Model podmiotowego rozwoju miast. Analiza politologiczno-prawna
DOI:
https://doi.org/10.12797/Politeja.20.2023.86.18Słowa kluczowe:
podmiotowość, rozwój miast, analiza politologiczno-prawna, model podmiotowego rozwoju miastAbstrakt
THE MODEL OF SUBJECTIVE DEVELOPMENT OF CITIES: POLITICAL AND LEGAL ANALYSIS
The development policy of the cities is analyzed and studied mainly with the help of concepts typical of geography, spatial economy and sociology. The article proposes to look at this issue through the prism of political science. The epistemology of the concept of political subjectivity, the theory of rational choice, the new institutionalism and system analysis will be used. Based on the conclusions from the theoretical part, the authors distinguish four criteria for the political analysis of the position of cities in Poland. They are: the criterion of resources and interests, the criterion of efficiency, the criterion of relations, and the criterion of coordination. Those criteria relate to, i.a. activities of political authorities in relation to cities, the influence they have on implementation of functions assigned to them, as well as the way in which the role of cities in the state’s political system changes. Based on the analysis of the four criteria, it is possible to determine whether cities are to a greater extent subjects or objects of activities of the central center of political power in the state. Using a schematic matrix of city development models proposed by the author, it is then possible to determine whether, in political terms, we are dealing with a subjective development of cities in Poland.
Pobrania
Bibliografia
Acuto M. i in., The City as Actor in UN Frameworks: Formalizing „Urban Agency” in the International System?, „Territory, Politics, Governance” 2021, vol. 11, no. 3, https://doi.org/10.1080/21622671.2020.1860810. DOI: https://doi.org/10.1080/21622671.2020.1860810
Badanie funkcji, potencjału oraz trendów rozwojowych miast w województwie małopolskim [badanie zrealizowane na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego pod kierunkiem prof. B. Domańskiego i prof. A. Noworóla], Kraków 2010, [online] http://www.fundusze20072013.malopolska.pl/pokl/Documents/baza-badan/priorytet VIII/Badanie-funkcji-potencjalu-oraz-trendow-rozwojowych-miast.pdf.
Barometr Krakowski 2022. Raport badawczy, oprac. M. Chrzanowski, Kraków, VII 2022, [online] https://strategia.krakow.pl/barometr_krakowski/262668,artykul,edycja_2022.html.
Bierwiaczonek K., Przestrzeń publiczna jako przedmiot badań studiów miejskich w kontekście współczesnego definiowania miasta, [w:] Zmiany w przestrzeni współczesnych miast, red. M. Malikowski, M. Palak, J. Halik, Rzeszów–Tomaszów Mazowiecki 2015.
Bierwiaczonek K., Lewicka B., Nawrocki T., Rynki, malle i cmentarze. Przestrzeń publiczna miast śląskich w ujęciu socjologicznym, Kraków–Katowice 2012.
Calder K.E., Global Political Cities. Actors and Arenas of Influence in International Affairs, Washington 2021, https://doi.org/10.1353/sais.0.0036.
Calder K.E., de Freytas M., Global Political Cities as Actors in Twenty-First Century International Affairs, „The SAIS Review of International Affairs” 2009, vol. 29, no. 1. DOI: https://doi.org/10.1353/sais.0.0036
Chmaj M., Podmiotowość polityczna, [w:] Leksykon politologiczny. Polityka – ustrój – idee, red. M. Chmaj, W. Sokół, Lublin 1999.
The City as a Global Political Actor, red. S. Oosterlynck i in., London 2018.
Domański R., Długookresowe tendencje w rozwoju regionalnego systemu gospodarki polskiej. Próba
identyfikacji kodu rozwojowego, [w]: Wizja przyszłości Polski. Studia i analizy, t. 2: Gospodarka i środowisko, red. J. Kleer i in., Warszawa 2011.
Domański R., Gospodarka przestrzenna. Podstawy teoretyczne, Warszawa 2006.
Dulak M., Legitymizacja polskiej polityki europejskiej. Analiza systemowa, Kraków 2017.
