Санч як Центр Західньой Лемковины Authors Богдан Горбаль
DOI:
https://doi.org/10.12797/RRB.16.2020.16.02Słowa kluczowe:
Łemkowie, Nowy Sącz, Ruska Bursa, Ukraińska Bursa, Bank Łemkowski, Proświta, Towarzystwo im. M. Kaczkowskiego, Cerkiew greckokatolickaAbstrakt
Nowy Sącz jako Centrum Zachodniej Łemkowyny
Na przełomie XIX i XX wieku Nowy Sącz stał się ważnym ośrodkiem Łemkowyny. W 1898 roku grupa działaczy z Galicji Wschodniej wspólnie z kilkoma lokalnymi działaczami łemkowskimi założyła w mieście Ruską Bursę. Różnice ideologiczne skłoniły tę pierwszą grupę do stworzenia konkurencyjnej Ukraińskiej Bursy (1902). Ukraińcy założyli też Bank Łemkowski (1903) i doprowadzili do zbudowania w mieście cerkwi greckokatolickiej (1911). Konkurencyjne programy etnonacjonalne znalazły również odzwierciedlenie w działalności towarzystw Proświta (1902) i im. Kaczkowskiego (1903). Obecność obu grup w mieście była zauważalna. Po I wojnie światowej działalność kontynuowała jedynie parafia greckokatolicka, ale po zniszczeniu jej cerkwi zorganizowana obecność Łemków w mieście przestała istnieć.
Bibliografia
A. S. 1904. «Izʺ Lemkovskoj Rusi». Pribavlenіâ kʺ cerkovnymʺ vѣdomostâmʺ, č. 47: 1930-1933.
Azʺ. 1903. «Položenіe i nuždy Galickoj Rusi». Izvѣstіâ Slavânskogo blagotvoritelʹnago obŝestva, č. 3: 35-51.
Baran, Stepan. 1934. «Maxima Cura». Dіlo, č. 307: 1-2.
Bačinsʹkij, Ûlіân. 1995. Ukraïnsʹka іmmіgracіâ v Spolučenih Štatah Ameriki. Kiїv: ІNTEL.
«Bermesâ do vyborčoj roboty». 1911. Lemko, č. 7: 1.
«Blagodѣtelʹ Lemkovŝiny». 1911. Lemko, č. 5: 1.
«Bolâky Lemkovŝiny». 1913. Lemko, č. 38: 1.
«V pamâtʹ Rozalії Kaštanûkovoї». 1923. Svoboda, č. 46: 1
«Vôdozva do bratôvʺ Lemkôvʺ». 1903. Svoboda, č. 40: 4.
«Vôdozva do synôvʺ i donʹokʺ svâtoi Rusi-Ukrainy!». 1903. Svoboda, č. 17: 1.
«Vôdozva o. T. Kačmarčika». 1898. Svoboda, č. 45: 2.
«Vіdozva do vsїh Rusinіv v Americї». 1907. Svoboda, č. 3: 1.
«Vіsti z Lemkіvŝini». 1916, 29 VІІІ. Dїlo.
«Vѣsti zʺ Galičiny». 1904. Pravda, č. 33: 3
«Vѣsti izʺ starogo kraû». 1900. Svoboda, č. 13: 2.
Gerasimenko, Sergej Ûʹevič. 2011. «Kulʹturno-prosvіtnicʹka dіâlʹnіstʹ Mihajla Gruševsʹkogo v Galičinі (1894-1914 roki)». Teorіâ ta metodika navčannâ ta vihovannâ, č. 28: 28-39.
Gladik, Viktor P. 1940. «Korotkіj istoričnyj očerkʺ Lemkovskoj Rusi i russkihʺ selʺ vʺ povѣtahʺ novo-torgskomʺ i novo-sandeckomʺ». Illûstrirovannyj russko-amerikanskij kalendarʹ 1940. Dostup: 20.10.2020. http://rolandanderson.se/Pravda_Press/Kalendar1940/LemkoVillages.php.
Gladilovič, Stepan. 2002. «Andrіj Čajkovsʹkij. Na drugu rіčnicû smerti». V: Andrіj Čajkovsʹkij-spogadi, listi, doslіžennâ, t. 3. Red. Bogdan Âkimovič, Zorâna Grenʹ, Oleksandr Sedlіar, 136-139. Lʹvіv: Mіnіsterstvo osvіti і nauki Ukraїni, Lʹvіvsʹkij nacіonalʹnij unіversitet іm. І. Franka, Naukova bіblіoteka, Nacіonalʹna akademіâ nauk Ukraїni, Іnstitut ukraїnoznavstva іm. І. Krip’âkeviča, Naukova fundacіâ A. Čajkovsʹkogo.
