O przyczynach dwóch ornitologicznych nieporozumień w tekście Kroniki wszytkiego świata Marcina Bielskiego
DOI:
https://doi.org/10.12797/LV.19.2024.37.12Słowa kluczowe:
Kronika wszytkiego świata M. Bielskiego, słowniki XVI w., teksty o wielkich odkryciach geograficznych, błędy leksykograficzne, przedstawienie zwierząt egzotycznychAbstrakt
ROOTS OF TWO ORNITHOLOGICAL MISTAKES FOUND IN THE CHRONICLES OF THE WHOLE WORLD BY MARCIN BIELSKI
Two fragments from the tenth volume of Marcin Bielski’s Kronika Wszytkiego Świata [Chronicles of the Whole World], dealing with the discovery of Haiti by Columbus and with the arrival of Cadamosto’s men at the uncharted territory of what is now Senegal, contain descriptions of starlings, but with the appearance and behaviour that is not typical of this bird species. Taking into account the fact that starlings did not inhabit those lands at the time, the author of the article attempts to figure out both the reason behind the ornithological misunderstanding and the actual type of the birds the travelers met.
Pobrania
Bibliografia
Aldrovandi U., 1599, Ornithologiae est de avibus historiae libri XII, Bononiae.
BartBydg: E. Kędelska, I. Kwilecka, A. Łuczak et al. (oprac.), Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy. Wersja polsko-łacińska, t. I–V, Warszawa 1999–2019.
Bielski M., 1564, Kronika tho iesth, Historya Swiata na sześc wiekow, a cżterzy Monarchie, rozdźielona z rozmaitych Historykow, tak w swiętym pismie Krześćijańskim Zydowskim, iako y Pogańskim, wybierana y na Polski ięzyk wypisana dosthathecżniey niż pierwey, s przydanim wiele rzecży nowych: Od pocżatku Swiata, aż do tego roku, ktory sie pisze 1564. s Figurami ochędożnymi y własnymi, Kraków.
Brèm A.È., 1992, Žiznˊ životnyh, t. I, Moskva.
Calepino A., 1535, Dictionarium latinae linguae Ambrogii Calepini, Basileae.
Elektroniczny Słownik Łaciny Średniowiecznej w Polsce, [on-line:] https://elexicon.scriptores.pl/pl/#.
Erzepki: B. Erzepki (oprac. i wyd.), Słownik łacińsko-polski Bartłomieja z Bydgoszczy, Poznań 1900.
Fadeev I.V., 2002, Kolibri: Katalog kollekcii, Moskva.
Gruszczyński W., Saloni Z., 2013, From multilingual to monolingual dictionaries: A historical overview of Polish lexicography, „Studies in Polish Linguistics” 8 (4), s. 205–227. DOI: 10.4467/23005920SPL.13.010.1691.
[Grynaeus S.], 1532, Novus orbis regionum ac insularum veteribus incognitarum: una cum tabula cosmographica, & aliquot aliis consimilis argumenti libellis, quorum omnium catalogus sequenti patebit pagina, Bazileae.
Intro: Introductio quaedam utilissima sive Vocabularius quattuor linguarum latine, italice, gallice et alamanice, Augsburg 1516.
Jankowiak L.A., 2017, Słowniki Bartłomieja z Bydgoszczy (1532 i 1544). Stan badań i perspektywy badawcze, „Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza” 24 (1), s. 11–26. DOI: 10.14746/pspsj.2017.24.1.1.
Kędelska E., 1986, Łacińsko-polskie słowniki drukowane pierwszej połowy XVI wieku i ich stosunek do źródeł czeskich, Wrocław.
Klemensiewicz Z., 1985, Historia języka polskiego, t. I, Warszawa.
Koblik E.A., 2005, Letaûŝie samocvety. Semejstvo kolibri (Trochilidae), „GEO” № 2, s. 32–43.
Krasnopevcev V.P., 1988, Čelovek daruet imâ, Moskva.
Łopaciński H., 1899, Najdawniejsze słowniki polskie drukowane, „Prace Filologiczne” 5, s. 393–454, 586–605.
Martyris P., 1530, De orbe nouo Petri Martyris ab Angleria Mediolanensis protonotarij C[a] esaris senatoris decades, Compluti.
[Montaboldus Fr.], 1508, Itinerarium Portugallensium e Lusitania in Indiam et Inde in Occidentem et Demum ad Aquilonem, Mediolani.
Münster S., 1544, Cosmographia. Beschreibung aller Lender durch, Bazel.
Munstero S., 1558, Sei libri della cosmografia uniuersale, ne quali secondo che n’hanno parlato i piu ueraci scrittori son disegnati, i siti de tutte le parti del mondo habitabile & le proprie doti, Basilea.
Murmelius I., 1528, Dictionarius Ioannis Murmellii variarum rerum, Cracoviae.
Mymer F., 1528, Dictionarius trium linguarum: Latine, Teutonice et Polonice potiora vocabula continens…, [Cracoviae].
Orzechowski S., 1773, Żywot i śmierć Jana Tarnowskiego, kasztelana krakowskiego, hetmana wielkiego koronnego, pisany niegdyś przez Stanisława Orzechowskiego (1561), Warszawa.
Perseus Digital Library, [on-line:] https://www.perseus.tufts.edu/hopper/collections.
Pliny the Elder, 1855, The Natural History, t. 2, London.
Reuchlin J., 1486, Vocabularius breviloquus etc., Basel.
Schilthuizen M., 2019, Darwin Comes to Town: How the Urban Jungle Drives Evolution, New York.
Słowiarz: Dictionarius, to jest: Vokabularź nowy czterzech iezikow: Laczinskigo: Wloskiego: Polskiego: Niemieczkiego wssem w tey slawney koronie y innym narodom barzo vźytecžny, Cracovie 1532.
SPXVI: F. Pepłowski (red.), Słownik polszczyzny XVI wieku, t. XXIII, Warszawa 1995.
Transylvanus M., 1523, De Moluccis insulis, itemque alijs pluribus mirandis, quæ nouissima Castellanorum nauigatio sereniss. imperatoris Caroli 5. auspicio suscepta, nuper inuenit: Maximiliani Transyluani ad reuerendiss. cardinalem Saltzburgensem epistola lectu perquam iucunda, Coloniæ.
Util: Utilissimus vocabularius pro his, qui desiderant intelligere et scire legere sine visitatione scholarum, sicuti sunt mechanici et muliers, Romae 1510.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
