Klinika Otolaryngologii Uniwersytetu Jana Kazimierza
DOI:
https://doi.org/10.12797/AHiFM.86.2023.86.03Słowa kluczowe:
historia polskiej otorynolaryngologii, historia medycyny Kresów Południowo-Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej PolskiejAbstrakt
Otorynolaryngologia jako specjalizacja tworzyła się we Lwowie pod koniec XIX w. oraz w początkach wieku XX w dwóch ośrodkach: w Szpitalu Powszechnym Krajowym oraz w Uniwersytecie Jana Kazimierza. W artykule wspomniano o otorynolaryngologicznych dokonaniach chirurgów Szpitala Powszechnego Krajowego, takich jak: Józef Molendziński, Jan Szeparowicz, Grzegorz Ziembicki, Hilary Schramm i Roman Barącz, oraz o kierowniku Kliniki Chirurgicznej Uniwersytetu Jana Kazimierza – Ludwiku Rydygierze. Działalność Wydziału Lekarskiego w Uniwersytecie Jana Kazimierza zapoczątkowano w 1894 r. Katedra Otolaryngologiczna zaczęła działać w 1908 r. m.in. dzięki prof. Antoniemu Juraszowi sen., światowej sławy laryngologowi z Heidelbergu, oraz prof. Teofilowi Zalewskiemu. Klinikę Otolaryngologiczną Uniwersytetu Jana Kazimierza utworzono 16 maja 1924 r., początkowo przewidziana była na 20 łóżek. W niniejszym artykule zrelacjonowano działalność lekarzy katedry, kliniki oraz polikliniki do roku 1939, zakres wykonywanych operacji, działalność dydaktyczną. Klinika Otolaryngologii we Lwowie tworzyła podwaliny gmachu polskiej laryngologii, dostarczała wyspecjalizowanych lekarzy potrzebnych także w okresie po II wojnie światowej.
Bibliografia
Barciński J., Zarys historii otolaryngologii polskiej w okresie 1918-1939, „Acta Biologica et Medica Societas Scientarum Gedanensis” 1966, t. X, s. 16.
Beck A., Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie podczas inwazji rosyjskiej 1914/1915, Lwów 1935.
Bross W., Rak krtani na podstawie materiału statystycznego, „Polski Przegląd Chirurgiczny” 1933, t. XII, nr 56, s. 595-599.
Brożek K., Polskie stowarzyszenia lekarskie 1805-1951, Warszawa 2005.
C.K. Uniwersytet Franciszka Józefa I we Lwowie, Skład Uniwersytetu na rok akademicki 1913-1914, Lwów 1913.
Czak W., Udział Teofila Zalewskiego (1872-1953) w kształtowaniu otolaryngologii w ośrodkach lwowskim i wrocławskim, Wrocław 2001, (praca doktorska, promotor dr hab. med. Andrzej Kierzek).
Czupryna A., Orzeł-Nowak A., Ludwik Rydygier życie i dzieło, Kraków 2002.
Dobrzański A., Grabowski W., Szumowski K., Diagnostyka radjologiczna narządu słuchu, „Polski Przegląd Radjologiczny” 1934, t. VIII i IX, s. 83-84.
Dybiec J., Mecenat naukowy i oświatowy w Galicji 1860-1918, Wrocław 1981.
Hahn W., Kronika Uniwersytetu Lwowskiego, t. II, Lwów 1912.
Jankowski W., Teofil Zalewski, [w:] Uczeni wrocławscy, Wrocław 1980, s. 212.
Jankowski W., Tracheotomia, „Polska Gazeta Lekarska” 1935, R. XIV, nr 40, s. 738.
Kierzek A. et al., Hołosko – znany ośrodek leczenia gruźlicy na kresach południowo-wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej, „Pomeranian Journal of Life Sciences” 2017, t. LXIII, nr 1, s. 63-68.