Gončaruk, Mikola Lavrentіjovič і іnč. uporâd., Galʹčenko, Sergіj Anastasіjovič, Žulinsʹkij, Mikola Grigorovič, Burlaka Galina Mikolaїvna і іnč. red. 1999.
Putіvnik po fondah vіddіlu rukopisіv Іnstitutu lіteraturi. Kiїv: Іnstitut lіteraturi іm. T. G. Ševčenka NAN Ukraїni; Vidavničij centr «Spadŝina».
Gorbalʹ, Bogdan. 2000. «Gavriіl Gnatišak», Lemkіvskіj kalendar 2000, 91-93.
Gorbalʹ, Bogdan. 2007. «Galicky Starorusiny і Rusofіli і Odnošynâ do Nih Gabsburskoj і Carskoj Monarhіj do 1914 roku». Rusin, č. 3: 122-145.
«Gorlickij bursak». 1952. Karpatorisskij Kalendarʹ Lemko-Soûza 1952, 65-83.
Ґereta, Іgor. 1997. Terebovlâ: šlâh čerez vіki: іstoriko-kraєznavčij naris. Lʹvіv: Kamenâr.
Direkciâ. 1912. «Lemkіvskij Bank v Novіm Sanči». Pіdgіrsʹkij Dzvіn, č. 19: 3.
Dmitrіv, І. 1999. «Probuditelʹ novosandeččyny (do 145-rіččâ narodžennâ Vasilâ Âvorsʹkogo)». Lemkіvsʹkij kalendar 1999: 41-42.
Doktoruk, Іvan. «Âk stelivsâ menі žittєvij šlâh». Dostup: 20.10.2020. http://zarichchya.org.ua/articles/8/49.
«Dolâ russkoj bursy vʺ Novomʺ Sančѣ». 1912. Pravda, č. 41: 3.
Dr. D. 1912. «Listi do redakcії Pіdgіrsʹkogo Dzvona. ІІІ. Novij-Sanč». Pіdgіrskij dzvіn, č. 3: 3.
Drozdovsʹka, Olesâ. 2001. Ukraїnsʹkі časopisi povіtovih mіst Galičini (1865-1939 rr.). Lʹvіv: Nacіonalʹna akademіâ nauk Ukraїni, Lʹvіvsʹka naukova bіblіoteka іm. V. Stefanika, Naukovo-doslіdnij centr perіodiki.
Dufanec, Teodor Vasilevič. 1966. «Velikij Žertvovatelʹ Lemkovŝiny». Karpatorusskij Kalendarʹ Lemko-Soûza 1966, 55.
«Žertvi na Ukraїnsʹku bursu v Novіm Sanči». 1921. Svoboda, č. 16: 1.
«Žertvi temnoti». 1915. Svoboda, č. 16: 5.
«Žertvy na Russku Bursu vʺ N. Sanči». 1908. Postup, č. 6: 3.
«Žertvy na Russku Bursu vʺ Novomʺ Sanči». 1908. Postup, č. 7: 1.
«Žertvy na Russku Bursu vʺ Novomʺ Sanči». 1908. Postup, č. 8: 1.
«Žertvy na Russkuû Bursu vʺ Novomʺ Sančѣ izʺ Passajkʺ, N.Dž.». 1908. Postup, č. 17: 4.
«Žertvy». 1913. Lemko, č. 44: 5.
«Zagalʹnі Zbori T-va »Prosvіta«». 1937. Dіlo, č. 129: 5.
«Zasїdanâ Vidїlu Naukovogo Tovaristva іmeni Ševčenka». 1900. Lіteratunonaukovij vіstnik, č. 2-11: 77.
Zahіdnij, Mihajlo. 1926. «Perša sproba sil». Dіlo, č. 121: 3-4.
Zvіt Direkciї Spіlki Vzaїmnogo kredita «Lemkіvsʹkij Bank» stovarišenâ zarob-kovogo z obmeženoû porukoû v Novіm Sanči z dіâlʹnosti і rahunkіv za rіk 1903-1909. 1905 [?]. Novij Sanč.
Іlûstrovanij narodnij kalєndar Tovaristva Prosʹvіta za zvičajnij rіk 1911. 1911. Lʹvіv.
«Kamenicâ-cerkovʹ» v Novôm Sančѣ». 1911. Lemko, č. 17/18: 1.
«Kasovij zvіt Obєdnannâ». 1928. Svoboda, č. 216: 2.
Kačmarčikʹ, Ѳeofilʹ. 1908. «Izʺ Lemkovŝiny». Postup, č. 11: 1.
Kačmarčikʺ, Teofilʹ. 1899. «Vôdʺ Gribova. Podâka». Svoboda, č. 16: 2.
Kačmarčikʺ, Teofilʹ. 1898. «Golosʺ z Lemkôvŝiny». Svoboda, č. 38: 2.
