Zarys gramatyczny dialektu Ormian polskich z Kut
DOI:
https://doi.org/10.12797/LH.09.2022.09.08Słowa kluczowe:
archidiecezja ormiańskokatolicka we Lwowie, starokatolicyzm, prawosławie, neounia, Józef Teodorowicz, Ignacy Jan WysoczańskiAbstrakt
W drugiej połowie lat 30. XX wieku dokonała się próba przejścia do Kościoła katolickiego grupy starokatolickich i prawosławnych duchownych oraz wiernych z Zamojszczyzny i Wołynia. Pomysłodawcą planu był Ignacy Jan Wysoczański (1901-1975). Nowa struktura kościelna miała się znaleźć pod jurysdykcją ormiańskiego arcybiskupa Lwowa, Józefa Teodorowicza (1864-1938), który z entuzjazmem podszedł do pomysłu. Starania o zatwierdzenie unii w 1935 roku spotkały się z negatywną opinią watykańskiej Kongregacji dla Kościołów Wschodnich, przede wszystkim z powodów formalnych, gdyż według prawa kanonicznego i konkordatu zawartego z Polską duchowni i wierni, wyrażający chęć przejścia do Kościoła katolickiego, winni podlegać biskupowi miejsca. Wkrótce okazało się, że Ignacy Wysoczański jest postacią kontrowersyjną i niestałą, co ostatecznie przekreśliło plan.
Bibliografia
Źródła drukowane
Fejér G., Codex diplomaticus Hungariae ecclesiasticus ac civilis, 5/3, Budae 1830
Katalog rękopisów ormiańskich i gruzińskich, oprac. K. Roszko, J. Braun, red. E. Słuszkiewicz, Warszawa 1950
Pod Araratem i Kazbekiem: przysłowia, bajki, zagadki, wybór i tłum. K. Roszko, J. Braun, Warszawa 1962
Simonis de Keza, Chronicon Hungaricum, Bedae 1782
Thuroczi J., Chronica Hungarorum, Augsburg 1488
Opracowania
[Aczarian H.] Աճառյան Հ., Քննություն Առտիալի բարբառի [Studium dialektu ardialskiego], Երևան [Erywań] 1953
Adjarian H., Classification des dialectes armeniens, Paris 1909
[Aliszan G.] Ալիշան Ղ., Սիսական. Տեղագրութիւն Սիւնեաց աշխարհի [Sisakan. Topografia kraju], Վենետիկ [Wenecja] 1893
[Baṙgirkʿ] Բառգիրք աշխարհաբարել է գրաբար [Słownik nowormiańsko-staroormiański], Վենետիկ [Wenecja] 1869
Barącz S., Rys dziejów ormiańskich, Tarnopol 1869
Barącz S., Żywoty sławnych Ormian w Polsce, Lwów 1856
Bischoff F., Urkunden zur Geschichte der Armenier im Lemberg, Wien 1885
[Bższkianc M.] Բժշկեան Մ., Ճանապարʻհորդութիւն ի Լեհաստան եւ հայլ կողմանս բնակեալս ի հայկազանց սերելոց ի նախնեաց Անի քաղաքին [Podróż do Polski i innych miejsc zamieszkałych przez Ormian wywodzących się od przodków ze stolicy Ani], Վենետիկ [Wenecja] 1830
[Dagbaszian A.] Дагбашян А., Полный армяно-русский словарь [Pełny słownik ormiańsko-rosyjski], Тифлис [Tyflis] 1911
Deny J., L’armeno-coman et les „Ephemerides” de Kamieniec (1604-1613), Wiesbaden 1957
Gawroński A., Język Ormian polskich, w: Język polski i jego historia z uwzględnieniem innych języków na ziemiach polskich, red. H. Ułaszyn et al., Encyklopedia polska, 2, Kraków 1915, s. 452-455
[Garibian A. S.] Гарибян А. С., Краткий курс армянского языка [Krótki kurs języka ormiańskiego], Ереван [Erywań] 1960
Hanusz J., Beiträge zur armenischen Dialectologie, „Vienna Oriental Journal”, 1887-1889, 1, s. 181-197, 281-313; 2, s. 63-70, 124-132, 291-308; 3, s. 38-50
Hanusz J., O języku Ormian polskich. Głosownia gwary ormiańskiej w Kutach, „Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności”, 13, 1889, s. 214-296
Hanusz J., O języku Ormian polskich, „Rozprawy i sprawozdania z posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności”, 11, 1886, s. 350-481
Hanusz J., O nazwiskach Ormian polskich, „Muzeum”, 2, 1886, 10, s. 565-573
[Historia] Հայ գրականութեան պատմութիւն [Historia literatury ormiańskiej], 2, Վենետիկ [Wenecja] 1905
[Kapamadżian S.] Գաբամաճեան Ս., Նոր Բառագիրք Հայերէն Լեզուի [Nowy słownik języka ormiańskiego], Կ. Պօլիս [Konstantynopol] 1910
Karst J., Historische Grammatik des Kilikisch-Armenischen, Strasburg 1901 DOI: https://doi.org/10.1515/9783111496672
[Kiupelian A. S.], Քիւփէլեան Հ. Ա., Երեքլեզուեան բառագիրք. Տաճկերեն-հայերենգաղղիերեն, հանդերձ համառօտ քերականութեամբ օսմանեան բարբառո [Słownik trójjęzyczny turecko-zachodnioormiańsko-francuski wraz z krótką gramatyką dialektu osmańskiego], Վիեննա [Wiedeń] 1883
Kowalski T., Wyrazy kipczackie w języku Ormian polskich, Wilno 1938, odbitka z: Księga pamiątkowa ku czci J. E. Hachana H. Seraji Szapszała w X-tą rocznicę Jego ingresu
Lechicki C., Kościół ormiański w Polsce, Lwów 1928
Magakian G., Przegląd kilku polskich zapożyczeń w gwarze Ormian z Kut, „Our Europe.