Dziemianowicz R.I., Kargol-Wasiluk A., Bołtromiuk A., Samodzielność finansowa gmin w Polsce w kontekście koncepcji good governance, „Optimum. Economic Studies” 2018, no. 4, https://doi.org/10.15290/oes.2018.04.94.16. DOI: https://doi.org/10.15290/oes.2018.04.94.16
Finanse samorządowe po 25 latach samorządności. Diagnoza i perspektywy, red. W.M. Miemiec, Warszawa 2015.
Flis J., Swianiewicz P., Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych – reguły podziału, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2021.
Flis J., Swianiewicz P., Rządowy Fundusz Inwestycji Lokalnych III – utrwalone wzory, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2021.
Flis J., Swianiewicz P., Rządowy Fundusz Polski Ład: Program Inwestycji Strategicznych – wzory podziału, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2021.
Friedmann J., The World City Hypothesis, „Development and Change” 1986, no. 17, https://doi.org/10.1111/j.1467-7660.1986.tb00231.x. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-7660.1986.tb00231.x
Gądecki J., I love NH. Gentryfikacja starej części Nowej Huty?, Warszawa 2012.
Gilowska Z., Finansowanie samorządu terytorialnego według ustawy o finansach publicznych oraz o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 1999, no. 3.
Glumińska-Pawlic J., Samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego w Polsce. Studium finansowoprawne, Katowice 2003.
Gospodarka finansowa jednostek samorządu terytorialnego 2019, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2020.
Grosse T.G., Przegląd koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego, „Studia Regionalne i Lokalne” 2002, no. 1.
Hausner J., Modele polityki regionalnej w Polsce, „Studia Regionalne i Lokalne” 2001, no. 1.
Izdebski H., Pozycja ustrojowa Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 2013, no. 12.
Jacobs J., The Death an Life of Great American Cities, New York 1961.
Jakość procesu stanowienia prawa w drugim roku rządów Prawa i Sprawiedliwości, Obywatelskie Forum Legislacji, [online] http://www.batory.org.pl/upload/files/Programy%20operacyjne/Odpowiedzialne%20Panstwo/X%20Komunikat_OFL.pdf.
Jastrzębska M., Samodzielność ekonomiczna i finansowa jednostek samorządu terytorialnego, „Ekonomia” 2004, no. 13.
Karwat M., O kryteriach podmiotowości politycznej. Remanent pojęciowy, [w:] Granice teorii polityki. Świat zachodni w stanie zagrożenia, red. W. Bulira, Lublin 2018.
Kisała M., Przystępowanie jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych, [w:] Formy współdziałania jednostek samorządu terytorialnego, red. B. Dolnicki, Warszawa 2012.
Korenik S., Teoria bazy ekonomicznej jako podstawa podbudowy procesów rozwoju lokalnego, „Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu” 1999, no. 807.
Krajowa Polityka Miejska 2030, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Warszawa 2022, [online] https://www.gov.pl/web/fundusze-regiony/polityka-miejska.
Laszlo E., Systemowy obraz świata, przeł. U. Niklas, wstęp A. Siciński, Warszawa 1978.
Lowndes V., Instytucjonalizm, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, red. D. Marsh, G. Stoker, przeł. J. Tegnerowicz, Kraków 2006.
Malewska A., Malewski H., Proces formowania się podmiotowości politycznej społeczności polskiej na Litwie, [w:] Tendencje rozwojowe myśli politycznej i prawnej, red. M. Maciejewski, M. Marszał, M. Sadowski, Wrocław 2014.
Małe i średnie miasta w policentrycznym rozwoju Polski, red. G. Korzeniak, Kraków 2014.
Miemiec W.M., Decentralizacja finansów publicznych a samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego, [w:] Prawo finansowe, red. R. Mastalski, E. Fojcik-Mastalska, Warszawa 2011.
Minister Błaszczak przewodniczył komisji wspólnej. Będzie się zbierać w MSWiA, Portal Samorządowy, 24 II 2016, [online] http://www.portalsamorzadowy.pl/komunikacja-spoleczna/minister-blaszczak-przewodniczyl-komisji-wspolnej-bedzie-sie-zbierac-w-mswia,78018.html.