Kačmarčikʺ, Ѳeofilʹ Ѳ. 1899. «Vôdʺ Gribova». Svoboda, č. 46: 2.
Kačmarčikʺ, Ѳeofilʹ Ѳ. 1899. «Vôdʺ Gribova». Svoboda, č. 9: 3.
Kačmarčikʺ, Ѳeofilʹ Ѳ. 1904. «Zʺ Lemkovŝiny». Pravda, č. 34: 3.
Kovalʹčik, Petro. 1927. «Jogo zabuto». Svoboda, č. 128: 3.
«Konkursʺ». 1911. Lemko, č. 13/14: 2.
«Konkursʺ». 1912. Lemko, č. 28: 4.
«Konkursʺ». 1912. Lemko, č. 31: 5.
«Konkursʺ». 1913. Lemko, č. 29: 5.
Konstankevič, Ivan. 1898. «Vôdozva do Rusinôv-Lemkôv v Americѣ». Svoboda, č. 32: 1-2.
Konstankevičʺ, Ivan. 1898. «Pamâtajte na Rusku Bursu v Novôm Sonči!». Svoboda, č. 48: 3.
Konstankevičʺ, Ivan. 1898. «Podâka». Svoboda, č. 37: 3.
Konstankevičʺ, Ivan. 1989. «Ne zabuvajie na Rusku Bursu v Novôm Sonči». Svoboda, č. 45: 3.
Korolʹko, Andrіj. 2013. «Etnomistecʹke žittâ ukraїncіv Pokuttâ naprikіncі HІH – na počatku HH st.». V: Pitannâ starodavnʹoї ta serednʹovіčnoї іstorії, arheologії j etnologії: Zbіrnik naukovih pracʹ, t. 1, 169-183. Černіvcі: Vidavnictvo «Prut».
Krasovsʹkij, Іvan. 2000. Dіâčі nauki і kulʹturi Lemkіvŝini. Toronto–Lʹvіv: Fundacіâ Doslіdžennâ Lemkіvŝini u Lʹvovі.
Krasovsʹkij, Іvan. 2010. «Dіâlʹnіstʹ »Prosvіti« na Lemkіvŝinі». Ukraїna: kulʹturna spadŝina, nacіonalʹna svіdomіstʹ, deržavnіstʹ, č. 19: 323.
Kubіjovič, Volodimir. 1970. Menі 70. Pariž–Mûnhen: Naukove Tovaristvo іm. Ševčenka.
Kubіjovič, Volodimir. 1985. Menі 85. Mûnhen: Naukove Tovaristvo іm. Ševčenka.
Kuzʹma, Oleksa. 1960. Listopadovі dnі 1918 r. Nû Jork: Nakladom vidavničoї kooperativi «Červona kalina».
Kurillo, Vasilіj F. 1824. «Krovave sudiliŝe». Talergovskіj alʹmanahʺ, č. 1: 190-197.
Kurillo, Vasilіj F. 1922. «Talergofʺ». Illûstrovannyj russko-amerikanskіj
kalendarʹ 1923. Dostup: 20.10.2020. http://carpatho-russian-almanacs.org/RBO/RBO1923/Talerhof23.php.
«Lemkôvskіj bankʺ v Novôm Sanči». 1904. Svoboda, č. 14: 7.
Lemki zʺ Beresta. 1904. «Golosʺ zʺ Lemkovŝiny. Bratâ Lemki!». Svoboda, č. 11: 3.
Lemkin, Ivan F. 1969. Istoriâ Lemkoviny. Ûnkers, N.J: Izdanie Lemko-Soûza v S. Š. A. i Kanadі.
Lemko. 1903. «O. Kačmarčikʺ zasudženyj». Svoboda, č. 26: 3.
«List zі Starogo kraû. Lemkіvsʹkij Bank v Novіm Sanči». 1907. Svoboda, č. 33: 4.
«Listi do redakcії Pіdgіrsʹkogo Dzvona. ІІІ. Novij-Sanč». 1912. Pіdgіrskij dzvіn, č. 5: 2.
Makuh, Іvan. 2001. Na narodnіj službі. Spogadi. Kiїv: Osnovnі cіnnostі.
Maslej, Oleksandr, Pilipovič, Volodimir. 2004. Dvotižnevik «Naš Lemko»
-1939 rokіv. Vibrana publіcistika. Gorlice: Ob’єdnannâ lemkіv u Polʹŝі.
Morikvas, Nadіâ. 2005. Melanholіâ Stepana Čarnecʹkogo. Lʹvіv: Svіt.
«Na dopomogu rіdnomu kraєvi». 1924. Svoboda, č. 184: 2.
«Na krestinah…». 1903. Svoboda, č. 49: 6.
