A Transparent Presence? Jewish‑Lemko Relations in the Grybów Region: A Contribution to Research
DOI:
https://doi.org/10.12797/RRB.18.2022.18.03Keywords:
Lemkos, Jews, Lemko‑ Jewish relations, Grybów district, Grybów region, Nowy Sącz CountyAbstract
This paper treats the possibilities of studying Lemko‑ Jewish relations and attempts to delineate possible levels of contacts as a prime subject of descriptions. Lemkos and Jews were aware of their separateness and their existence beyond the boundaries of particular social structures. The presence of Jews in Lemkivshchyna became one of the reasons for the interactions between two cultures: in the neighborly, commercial, and social fields. Living within a small community, they had to exchange services: for instance, in Lemko villages, deliveries from Jewish women were received by midwives‑Lemko women. Also, as social groups, Jews and Lemkos were influenced by external factors and political pressures. During World War II, they experienced repressions, displacements, and were terrorized. In the face of danger, many neighborly bonds also turned into helping Jews.
References
Bawolak, Bolesław (Wasyl). 2021. Łemkowskie przysłowia i powiedzenia ze Świątkowej Wielkiej i okolic. Red. Tomasz Kwoka. Siercza: Wydawnictwo Żyznowski.
Bieniek, Józef. 1968. „Między Warszawą a Budapesztem (o Nowym Sączu w latach okupacji)”. Rocznik Sądecki, t. 9: 249–346.
Bieniek, Józef. 1985. „Łemkowie w służbie Polski Podziemnej”. Tygodnik Powszechny, nr 15: 6.
Bogacz, Józef, red. 2019. Co można zabrać w ciągu godziny. Krynica‑Zdrój: Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie.
Chomiak, Roman. 1995. Nasz łemkowski los. Nowy Sącz: Sądecka Oficyna Wydawnicza Wojewódzkiego Ośrodka Kultury.
Dąbrowa‑Kostka, Stanisław. 2000. „Grybów i okolice podczas II wojny światowej”. W: Grybów.
Studia z dziejów miasta i regionu, t. 2. Red. Danuta Quirini‑Popławska, 119–199. Kraków: Universitas.
Goetel, Zygmunt. 1968. „Warunki i okoliczności polskiej akcji w kierunku południowym w latach 1939–1945 na Węgrzech i na Słowacji”. Rocznik Sądecki, t. 9: 211–248.
Kroh, Antoni. 2000. „Łemkowie okolic Grybowa”. W: Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. 2. Red. Danuta Quirini‑Popławska, 45–71. Kraków: Universitas.
Kuźnicka, Dominika. 2017. „Mniejszość etniczna a mniejszość narodowa w Polsce – analiza porównawcza na przykładzie Łemków i Żydów”. W: Aktualne problemy ochrony wolności i praw mniejszości w Polsce i na świecie. Red. Joanna Beata Banach‑Gutierrez, Mariusz Jabłoński. Prace Naukowe Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego nr 95, 165–185. Wrocław: E‑Wydawnictwo. Prawnicza i Ekonomiczna Biblioteka Cyfrowa.
Michalewicz, Jerzy. 1995. Żydowskie okręgi metrykalne i żydowskie gminy wyznaniowe w Galicji. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Misiak, Małgorzata. 2018. Między Popradem a Osławą. Tożsamość kulturowo‑językowa Łemków w ujęciu etnolingwistycznym. Wrocław: Wydawnictwo „Profil”.
Osika, Stanisław. 2008. Sentymentalne spacery po międzywojennym Grybowie. Komorów: Appen – Multimedialna Agencja Wydawnicza.
Pankowicz, Andrzej. 2000. „Miasto Grybów w latach 1914–1939”. W: Grybów. Studia z dziejów miasta i regionu, t. 2. Red. Danuta Quirini‑Popławska, 9–44. Kraków: Universitas.
Piątkowski, Sebastian, red. 2020. Relacje o pomocy udzielanej Żydom przez Polaków w latach 1939–1945, t. 2: Dystrykt krakowski Generalnego Gubernatorstwa. Lublin–Warszawa: Wydawnictwo Diecezjalne i Druk w Sandomierzu.
Połomski, Łukasz. 2018. Między zacofaniem a nowoczesnością. Społeczeństwo Nowego Sącza w latach 1867–1939. Rzeszów: Libra.
Schagrin, Leon, Shooster, Stephen. 2011. The Horse Adjutant. A Boy’s Life in the Holocaust. The Story of Leon Schagrin. Florida: Shooster Publishing.
Ścięgosz, Urszula. 1974. „Służba kurierska”. W: Okupacja w Sądecczyźnie 1939–1945. Red. Janusz Berghausen, 485–514. Nowy Sącz: Zakład Graficzny w Nowym Sączu.
Trzeszczyńska, Patrycja. 2013. Łemkowszczyzna zapamiętana. Opowieści o przeszłości i przestrzeni. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Udziela, Seweryn. 1889. „Rozsiedlenie się Łemków”. Wisła, z. 3: 654–660.
Wilk, Anna. 2019. Łemkowie. Między integracją a rozproszeniem (1918–1989). Warszawa: Neriton.
Wilk, Anna. 2020. „Zmiany w rozmieszczeniu i strukturze ludności łemkowskiej na terenie powiatu nowosądeckiego w latach 1900–1947”. Studia Geohistorica, nr 8: 58–77, https://doi.org/10.12775/SG.2020.04. DOI: https://doi.org/10.12775/SG.2020.04
Zięba, Andrzej A. 2021. „Dziedzictwo kulturowe Łemków jako problem badawczy w humanistyce i temat dyskursu w Polsce”. Rocznik Ruskiej Bursy, nr 17: 93–119, https://doi.org/10.12797/RRB.17.2021.17.04. DOI: https://doi.org/10.12797/RRB.17.2021.17.04
Artykuły prasowe (bez autora)
„Eter w Gorlicach”. ABC, 12.10.1932, nr 292: 6.
„Nielegalny handel eterem”. Nowy Dziennik, 17.03.1934, nr 77: 13.
Archiwa: Archiwum Narodowe w Krakowie, oddział w Nowym Sączu, zespół Akta stanu cywilnego Izraelickiego Okręgu Metrykalnego w Grybowie, sygn. 31/439/0.
Dokumenty drukowane:
Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XII. Galizien. 1907. Wien: K. K. Statistische Zentralkommission.
