Sámi Manifest 15: Performans i pamięć, czyli o rdzennej kulturze Samów w perspektywie współczesnych nordyckich artystów i aktywistów

Mariola  Pawełko

doi:10.12797/RM.01.2020.07.07

Authors

Mariola Pawełko Jagiellonian University, Kraków, Poland https://orcid.org/0000-0001-5896-0184

DOI:

https://doi.org/10.12797/RM.01.2020.07.07

Keywords:

the Sámi people, Sámi Manifest 15, performance, cultural memory

Abstract

The Sámi Manifest 15. Performance and the Collective Memory – on the Native Sámi Culture from the Perspective of Contemporary Nordic Artists and Activists

The article analyses the case of the Sámi Manifest 15 performance in Jåhkåmåhkke, Sweden, 2015. The main arguments in the performative action are related to cultural collective memory and cultural identity. In the field of performance, the native Sámi deal with postcolonial trauma, which affects them as descendants of a group that for centuries had been persecuted by the state. The Sámi Manifest 15 is also an appeal to return to a life style respecting the nature and the wisdom of the indigenous communities of the world.

References

Banaś M., Wygrany spór o ziemię – Samowie versus Królestwo Szwecji. O skuteczności argumentacji kulturowej, [w:] Kultury narodowe i lokalne a polityka. Powiązania w różnych kontekstach, red. J. Kurczewska, Z. Mach, M. Ślarzyński, Warszawa 2019, s. 301–314.

Banaś M., Pogranicza kulturowe. Kultura Samów wobec szans i zagrożeń współczesności, [w:] Granice w kulturze, red. R. Bomba, A. Radomski, Lublin 2010, s. 35–44.

Broadbent N.B., Storå J., Lapps and Labyrinths. Saami Prehistory, Colonization and Cultural Resilience, Washington, D.C. 2010.

Connerton P., The Spirit of Mourning. History, Memory and the Body, Cambridge 2011.

Connerton P., How Societies Remember, Cambridge 1989.

Dennet D.C., Odczarowanie. Religia jako zjawisko naturalne, przeł. B. Stanosz, Warszawa 2008.

Eriksen T.H., Etniczność i nacjonalizm. Ujęcie antropologiczne, przeł. B. Gutowska-Nowak, Kraków 2013.

Harvey G., Animism. Respecting the Living World, London 2005.

Historia Norwegie, red. I. Ekrem, L.B. Mortensen, przeł. P. Fisher, Copenhagen 2006.

Jones-Bamman R., From „I’m a Lapp” to „I am Saami”. Popular Music and Changing Images of Indigenous Ethnicity in Scandinavia, [w:] Ethnomusicology: A Contemporary Reader, red. J.C. Post, London – New York 2006, s. 351–367.

Lindkjølen H., Lapps of the North, Oslo 1991.

McKenzie J., Performuj albo… Od dyscypliny do performansu, przeł. T. Kubikowski, Kraków 2011.

Pawełko M., Sápmi. Ziemia Samów a formowanie granic krajów północnej Europy, „Relacje Międzykulturowe” 2019, nr 1 (5), s. 133–147.

Pawełko M., Dom ludu i higiena rasy. Inicjatywa eugeniczna w szwedzkim stylu, „Maska” 2017, nr 35, s. 255–268.

Rydving H., The End of Drum-Time. Religious Change among the Lule Saami, 1670s–1740s, Uppsala 1993.

Rytuał, dramat, święto, spektakl. Wstęp do teorii widowiska kulturowego, red. J.J. MacAloon, przeł. K. Przyłuska-Urbanowicz, Warszawa 2012.

Said E.W., Orientalism, London 2003.

Wachowski J., Perfomans, Gdańsk 2011.

Netografia

https://www.sametinget.se/123060 (dostęp 13 IV 2020).

https://www.youtube.com/watch?time_continue=15&v=K9W_uJS6R2A&feature=emb_logo (dostęp 11 III 2020).

Indigenous and Tribal Peoples Convention, 1989 (nr 169), https://www.ilo.org/dyn/normlex/en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_ILO_CODE:C169 (dostęp 15 IV 2020).

Jåhkåmåhkke Márnána, https://www.jokkmokksmarknad.se/nsa/ (dostęp 11 IV 2020).

Lawrence W., Saami and Norwegians Protest Construction of Alta Dam, Norway, 1979–1981, https://nvdatabase.swarthmore.edu/ (dostęp 3 IV 2020).

Pawełko M., Noaidevuohta. Performans w szamanizmie Samów, „Performer” 2017, nr 14 (Szamani, szeptuchy i psychodeliczne pająki), https://grotowski.net/performer/performer-14/noaidevuohta-performans-w-szamanizmie (dostęp 5 IV 2020).

The Sami Manifesto 15: Reconnecting Through Resistance, http://www.idlenomore.ca/the_saami_manifesto15_reconnecting_through_resistance_the_saami_manifesto_15_reconnecting_through_resistance (dostęp 11 III 2020).

United Nations Declaration on Rights of Indigenous Peoples, https://www.un.org/development/desa/indigenouspeoples/wp-content/uploads/sites/19/2018/11/UNDRIP_E_web.pdf (dostęp 15 IV 2020).