«Na pomіč rіdnomu kraєvi». 1921. Svoboda, č. 219: 3.
«Na rusku Bursu vʺ Novômʺ Sonči zložili vʺ Mt. Karmelʹ, Pa.». 1899. Svoboda, č. 17: 3.
Naddnіstrânsʹkij, Âroslav. 1940, 14 XI. «Školi, doškіlâ j ditâčі sadki v povіtі Novij Sanč». Krakіvsʹkі vіstі. Dostup: 20.10.2020. https://zbruc.eu/node/44046. «Ne divujte sâ…». 1903. Svoboda, č. 40: 1.
Nečitalûk, Mihajlo. 2002. «Cіnnij dokument do bіografії Andrіâ Čajkovsʹkogo».
V: Andrіj Čajkovsʹkij. Spogadi. Listi. Doslіžennâ, t. 3. Red. Bogdan Âkimovič, Zorâna Grenʹ, Oleksandr Sedlіar, 211-236. Lʹvіv: Mіnіsterstvo osvіti і nauki Ukraїni, Lʹvіvsʹkij nacіonalʹnij unіversitet іm. І. Franka, Naukova bіblіoteka, Nacіonalʹna akademіâ nauk Ukraїni, Іnstitut ukraїnoznavstva іm. І. Krip’âkeviča, Naukova fundacіâ A. Čajkovsʹkogo.
«Novinki – v 1898 r.». 1902. Svoboda, č. 34: 1.
«Novinki: z Lemkіvŝini nam pišutʹ». 1917. Dїlo, č. 52: 3.
«Novy vorogy Lemkovŝiny». 1911. Lemko, č. 3: 2.
«Ogološenâ». 1913. Lemko, č. 38: 4.
«Ogološenâ». 1913. Lemko, č. 39: 5.
«Opovіstki: Nadzvičajnі Zagalʹnі Zbori Fіlії Prosvіti v Novomu Sančі». 1929. Dіlo, č. 49: 6.
«Otzyvʺ». 1911. Lemko, č. 15/16: 4.
«Otʺ administracіi gazety »Lemko«». 1911. Lemko, č. 13/14: 5.
«Otʺ Gribova». 1907. Pravda, č. 49/50: 4.
«Otʺ izdavatelʹstva »Lemka«». 1911. Lemko, č. 13/14: 1.
«Otʺ Redakcіi». 1911. Lemko, č. 7: 1.
Pižʺ, a. 1905. «Zʺ Lemkôvŝiny». Svoboda, č. 52: 2.
Podgoreckіj, Mikola, Golodʺ, Dіonizіj, Kadubecʺ, Izidorʺ. 1898. «Pamâtajte na Rusku Bursu v Novôm Sonči!». Svoboda, č. 49: 3.
Prislopskіj, Roman, Trohanovskіj, Metodij. 1936. «Žertvujte na Bursu!». Lemko, č. 1: 4.
«Pričinki do іstoriії rozvoû ukraїnstva na Lemkіvŝinі». 1932. Svoboda, č. 85: 3.
Prokіp, Andrіj Volodimirovič. 2011. «Pracâ Mihajla Galuŝinsʹkogo nad rozvitkom ukraїnsʹkih oseredkіv Lemkіvŝini, Nadsânnâ, Holmŝini ta Pіdlâššâ».
Ûvіlejnij zbіrnik na pošanu Stepana Geleâ = Vіsnik Lʹvіvsʹkoї komercіjnoї akademії. Serіâ – gumanіtarnі nauki, vip. 10. Lʹvіv: Vidavnictvo Lʹvіvsʹkoї komercіjnoї akademії.
«Prosime Vas porozumѣti». 1911. Lemko, č. 7: 2.
«Recenzії і zamіtki: Andrіj Šeremeta». 1920. Teatralʹne mistectvo, č. 7/8: 17.
Ripeckij, F. Iv. 1905. Illûstrirovannaâ narodnaâ istoriâ Rusi. Ot načala do nainovejših vremen. Lʹvov: Izdatelʹ S. A. Duda.
«Rozvâzanє moskofіlʹskoї bursi v Novіm Sanči». 1912. Pіdgіrskij dzvіn, č. 16: 2.
«Ročnoe sobranіe členôv Russkoj Bursy v Novôm Sančѣ». 1911. Lemko, č. 17/18: 2.
«Russka Bursa vʺ Novomʺ Sanči». 1908. Postup, č. 31: 1.
«Russkaâ Bursa v Novomʺ Sanči v polʹskihʺ rukahʺ». 1937. Karpato Russkoe Slovo, č. 60: 1.
«Russkaâ Bursa vʺ Novomʺ Sanči perehoditʺ vʺ naši ruki». 1920. Prikarpatskaâ Rusʹ, č. 697: 3.