Pakiet dla średnich miast, Ministerstwo Inwestycji i Rozwoju, [online] https://www.miir.gov.pl/strony/strategia-na-rzecz-odpowiedzialnego-rozwoju/kluczowe-projekty/pakiet-dla-srednich-miast/.
Porawski A., Czajkowski J.M., Stan finansów JST. Raport dla Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego na posiedzenie w dniu 17 lipca 2019 r., uzupełniony po debacie na posiedzeniach Komisji i Zespołu, skorygowany ma podstawie danych z WFP z 20 stycznia 2020 r., Związek Miast Polskich, Poznań, 20 II 2020, [online] https://www.miasta.pl/uploads/attachment/file/3170/Stan_finans_w_JST_21.02.2020_final.pdf.
Problemy społeczne i kulturowe współczesnego miasta, red. I. Bukowska-Floreńska, Katowice 2010.
Raport roboczy grupy eksperckiej Kongresu Polityki Miejskiej ds. Nowej Krajowej Polityki Miejskiej, red. K. Janas, 7 XI 2019, [online] http://obserwatorium.miasta.pl/wp-content/uploads/2019/11/2019-11-07_KPM_NOWA_KRAJOWA_POLITYKA_MIEJSKA-raport-roboczy.pdf.
Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (wg stanu prawnego po zmianie z dnia 26 stycznia 2018 r.), M.P. 2018, poz. 146.
Report on the Impact of CoR Opinions, European Committee of the Regions, Brussels, 17 I 2022, [online] https://cor.europa.eu/en/our-work/Documents/Opinions/COR-2021-05964-08-01-NB-REF-EN.pdf.
Rodriguez N.P., Feagin J.R., Urban Specialization in the World System: An Investigation of Historical Cases, „Urban Affairs Quarterly” 1986, vol. 22, no. 2, https://doi.org/10.1177/004208168602200201. DOI: https://doi.org/10.1177/004208168602200201
Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT), Dz. Urz. UE L, 2006, nr 210.
Runge A., Metodologiczne problemy badania miast średnich w Polsce, „Prace Geograficzne” 2012, vol. 129.
Salamon J., Porozumienie terytorialne jako mechanizm stymulowania współpracy jednostek lokalnego samorządu terytorialnego, „Samorząd Terytorialny” 2022, no. 9.
Samorząd 3.0, Forum Od-nowa, XI 2013, [online] http://www.jawnosc.pl/wp-content/uploads/2013/11/Forum_Od-nowa_Raport_Samorzad_3-0.pdf.
Samorząd terytorialny w kontaktach międzynarodowych, red. M. Czornik, Katowice 2004.
Sassen S., The Global City. New York, London, Tokyo, Princeton 1991.
Shepsle K.A., Rational Choice Institutionalism, [w:] The Oxford Handbook of Political Institutions, red. R.A.W. Rhodes, S.A. Binder, B.A. Rockman, Oxford 2006.
Sprawozdanie z realizacji Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2030. Sprawozdanie za rok 2030 (za okres 01.10.2019-31.12.2020), Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, Warszawa 2021, [online] https://www.ewaluacja.gov.pl/media/100305/Sprawozdanie_z_realizacji_KSRR_do_2030_roku.pdf.
Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do 2020 roku (z perspektywą do 2030 r.), Warszawa 2017, [online] https://www.gov.pl/documents/33377/436740/SOR.pdf.
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego „Śląskie 2030” – Zielone Śląskie, Katowice, X 2020, [online] https://www.slaskie.pl/content/strategia-rozwoju-wojewodztwa-slaskiego-slaskie-2030.
Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego: „Śląskie 2020+”, Katowice, VII 2013, [online] https://www.slaskie.pl/content/1372921202_2013-07-04.
Strategia Rozwoju Województwa Zachodniopomorskiego do roku 2030, Szczecin, VI 2019, [online] http://bip.rbip.wzp.pl/artykul/strategia-rozwoju-wojewodztwa-zachodniopomorskie go-do-roku-2030.
Subregionalny Program Rozwoju do roku 2020, Kraków, XII 2015, [online] https://www.rpo.malopolska.pl/download/program-regionalny/o-programie/zapoznaj-sie-z-prawem-i-dokumentami/subregionalny-program-rozwoju-do-roku-2020/2016/01/Subregionalny_Program_Rozwoju_do_roku_2020.pdf.