Ethnography – Ethnology – Anthropology of Culture”, 8, 2019, s. 13-26
Mańkowski T., Orient w polskiej kulturze artystycznej, Wrocław–Kraków 1959
[Mesropian A. O.] Месропян A. O., Аспектыразвития армянских диалектов в диаспоре центральноевропейских стран [Aspekty rozwoju dialektów ormiańskich w diasporze krajów środkowoeuropejskich], „Judaica Petropolitana”, 8, 2017, s. 108-116
Mojzesowicz M., O Ormianach w Kutach, „Posłaniec św. Grzegorza”, 1, 1927, 1, s. 6-11
Mojzesowicz M., Okres Bożego Narodzenia u Ormian w Kutach, „Posłaniec św. Grzegorza”, 2, 1928, 18/19, s. 144-147
Mojzesowicz M., „Urach leruk dzynyntiamp” (kolęda kucka), „Posłaniec św. Grzegorza”, 6, 1932, 12 (67), s. 183-184
Mojzesowicz M., Wesele ormiańskie, „Posłaniec św. Grzegorza”, 3, 1929, 22/23, s. 38-44
Pisowicz A., Opowieści ormiańskie z miasteczka Kuty w tłumaczeniu na język polski wraz z komentarzami, „Krakowskie Pismo Kresowe”, 8, 2016, s. 269-292, https://doi.org/10.12797/KPK.08.2016.08.05 DOI: https://doi.org/10.12797/KPK.08.2016.08.05
Pobożniak T., Przyczynki do historii języka Ormian polskich, „Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności”, 53, 1952, 7-10, s. 449-451
Roszko C., A Classical Armenian Grammar (Morphology, Syntax, Texts, Vocabulary), Indianapolis 1970
Roszko K., Les contes des Arméniens polonais de Kuty. Textes, traduction et vocabulaire (suite), „Folia Orientalia”, 4, 1961, s. 175-185
Roszko K., Les contes des Arméniens polonais de Kuty. Textes et traduction, „Folia Orientalia”, 1, 1959, fasc. 2, s. 274-295
Słuszkiewicz E., O charakterze języka ormiańskiego, jego pokrewieństwach z innymi językami i fazach rozwojowych, „Posłaniec św. Grzegorza”, 8, 1934, 3/4 (82/83), s. 21-27
Słuszkiewicz E., Remarques sur la langue turque des Arméniens et sur les emprunts turcs de l’arménien, „Rocznik Orientalistyczny”, 14, 1938, s. 136-154; 15, 1949, s. 268-320
Stopka K., Ormianie polscy – początki, w: Ormianie, red. B. Machul-Telus, Warszawa 2014, s. 13-44
Stopka K., Zięba A. A., Ormiańska Polska, Warszawa 2018
Theodorowicz L., O języku ormiańskim (na marginesie artykułu p. E. Słuszkiewicza), „Posłaniec św. Grzegorza”, 8, 1934, 7/8 (86/87), s. 57-58
[Tomson A.] Томсонъ A., К фонетике говора польских (галицких) армян, w: Записки Императорскаго Новороссійскаго Университета, 77, 1899
[Troickij I.] Троицкий И., Изложение веры Церкви Армянския начертанное Нерсесом, кафоликосом армянским, по требованию боголюбивого государя греков
Мануила. Историко-догматическое исследование в связи с вопросом о воссоединении Армянской церкви с Православною [Wyznanie wiary Kościoła ormiańskiego spisane przez Nersesa, ormiańskiego katolikosa, na prośbę miłującego Boga władcy Greków Manuela. Studium historyczno-dogmatyczne w związku z kwestią zjednoczenia Kościoła ormiańskiego z prawosławnym], Санкт-Петербург [Petersburg] 1875
Wójcik-Keuprulian B., Ormianie polscy, Lwów 1933
Wójcik-Keuprulian B., Z dziejów Ormian w Polsce, „Posłaniec św. Grzegorza”, 5, 1931, 53/54, s. 146-160
X. Y., Z wielkanocnych zwyczajów Ormian w Kutach, „Posłaniec św. Grzegorza”, 3, 1929, 22/23, s. 56
[Zachariasiewicz F. K.] X. Z., Wiadomość o Ormianach w Polszcze, Lwów 1842
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