Kierzek A., Dokonania Jana Szeparowicza (1843-1882), ordynatora Oddziału Chirurgicznego Szpitala Powszechnego Krajowego we Lwowie w leczeniu zwężeń krtani i tchawicy, „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny” 2019, t. VIII, nr 2, s. 61-67.
Kierzek A., Dokonania w laryngologii Józefa Molendzińskiego (1839-1875), ordynatora oddziału chirurgicznego Szpitala Powszechnego Krajowego we Lwowie, „Otorynolaryngologia. Przegląd kliniczny” 2019, t. XVIII, nr 1, s. 12-18.
Kierzek A., Jakub Mahl (1851-1910) – laryngolog lwowski, „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2022, t. XXXVIII, nr 1-4, s. 40-44.
Kierzek A., Józef Andrzej Kędzierski (1900-1971) – otorynolaryngolog lwowski i przemyski, „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2022, t. XXXVIII, nr 1-4, s. 36-39.
Kierzek A., Kazimierz Trzcieniecki (1861-1922) – otolaryngolog lwowski, „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2022, t. XXXVIII, nr 1-4, s. 34-35.
Kierzek A., Kotuła J., Bielawski T., Początki radiologii otologicznej w otorynolaryngologicznych ośrodkach lwowskim i warszawskim w pierwszej połowie dwudziestego stulecia, „Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego” 2020/2021, t. CLVI, nr 24.
Kierzek A., Kotuła J., Otorynolaryngologiczne dokonania lwowskiego lekarza Bernarda Sonnenschein-Światłowskiego (1898-1941), „Magazyn Otorynolaryngologiczny” 2021, t. XX, nr 79, z. 3, s. 155-160.
Kierzek A., Kotuła J., Otorynolaryngologiczny zawodowy i naukowy dorobek lwowskiego lekarza Kazimierza Szumowskiego (1901-1941), „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny” 2021, t. X, nr 3, s. 51-56.
Kierzek A., Kotuła J., Szlenk Z., Otolaryngologiczne zasługi kresowego lekarza Władysława Michny (1890- ), „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2021, t. XXXVII, nr 1-4, s. 46-49.
Kierzek A., Kozakiewicz J., Profesor Wacław Franciszek Bartłomiej Kuśnierczyk (1908-1997). Próba portretu, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 2022, t. LXXXV, s. 21-38.
Kierzek A., Laryngologiczne dokonania Hilarego Schramma (1857-1940), lwowskiego chirurga, pioniera chirurgii dziecięcej, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 2019, t. LXXXII, s. 27-34.
Kierzek A., Lekarze zajmujący się otorynolaryngologią w polskim Lwowie, „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2022, t. XXXVIII, nr 1-4, s. 60-69.
Kierzek A., Ludwik Rydygier (1850-1920) a otorynolaryngologia. Część I. Lwowskie drogi: zawodowa i naukowa, „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny” 2019, t. VIII, nr 3, s. 46-50.
Kierzek A., Ludwik Rydygier (1850-1920) a otorynolaryngologia. Część II. Dokonania kliniczne, „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny” 2020, t. IX, nr 1, s. 55-60.
Kierzek A., Lwowscy otorynolaryngolodzy – samodzielni pracownicy nauki. Ich zawodowe i naukowe dokonania do 1939 roku, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”, w przygotowaniu.
Kierzek A., Lwowscy otorynolaryngolodzy. Gecel Wolner (1898-1941), „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2022, t. XXXVIII, nr 1-4, s. 56-58.
Kierzek A., Lwowscy otorynolaryngolodzy. Karol Braun (1896-1942), „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2021, t. XXXVII, nr 1-4, s. 68-74.
Kierzek A., Lwowscy otorynolaryngolodzy. Wincenty Jakub Kuźniar (1895-1961), „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2021, t. XXXVII, nr 1-4, s. 75-78.
