of meeting and relationship. It discusses the work of e.g., Julian Kolesar, Władysław Rewak, Dawid Zdobylak, Lucia Nimcova.

 

Author Biography

Michał Szymko, Maria Curie-Skłodowska University, Poland

Doktorant na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Ukończył historię sztuki, ukrainistykę oraz dokumentalistykę na Uniwersytecie Warszawskim. Naukowo i populistycznie zajmuje się sztuką łemkowską/rusińską. Jest kuratorem wystawy współczesnej sztuki łemkowskiej Przestrzeń zewnętrzna i wewnętrzna. Obrazy Łemkowszczyzny w sztuce współczesnej w Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej. Współtworzy Forum Przyszłości Kultury. W 2021 r. został laureatem grantu Santander Universidades dla najlepszych doktorantów. Przygotowuje rozprawę doktorską dotyczącą problematyki tożsamości w łemkowskiej sztuce współczesnej. Zawodowo związany z Muzeum Sztuki Nowoczesnej oraz Teatrem Powszechnym w Warszawie.

References

Barcikowska, Malina. 2014. Nicolas Bourriaud. Estetyka relacyjna. Przeł. Łukasz Białkowski. Kraków: Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK. https://doi.org/10.12775/RF.2014.024. DOI: https://doi.org/10.12775/RF.2014.024

Bockris, Victor. 2008. Andy Warhol. Życie i śmierć. Przeł. Piotr Szymor. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.

Bourriaud, Nicolas. 1998. Esthétique relationelle. Dijon: Le presses du reel.

De Botton, Alain. 2010. Architektura szczęścia. Warszawa: Czuły Barbarzyńca Press.

Duć-Fajfer, Helena. 2021. „Wstęp”. Rocznik Ruskiej Bursy, nr 17: 11–14. https://doi.org/10.12797/RRB.14.2018.14.01. DOI: https://doi.org/10.12797/RRB.14.2018.14.01

Gutkowski, Bartłomiej. 2009. „Wprowadzenie”. W: Fenomen Genius Loci. Tożsamość miejsca w kontekście historycznym i współczesnym, 7–8. Warszawa: Muzeum Pałac w Wilanowie.

Jarzębski, Jerzy. 1974. „Po co Panofsky?”. Teksty: teoria literatury, krytyka, interpretacja, nr 5: 86–97.

Kopaliński, Władysław. 2012. Słownik symboli. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.

Lempeľova, Ivana. 2006. Rusyns. Dostęp 15.07.2023. http://www.carpatho-rusyn.org/ivana_rusnaci_en.pdf.

Lenartowicz, Józef Krzysztof. 1997. Słownik psychologii architektury dla studiujących architekturę. Kraków: Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki.

Misiak, Małgorzata. 2018. Między Popradem a Osławą. Tożsamość kulturowo-językowa Łemków w ujęciu etnolingwistycznym. Wrocław: Wyd. „Profil”.

Mitchell, William John Thomas. 2005. What Do Pictures Want? The Lives and Loves of Images. Chicago: The University of Chicago Press. https://doi.org/10.7208/chicago/9780226245904.001.0001. DOI: https://doi.org/10.7208/chicago/9780226245904.001.0001

Jasmi, Muhammad Falihin, Hussain, Nur Huzeima Mohd, Omar, Siti Syamimi. 2018. „Public Art: The Enrichment of Genius Loci”. Idealogy, nr 3: 80–89.

Nimcová, Lucia. 2006. Rusyns. Humenné: CEE PhotoFund.

Niziołek, Katarzyna. 2015. Sztuka społeczna. Koncepcje, dyskursy, praktyki. Białystok: Fundacja Uniwersytetu w Białymstoku.

Piotrowiak, Krzysztof. 2010. „Zakopane – magia miejsca i ludzi”, praca magisterska, Biblioteka Wydziału Nauk o Ziemi UŚ, Sosnowiec.

Schulz, Christian Norberg. 1999. Znaczenie w architekturze Zachodu. Warszawa: Wydawnictwo Murator.

Szymko, Michał. 2023. Sztuka łemkowska – z przeszłości do nieskończoności. Dostęp: 10.07.2023. https://www.lem.fm/sztuka-lemkowska-z-przeszlosci-do-nieskonczonosci/.

Weintraub, Bernard. 1966. „Andy Warhol’s mother”. Esquire: 110–158, numer listopadowy.

Published

2023-12-15

How to Cite

Szymko, M. (2023). Genius loci we współczesnej sztuce łemkowskiej/rusińskiej. Rocznik Ruskiej Bursy, 19, 157–190. https://doi.org/10.12797/RRB.19.2023.19.04

Issue

Section

Дискурс • Discourse