«Russkaâ učeničeskaâ bursa v Novom Sančѣ». 1905. Živaâ Myslʹ, č. 23-24: [73].
«Ruhʺ vʺ voddѣlahʺ R.N.S.». 1903. Svoboda, č. 50: 6.
Semanûkʺ, Matvѣj. 1903. «Zʺ Monessen, Pa.». Svoboda, č. 49: 3.
Semanûkʺ, Matvѣj. 1903. «Na toj list…». Svoboda, č. 49: 3.
Sembrat, Grigorij. «Za ukraїnsʹku stanicû. Ratujmo novosandecʹku bursu (Dopis z Lemkіvŝini)». 1927. Dіlo, č. 196: 2.
«Spravozdanє z etnoґrafіčnoї ekskurzії». 1906. Hronіka Naukovogo Tovaristva іmeni Ševčenka u Lʹvovі, č. 28: 14-15.
Spravozdanє і zamknenє rahunkіv spіlki vzaїmnogo kredita «Lemkіvsʹkij Bank»
zareєstrovanoї z obmeženoû porukoû v Novіm Sanči za VІІ. rіk admіnіstracijnij (1910) predloženі Zagalʹnim Zboram dnâ 15- go n. s. cʹvіtnâ 1911 r. 1911. Novij Sanč.
Spravozdanє і zamknenє rahunkіv spіlki vzaїmnogo kredita «Lemkіvsʹkij Bank» zareєstrovanoї z obmeženoû porukoû v Novіm Sanči za VІІІ. Rіk admіnіstracijnij 1911) predloženі Zagalʹnim Zboram dnâ 15-go n. s. cʹvіtnâ 1912 r. 1912. Novij Sanč.
Spravozdanє і zamknenє rahunkіv spіlki vzaїmnogo kredita «Lemkіvsʹkij Bank» zareєstrovanoї z obmeženoû porukoû v Novіm Sanči za ІH. Rіk admіnіstracijnij (1912) predloženі Zagalʹnim Zboram dnâ 15- go n. s. cʹvіtnâ 1913 r. 1913. Novij Sanč.
«Stіj na storožі. 35-lіtnіj Ûvilej іsnuvannâ Fіlії ta Čitalʹnі Prosvіti v Novomu Sančі». 1937. Naš Lemko, č. 24: 3.
Shimatіsmʺ Vsego Klira Rusko-kaѳoličeskogo Eparhіi Peremyskoj na 1880. 1880.
«Taka naša rada». 1911. Lemko, č. 7: 3.
Tarnovič, Ûlіân. 1936. Іlûstrovana іstorіâ Lemkіvŝini. Lʹvіv: Na storožі.
Trilʹovsʹkij, Kirilo 1999. z mogo žittâ. Kiїv – Edmonton – Toronto: Kanadsʹkij Іnstitut Ukraїnsʹkih Studіj; Vidavnictvo TAKSON.
Trohanovskіj, Petro. 1998. «Kura Što Znosila Zlaty Âjcâ». Lemkіvskіj Kalendar 1998, 106-111.
Filipčak, Іvan. 1932/1941. «C. k. okružna golovna škola v Lavrovі 1788/89-1910/11». Zapiski Čina Sv. Vasilіâ Velikogo, č. 4: 1-192.
«Fіlїâ Tovaristva Prosʹvіti». 1912. Pіdgіrskij dzvіn, č. 16: 3.
Hronіka Ukraїnsʹko-Rusʹkogo Naukovogo Tovaristva іm. Ševčenka 1900. 1899. Lʹvіv: z drukarnї Naukovogo Tovaristva іm. Ševčenka pіd zarâdom K. Bednarsʹkogo.
Čarnecʹkij, Stepan. 2014. «Moâ mandrіvka z Melʹpomenoû (Spogadi)». V: Tot že., Іstorіâ ukraїnsʹkogo teatru v Galičinі. Narisi, stattі, materіali, svіtlini. Lʹvіv: Lіtopis.
«Či tak musitʹ buti?». 1935. Dіlo, č. 28: 3.
«Čitajte Bratâ Rusiny Amerikanʹski». 1904. Svoboda, č. 32: 1.
«Členi bratstva sv. o. Nikolaâ vʹ Pіtsburgu zložili na rusku bursu kʹ Novomʺ Sonči». 1899. Svoboda, č. 38: 3.
Členʺ Novosandeckoi Bursy. 1903. «Zʺ Manville. R. J. (Moskalʹofіlʹski klevety na Ukraincѣvʺ)». Svoboda, č. 38: 3.
Šah, Stepan. 1960. Mіž Sânom a Dunajcem. Spomin. č. 1. Mûnhen: Vidavnictvo «Hristiânsʹkij Golos».
