Rozgraniczenie jako ograniczenie
Na przykładzie badań nad szykiem przydawki przymiotnej we współczesnej polszczyźnie
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.10.2015.1SP.12Słowa kluczowe:
grupa nominalna, fraza klasyfikująca, przydawka klasyfikująca, szyk przydawek w grupie nominalnej, przydawka postpozycyjnaAbstrakt
Delimitation as a limitation. Research into the word order of the adjectival modifier in contemporary Polish
The article examines the problem of migration of so-called classificatory adjectives in modern Polish, that can be used both pre- and post-nominally in NPs, such as e.g. drukarka atramentowa and atramentowa drukarka ‘ink printer’. It contributes to the discussion initiated by J. Linde-Usiekniewicz (2013), the purpose of which is to verify the results of research into reordering of the constituents of Polish NPs, conducted by Cetnarowska, Pysz, Trugman (2011) and Rutkowski, Progovac (2005). It is claimed that an explanation of this phenomenon must take into account the pragmatic determinant of word order flexibility. A number of facts indicate that the following principles play a crucial role in the reordering of NPs: the iconicity principle, more specifically, the “iconicity of sequence” (or “sequential order”) which holds that a sequence of forms conforms to the sequence of experience and, in this particular case, the hierarchical categorization; and the principle of presumed absorption which shows a strong correlation between the adjectival sequences in NPs and the presence of the evaluative predicative, for example nowoczesna drukarka atramentowa vs. nowoczesna atramentowa drukarka ‘modern ink printer’.
Pobrania
Bibliografia
Bartwicka H., 1994, Rosyjskie przymiotniki potoczne w porównaniu z polskimi, „Zeszyty Naukowe WSP w Bydgoszczy”, „Studia Filologiczne” 39, „Filologia Rosyjska” 16, s. 5–14.
Cetnarowska B., Pysz A., Trugman H., 2011, Accounting for some flexibility in rigid construction: On the position of classificatory adjective sand genitives in Polish, [w:] P. Bański, B. Łukaszewicz, M. Opalińska (red.), Generative investigations: Syntax, Morphology and Phonology, Newcastle upon Tyne, s. 24–47.
Grochowski M., 2013, Linearność z punktu widzenia gramatyki i leksykologii (w świetle badań nad jednostkami funkcyjnymi), „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” LXVIII, s. 35–48.
Kalisz R., Kubiński W., 2006, Językoznawstwo kognitywne i funkcjonalizm Simona Dika – w kierunku pełniejszego opisu języka, [w:] O. Sokołowska, D. Stanulewicz (red.), Językoznawstwo kognitywne III. Kognitywizm w świetle innych teorii, Gdańsk, s. 182−205.
Karolak S., 2001, Użycie referencyjne a atrybutywne. Wartość szczegółowa a nieszczegółowa nazw, [w:] idem, Od semantyki do gramatyki, Warszawa – Kraków, s. 361–387.
Linde-Usiekniewicz J., 2013, A position on classificatory adjectives in Polish, „Studies in Polish Linguistics” vol. 8, s. 103–125.
Majewicz A., 1989, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa.
Puzynina J., 1969, Nazwy czynności we współczesnym języku polskim (słowotwórstwo, semantyka, składnia), „Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego” 40, Warszawa.
Puzynina J., 1981, O znaczeniu czasownika oceniać we współczesnym języku polskim, „Studia Gramatyczne” IV, s. 113–126.
Rutkowski P., Progovac L., 2005, Classification projection in Polish and Serbian: The position and shape of classifying adjectives, [w:] S. Franks, F.Y. Gladney, M. Tasseva-Kurktchieva (red.), Formal Approaches to Slavic Linguistics: The South Carolina Meeting 2004, Ann Arbor, s. 289–299.
Saloni Z., Świdziński M., 1998, Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa.
Szumska D., 1996, Bez rematu. Metodologia opisu organizacji tematycznej tekstu w ujęciu konfrontatywnym, Kraków.
Szumska D., 2010, Szyk szyku, czyli dyskretny urok linearyzacji. Refleksje nad uporządkowaniem członów określających w wieloprzymiotnikowych grupach nominalnych, [w:] J. Dybiec, G. Szpila (red.), Język polski: nowe wyzwania językoznawcze, Kraków, s. 51–57.
Szumska D., 2013, The Adjective as an Adjunctive Pridicative Expression. A Semantic Analysis of Nominalised Propositional Structures as Secondary Predicative Syntagmas, “Studien zur Text – und Diskursforschung”, vol. 2, Frankfurt am Main.
Tabakowska E., 2001a, O szyku wyrazów w obrębie wyrażeń argumentowych przedmiotowych, „Prace Filologiczne” XLVI, s. 577–589.
Tabakowska E. (red.), 2001b, Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, Kraków.
Topolińska Z., 1972, Struktura słowiańskiej frazy nominalnej, [w:] W. Doroszewski [et al.] (red.), Z polskich studiów slawistycznych, „Seria 4. Językoznawstwo, Prace na VII Międzynarodowy Kongres Slawistów w Warszawie 1973”, Warszawa, s. 47–54.
Topolińska Z., 1973, Udział polskiej grupy imiennej w procesie aktualizacji tekstu, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” XXXI, s. 35–46.
Topolińska Z., 1981, Remarks on the Slavic Noun Phrase, Wrocław.
Witosz B., 1997, Opis w prozie narracyjnej na tle innych odmian deskrypcji, „Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach” nr 1636, Katowice.
Zawadowski L., 1952, Zagadnienia teorii zdań względnych, „Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego. Seria A” nr 31, Wrocław.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