Surówka K., Owsiak K., Administrowanie czy rozwój – 20 lat doświadczeń finansowania polskiego samorządu terytorialnego, „Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy” 2018, no. 56, https://doi.org/10.15584/nsawg.2018.4.2. DOI: https://doi.org/10.15584/nsawg.2018.4.2
Swianiewicz P., Program Inwestycji Strategicznych dla terenów popegeerowskich: realne czy pozorne wsparcie?, Fundacja im. Stefana Batorego, Warszawa 2022.
Swianiewicz P., Łukowska J., Bogactwo samorządów. Ranking dochodów JST 2016, [online] http://www.wspolnota.org.pl/fileadmin/user_upload/Ranking/Ranking_-_Zamoznosc_samorzadow_2016_r_OK.pdf.
Swianiewicz P., Łukomska J., Kondycja finansowa samorządów u progu pandemii. Ranking nadwyżki operacyjnej netto, Wspólnota, 2021, [online] https://wspolnota.org.pl/fileadmin/user_upload/Nr_08-2021_Nadwyzka_operacyjna.pdf.
Swoiński T., Decentralizacja finansów publicznych warunkiem rzeczywistej decentralizacji państwa, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia” 2012, vol. 46, no. 3.
Szołno-Koguc J., Samodzielność dochodowa jednostek samorządu terytorialnego – aspekty teoretyczne, „Studia BAS” 2021, no. 1, https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2021.02. DOI: https://doi.org/10.31268/StudiaBAS.2021.02
Sztompka P., Analiza systemowa w naukach politycznych, [w:] Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych, red. K. Opałek, Warszawa 1975.
Śleszyński P., Aktualizacja delimitacji miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze (powiększających dystans rozwojowy), Warszawa 2019.
Śleszyński P., Delimitacja miast średnich tracących funkcje społeczno-gospodarcze, Warszawa 2016.
Śleszyński P., Delimitacja Miejskich Obszarów Funkcjonalnych stolic województw, „Przegląd Geograficzny” 2013, vol. 2.
Ślusarczyk Z., Szyjko C.T., Samorząd terytorialny podmiotem polityki regionalnej Unii Europejskiej. Rozwiązania instytucjonalno-prawne, Warszawa–Piotrków Trybunalski 2011.
Tarnowska A., Status miasta na prawach powiatu i jego wpływ na rozwój miast, „Zeszyty Naukowe – Ostołęckie Towarzystwo Naukowe” 2011, z. 25.
Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 listopada 1990 r. Regulamin Senatu. Tekst ujednolicony, oprac. na podstawie M.P. 2014, poz. 529 i 707 oraz M.P. 2015, poz. 373.
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, Dz.U. 1990, nr 16, poz. 95.
Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych, Dz.U. 2000, nr 91, poz. 1009.
Ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (tekst ujednolicony), Dz.U. 2003, nr 203, poz. 1966.
Ustawa z dnia 6 maja 2005 r. o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie Regionów Unii Europejskiej, Dz.U. 2005, nr 90, poz. 759.
Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (tekst jednolity), Dz.U. 2021, poz. 1057.
Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014-2020, Dz.U. 2014, poz. 1146.
Ustawa z dnia 15 lipca 2020 r. o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. 2020, poz. 1378.
Ustawa z dnia 28 kwietnia 2022 r. o zasadach realizacji zadań finansowanych ze środków europejskich w perspektywie finansowej 2021-2027, Dz.U. 2022, poz. 1079.
Wskaźniki zagospodarowania i ładu przestrzennego w gminach, red. P. Śleszyński, Warszawa 2013.
Założenia do Kontraktu Samorządowego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego na lata 2014-2020, Wydział Zarządzania Strategicznego, Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego, Szczecin 2013, [online] http://www.rpo.wzp.pl/sites/default/files/pliki/12_zalozenia_do_kontraktu_samorzadowego_w_ramach_rpo_wz_2014-2020.pdf.
Pobrania
Opublikowane
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
