Przezroczysta obecność? Relacje żydowsko-łemkowskie na terenie Grybowszczyzny. Przyczynek do badań
DOI:
https://doi.org/10.12797/RRB.18.2022.18.03Słowa kluczowe:
Лемкы, Жыды, лемківско‑жыдівскы реляциі, ґрибів- скій повіт, Ґрибівска земля, Сандецка земляAbstrakt
ПРОЗРАЧНА ПРИСУТНІСТ? ЖЫДІВСКО‑ ЛЕМКІВСКЫ РЕЛЯЦИІ НА ҐРИБІВСКІЙ ЗЕМЛИ. ВКЛАД ДО ДОСЛІДЖЫНЬ
Статя посвячена є можности досліджаня лемківско‑жыдівскых реля- ций, піднимат стараня, жебы вызначыти можливы площыны контак- тів, што дадут ся описати. Лемкы і Жыды были свідомы свойой окре- мости і свойого істніня в границях окрисленых соспільных структур. Присутніст Жыдів на обшыри Лемковины стала ся єдном з причын входжыня в інтеракциі – на сусідскым, гандльовым, соспільным по- лях. Жыючы внутри малой соспільности мусіли выміняти ся услуга- ми – нп. в лемківскых селах породы од жыдівскых жен принимали акушеркы‑Лемкыні. Тіж як соспільны групы Жыды і Лемкы были предметом влияня зовнішніх чынників і політычных натисків. В часі ІІ світовой войны досвідчали репресий, выселіня, підлігали апаратови террору. В ситуациі загрожыня вельо сусідскых реляций переклало ся тіж на поміч Жыдам.
Bibliografia
Bawolak, Bolesław (Wasyl). 2021. Łemkowskie przysłowia i powiedzenia ze Świątkowej Wielkiej i okolic. Red. Tomasz Kwoka. Siercza: Wydawnictwo Żyznowski.
Bieniek, Józef. 1968. „Między Warszawą a Budapesztem (o Nowym Sączu w latach okupacji)”. Rocznik Sądecki, t. 9: 249–346.
Bieniek, Józef. 1985. „Łemkowie w służbie Polski Podziemnej”. Tygodnik Powszechny, nr 15: 6.
Bogacz, Józef, red. 2019. Co można zabrać w ciągu godziny. Krynica‑Zdrój: Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.
Chomiak, Roman. 1995. Nasz łemkowski los. Nowy Sącz: Sądecka Oficyna Wydawnicza Wojewódzkiego Ośrodka Kultury.
Dąbrowa‑Kostka, Stanisław. 2000. „Grybów i okolice podczas II wojny światowej”. W: Grybów.
Studia z dziejów miasta i regionu, t. 2. Red. Danuta Quirini‑Popławska, 119–199. Kraków: Universitas.
Goetel, Zygmunt. 1968. „Warunki i okoliczności polskiej akcji w kierunku południowym w latach 1939–1945 na Węgrzech i na Słowacji”. Rocznik Sądecki, t. 9: 211–248.
Kroh, Antoni. 2000. „Łemkowie okolic Grybowa”. W: Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. 2. Red. Danuta Quirini‑Popławska, 45–71. Kraków: Universitas.
Kuźnicka, Dominika. 2017. „Mniejszość etniczna a mniejszość narodowa w Polsce – analiza porównawcza na przykładzie Łemków i Żydów”. W: Aktualne problemy ochrony wolności i praw mniejszości w Polsce i na świecie. Red. Joanna Beata Banach‑Gutierrez, Mariusz Jabłoński. Prace Naukowe Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego nr 95, 165–185. Wrocław: E‑Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa.
Michalewicz, Jerzy. 1995. Żydowskie okręgi metrykalne i żydowskie gminy wyznaniowe w Galicji. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Misiak, Małgorzata. 2018. Między Popradem a Osławą. Tożsamość kulturowo‑językowa Łemków w ujęciu etnolingwistycznym. Wrocław: Wydawnictwo „Profil”.
Osika, Stanisław. 2008. Sentymentalne spacery po międzywojennym Grybowie. Komorów: Appen – Multimedialna Agencja Wydawnicza.
Pankowicz, Andrzej. 2000. „Miasto Grybów w latach 1914–1939”. W: Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. 2. Red. Danuta Quirini‑Popławska, 9–44. Kraków: Universitas.
Piątkowski, Sebastian, red. 2020. Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945, t. 2: Dystrykt krakowski Generalnego Gubernatorstwa. Lublin–Warszawa: Wydawnictwo Diecezjalne i Druk w Sandomierzu.
Połomski, Łukasz. 2018. Między zacofaniem a nowoczesnością. Społeczeństwo Nowego Sącza w latach 1867–1939. Rzeszów: Libra.
Schagrin, Leon, Shooster, Stephen. 2011. The Horse Adjutant. A Boy’s Life in the Holocaust. The Story of Leon Schagrin. Florida: Shooster Publishing.
Ścięgosz, Urszula. 1974. „Służba kurierska”. W: Okupacja w Sądecczyźnie 1939–1945. Red. Janusz Berghausen, 485–514. Nowy Sącz: Zakład Graficzny w Nowym Sączu.
Trzeszczyńska, Patrycja. 2013. Łemkowszczyzna zapamiętana. Opowieści o przeszłości i przestrzeni. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Udziela, Seweryn. 1889. „Rozsiedlenie się Łemków”. Wisła, z. 3: 654–660.
Wilk, Anna. 2019. Łemkowie. Między integracją a rozproszeniem (1918–1989). Warszawa: Neriton.
Wilk, Anna. 2020. „Zmiany w rozmieszczeniu i strukturze ludności łemkowskiej na terenie powiatu nowosądeckiego w latach 1900–1947”. Studia Geohistorica, nr 8: 58–77, https://doi.org/10.12775/SG.2020.04. DOI: https://doi.org/10.12775/SG.2020.04
Zięba, Andrzej A. 2021. „Dziedzictwo kulturowe Łemków jako problem badawczy w humanistyce i temat dyskursu w Polsce”. Rocznik Ruskiej Bursy, nr 17: 93–119, https://doi.org/10.12797/RRB.17.2021.17.04. DOI: https://doi.org/10.12797/RRB.17.2021.17.04
Artykuły prasowe (bez autora)
„Eter w Gorlicach”. ABC, 12.10.1932, nr 292: 6.
„Nielegalny handel eterem”. Nowy Dziennik, 17.03.1934, nr 77: 13.
Archiwa: Archiwum Narodowe w Krakowie, oddział w Nowym Sączu, zespół Akta stanu cywilnego Izraelickiego Okręgu Metrykalnego w Grybowie, sygn. 31/439/0.
Dokumenty drukowane:
Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XII. Galizien. 1907. Wien: K. K. Statistische Zentralkommission.