Ševčenko, Kirill Viktorovič. 2010. Slavânskaâ Atlantida. Karpatskaâ Rusʹ i Rusiny v HІH-pervoj polovine HH vv. Moskva: Izdatelʹskij Dom «Regnum».
Šematizm Greko-Katolickoґo Duhovenʹstva Apostolʹskoї Admіnіstracії Lemkov-ŝini 1936, 2-ge vid. 1970. Stamford: Ukrainian Museum and Library.
Ŝ., «(Všehpolʹsʹko-moskofіlʹsʹkij soûz ohoronoû moskovsʹkih burs)». 1913. Svoboda, č. 13: 6.
«Âvorskij zatâgʺ na bursu 200,000 kor. dolgu». 1920. Prikarpatskaâ Rusʹ, č. 697: 3.
Âvorsʹkij, Vasilʹ, Gadzevič, Onufrіj. 1920. «Ukraїnsʹka bursa z Novogo Sanča prositʹ o pomіč». Svoboda, č. 16: 1.
«Âkʺ velʹki zyski može mati gromada sʺ moločnoj spôlki». 1911. Lemko, č. 7: 2.
«Âkʺ lûblâtʺ nasʺ polâki». 1911. Lemko, č. 11: 2.
Ârd. 1941, 5 III. «Ukraїnsʹke žittâ v Novomu Sančі. Kriniččina». Krakіvsʹkі vіstі.
І. Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Gimnazyum IІ. w Nowym Sączu za rok szkolny 1909. 1919.
Aleksander, Tadeusz. 1993. Życie społeczne i przemiany kulturowe Nowego Sącza w latach 1890-1990. Kraków: Oficyna Literacka.
Blažejovskyj, Dmytro. 1995. Historical Šematism of the Eparchy of Peremyšl including the Apostolic Administration of Lemkivščyna (1828-1939). L’viv: Kamenyar.
Brylak-Załuska, Maria. 2000. «Budownictwo i kultura materialna Zachodniej Łemkowszczyzny w Sądeckim Parku Etnograficznym». V: Polska egzotyka w polskich muzeach.
Red. Adam Bartosz, 169-175. Tarnów: Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Komitet Opieki nad Zabytkami Kultury Żydowskiej w Tarnowie.
Brylak-Załuska, Maria. 2002. Do cerkwi, do miasta, na tańce: tradycyjny strój Łemków – rusińskich górali karpackich, Nowy Sącz: Muzeum Okręgowe.
Brylak-Załuska, Maria. 2006. «Cofnąć czas: o kulturze zachodniej Łemkowszczyzny w Sądeckim Parku Etnograficznym». Zeszyty Sądecko-Spiskie, č. 1: 97-101.
Custer, Richard D. 2006. «The Influence of Clergy and Fraternal Organizations on the Development of Ethnonational Identity among Rusyn Immigrants to Pennsylvania».
V: Carpatho-Rusyns and Their Neighbors: Essays in Honor of Paul Robert Magocsi.
Red. Bogdan Horbal, Patricia A. Krafcik, Elaine Rusinko, 43-106. Fairfax, Va.: Eastern Christian Publications.
«Die Sitzungen des Ausschusses der Ševčenko-Gesellschaft der Wissenschaften». 1900.
Die Chronik der ukrainischen (ruthenischen) Ševčenko-Gesellschaft der Wissenschaften, č. 2: 12-16.
«Dla ruskich burs». 1902. Kurjer Lwowski, č. 122: 3.
«Do rady powiatowej». 1884. Gazeta Lwowska, č. 104: 4.
Duć-Fajfer, Helena. 2001. Literatura łemkowska w drugiej połowie XIX wieku i na początku XX wieku = Prace Komisji Wschodnioeuropejskiej PAU, t. 7. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Duć-Fajfer, Olena. 2011. «„Łemko” (1911-1914) – czasopismo inicjujące okres nowoczesności w dziejach Łemkowszczyzny». Rocznik Ruskiej Bursy, 13-18.
«Firmy». 1917. Gazeta Lwowska, č. 217: 8.
First, Grzegorz. 2006. «Stanisław Rzepiński (1861-1944) jako twórca gabinetu archeologicznego w I Gimnazjum w Nowym Sączu». Meander, č. 1/2: 131-144.
H.-d. 1906. «Listy z kraju. Nowy Sącz w sierpniu». Słowo Polskie, č. 378 (wydanie poranne): 1-2.
H.-d. 1906. «Listy z kraju. Nowy Sącz». Słowo Polskie, č. 506: 3-4.
«Honorowi Obywatele Miasta Nowego Sącza». Dostup: 20.10.2020. http://www.nowysacz.pl/honorowi-obywatele-miasta77.
Horbal, Bogdan. 1997. Działalność polityczna Łemków na Łemkowszczyźnie 1918-1921. Wrocław: Arboretum.
«Jak Krynica miastem została». 2003. Rocznik Sądecki, r. 31: 178-186.
(jm). 2016, 26 I. «Cerkiew pw. św. Mikołaja». Twój Sącz. Dostup: 20.10.2020. http://twojsacz.pl/cerkiew-pw-sw-mikolaja.
Kmietowicz, Franciszek. 1899. Przewodnik dla gości udających się do Krynicy. Kraków: nakładem autora.
Krawczyk, Krzysztof. 1973. «Ludność miasta Nowego Sączy w okresie autonomicznym (l. 1866-1914)», Rocznik Sądecki, r. 14: 315-351.
Kroh, Antoni, Trochanowski, Piotr, red. 1984. Łemkowie: katalog wystawy, Nowy Sącz: Sądecka Oficyna Wydawnicza.
Kroh, Magdalena. 1996. «Łemkowszczyzna w Sądeckim Parku Etnograficznym». Zagoroda, č. 1-2: 7-9.
(leś). 2003, 19 I. «Stała tu cerkiew». Dziennik Polski. Dostup: 20.10.2020. http://www.dziennikpolski24.pl/artykul/1783748,stala-tu-cerkiew,id,t.html.
«Listy z kraju. Z działalności „russkich ludzi” na Łemkowszczyźnie». 1912. Naprzód, č. 21: 5.
Mały rocznik statystyczny. 1938. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Maszczak, Maria Teresa. 2004. «Cerkiew w Sądeckim Parku Etnograficznym przeniesiona ze wsi Czarne». V: Zachodnioukraińska sztuka cerkiewna: część II. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej Łańcut–Kotań 17-18 kwietnia 2004 roku, t. 2. Red. J. Giemza, 483-509. Łańcut: Muzeum – Zamek.
Migrała, Leszek. 2012. Ulica Jagiellońska w Nowym Sączu od końca XIX wieku do 1945 – mieszkańcy i zabudowa. Nowy Sącz: Prezydent Miasta Nowego Sącza i Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Nowym Sączu.
Mikołajczyk, Piotr. 2013. «Łemkowszczyzna sądecka przed I wojną światową». Rocznik Sądecki, r. 41: 109-131.
Moklak, Jarosław, red. 2016. Protokoły zjazdów Łemko-Sojuzu 1931-1935. Kraków: Towarzystwo Wydawnicze «Historia Iagellonica».
«Moskalofile w Sądeczyźnie». 1914. Nowa Reforma, č. 379: 2.
«Naczelnikiem gminy». 1888. Kurjer Lwowski, č. 132: 4.
Nowak, Damian. 2016. «Wybór źródeł do historii Ruskiej Bursy w Nowym Sączu». Rіčnik Ruskoj Bursy, 35-82.
«Od redakcji». 2004. Vatra, č. 3: 6-7.
«Organizacyja Rusinów w Galicyi zachodniej». 1903. Nowa Reforma, č. 136: 1-2.
«Ovem lupo credis». 1903. Mieszczanin, č. 24: 3.
Pieńkowska, Hanna. 1971. «Ikony sądeckie XVII-XVIII wieku (ze zbirów Muzeum w Nowym Sączu)». Rocznik Sądecki, r. 12: 573-618.
Połomski, Łukasz. «Rusini z Nowego Sącza – wspomnienie o zapomnianej mniejszości łemkowskiej». 2017, 27 V. Gazeta Krakowska. Dostup: 20.10.2020. http://plus.
gazetakrakowska.pl/region/a/rusini-z-nowego-sacza-wspomnienie-o-zapomnianejmniejszosci-lemkowskiej,12107366.
Potoniec, Bogdan. 1997. «Prasa nowosądecka w latach 1891-1996. Katalog czasopism. Część 1 A-Ł». Almanach Sądecki, č. 1: 74-90.
Preisner, Jan. 2003. Jezuici w Nowym Sączu przy kościele Świętego Ducha, t. 2. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Prysłopski, Roman. 1922. List otwarty do Panów Radnych Gminy Miasta Nowego Sącza w sprawie realności «Towarzystwa Ruska Bursa imienia Benedykta Miejskiego w Nowym Sączu» przez austr. władze, w chwili wybuchu światowej wojny – w działalności zasystowanego. Tarnów.
Przejezdny. 1904. «Listy z kraju. Nowy Sącz w październiku (kwestya ruska)». Słowo Polskie, č. 525: 9 (wydanie popołudniowe).
Przewodnik po Nowym Sączu. Rok 1912. 1911. Nowy Sącz: Nakładem Nowosądeckiego Koła T.S.L., 1911.
«Ruska Bursa w Nowym Sączu». 1989. Kurjer Lwowski, č. 358: 2.
Rzońca, Jan. 1999. «Stanisław Rzepiński (1861-1944) – „neohumanista” sądecki». Rocznik Sądecki, r. 27: 250-259.
Słomka, Jan. [1929?]. Pamiętniki włościanina, vyd. 2. Kraków. Dostup: 20.10.2020. http://www.linux.net.pl/~wkotwica/slomka/slomka-12.html#sec_12_12.
Smardz, Franciszek. 1891. «Zgromadzenie chłopskie w powiecie Nowo-Sądeckim». Wieniec Polski, č. 10: 140.
Sprawozdanie c. k. Rady Szkolnej Krajowej o stanie galicyjskich szkół średnich w roku szkolnym 1909/1910; 1911/1912. 1913.
Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Gimnazyum I. Wyższego w Nowym Sączu za rok szkolny 1899; 1911; 1912; 1913; 1914; 1916.
Sprawozdanie Dyrekcyi C.K. Gimnazyum Wyższego w Nowym Sączu za rok 1905. 1905.
Sprawozdanie Stenograficzne z Rozpraw Galicyjskiego Sejmu Krajowego. 4. Posiedzenie 3. Sesyi VIII. Peryodu Sejmu Galicyjskiego. 1907.
Sprawozdanie Wydziału Krajowego z czynności urzędowych. Sprawozdanie z czynności Departamentu I. Wydziału Krajowego za czas od 1. grudnia 1902 do 31. grudnia 1903. 1904.
«Sprawy ruskie». 1903. Nowa Reforma, č. 202: 1.
Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za Rok 1905. 1906. Lwów.
Statystyka Stowarzyszeń Zarobkowych i Gospodarczych w Galicyi z W. Księstwem Krakowskiem za Rok 1909. 1910. Lwów.
Stenograficzne Sprawozdania z Drugiej Sesyi Ósmego Peryodu Sejmu Krajowego Królestwa Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem z roku 1905. T. 2. Posiedzenie 44. 1905.
Steranka, Jurko. 1906. «Listy z kraju: Nowa wieś w czerwcu». Związek Chłopski, č. 16: 124-125.
Styczyńska, Irena, Totoń, Anna. 1994. Nowy Sącz, Przewodnik po zabytkach, Nowy Sącz.
Dostup: 20.10.2020. http://www.ux.uis.no/~romek/nowysacz/nsdescript.htm.
Styczyńska, Irena. 2004. «Cerkiew greckokatolicka p.w. Św. Mikołaja w Nowym Sączu».
Almanach Sądecki, č. 2: 63-67.
Szczygieł, Magdalena. 2011. «Ludność Nowego Sącza w latach 1880-1910 na podstawie austriackich spisów powszechnych». Sandecko-spišské zošity/Zeszyty sądecko-spiskie, č. 6: 65-75.
Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkiem Księstwem Krakowskiem na rok 1900; 1901; 1902.
Śliwiński, Wojciech. 2002. «Cerkiew z Czarnego pod wezwaniem Św. Dymitra nareszcie bezpieczna w Sądeckim skansenie». Vatra, č. 4: 12-13.
Śliwiński, Wojciech. 2004. «Cerkiew z Czarnego p.w. Świętego Dymitra w Sądeckim Parku Etnograficznym w Nowym Sączu». В: Zachodnioukraińska sztuka cerkiewna: część II.
Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej Łańcut–Kotań 17-18 kwietnia 2004 roku, т. 2. Ред. J. Giemza, 475-482. Łańcut: Muzeum – Zamek.
Tabaszewski, Robert Krzysztof. 2014. Adwokaci Nowego Sącza do 1945. Nowy Sącz: Biblioteka Rocznika Sądeckiego.
Tabaszewski, Robert Krzysztof. 2017. «Powstanie i organizacja c.k. Sądu Obwodowego w Nowym Sączu w latach 1855-1914». Rocznik Sądecki, р. 45: 93-120.
«Telegramy Kurjera Lwowskiego». 1899. Kurjer Lwowski, č. 210: 3.
«Teodosiy Talpash». Dostup: 20.10.2020. http://www.talpash.com/in-united-states/theodosiy-talpash.
«Wybory do Sejmu». 1895. Kuryer Lwowski, č. 254: 3.
«Wykaz». 1896. Gazeta Lwowska, č. 86: 9.
«Wystawa krajowa». 1894. Kurjer Lwowski, č. 274: 6.
Załęski, Stanisław. 1906. Jezuici w Polsce, t. 5, č. 2: Jezuici w Polsce porozbiorowej. Kraków: drukiem i nakładem Drukarni Ludowej.
Zaremba, Jacek. 2005, 19 I. «Życie i śmierć sądeckiej cerkwi». Powiat nowosądecki. Portal promocyjny. Dostup: 20.10.2020. http://www.sacz.pl/index.html?id=wiadomosci