Kierzek A., Medycyna w okresie zaborów. Otorynolaryngologia, [w:] Dzieje medycyny w Polsce, red. W. Noszczyk, Warszawa 2015, s. 373-386.
Kierzek A., Metody leczenia włókniaków młodzieńczych przez Romana Barącza (1856-1930), lwowskiego chirurga, profesora Uniwersytetu Jana Kazimierza, „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2019, t. XXXV, nr 1-4, s. 16-20.
Kierzek A., Mistrz we wspomnieniach uczniów i współpracowników, [w:] Tadeusz Ceypek (1904-1990). Portret z okruchów wspomnień, M. Kempa, J. Lusek, Katowice 2015, s. 71-72.
Kierzek A., Obrębowski A., Kotuła J., Emma Mościsker (1898-1942) – jedna z pionierek polskiej foniatrii, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 2023, t. 86, s. 131-140.
Kierzek A., Obrębowski A., Kotuła J., Lwowska lekarka Maria Antonina Krygowska (1895-?) i jej zasługi dla polskiej foniatrii, „Magazyn Otorynolaryngologiczny”, przyjęto do druku.
Kierzek A., Ojciec i syn. Samuel Lehm (1879-1954) oraz Stanisław Lem (1921-2006) a medycyna, „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2021, t. XXXVII, nr 1-4, s. 56-61.
Kierzek A., Orest Litwinowicz (1877-1924) – pionier chirurgii przysadki mózgowej w Polsce, „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2022, t. XXXVIII, nr 1-4, s. 44-49.
Kierzek A., Otiatryczne dokonania Romana Barącza (1856-1930), lwowskiego chirurga, profesora Uniwersytetu Jana Kazimierza, „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2019, t. XXXV, nr 1-4, s. 5-15.
Kierzek A., Otorynolaryngologia w chirurgicznej działalności lwowskiego chirurga Romana Barącza (1856-1930),
profesora Uniwersytetu Jana Kazimierza, „Otorynolaryngologia. Przegląd kliniczny” 2019, t. XVIII, nr 2, s. 52-60.
Kierzek A., Otorynolaryngologia w Szpitalu Powszechnym Krajowym we Lwowie, „Magazyn Otorynolaryngologiczny” 2019, t. XVIII, nr 70, s. 61-67.
Kierzek A., Otorynolaryngologiczny dorobek Samuela Lehma (1879-1954), „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny” 2021, t. X, nr 4, s. 51-54.
Kierzek A., Problem kiły na Huculszczyźnie na przełomie XIX i XX stulecia, „Otorynolaryngologia. Przegląd kliniczny” 2017, t. XVI, nr 2, s. 53-57.
Kierzek A., Problemy otorynolaryngologiczne z punktu widzenia medycyny sądowej w ujęciu lwowskiego chirurga Józefa Molendzińskiego w latach sześćdziesiątych XIX stulecia. Część I. Uszy, nos, zatoki przynosowe, jama ustna, „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2018, t. XXXIV, nr 1-4, s. 38-42.
Kierzek A., Problemy otorynolaryngologiczne z punktu widzenia medycyny sądowej w ujęciu lwowskiego chirurga Józefa Molendzińskiego w latach sześćdziesiątych XIX stulecia. Część II. Gardło, przełyk, krtań, tchawica, szyja, „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2019, t. XXXV, nr 1-4, s. 1-4.
Kierzek A., Rozwój warszawskiej myśli otolaryngologicznej w XIX wieku, Wrocław 1997.
Kierzek A., Szlenk Z., Dokonania Jana Szeparowicza (1843-1882), znanego chirurga lwowskiego w chirurgii krtani i tchawicy, „Otorynolaryngologia. Przegląd kliniczny” 2018, t. XVII, nr 4, s. 170-178.
Kierzek A., Światowej sławy histolog i pionier endokrynologii – laryngologiem. Profesor Władysław Szymonowicz (1869-1939) a Krynica, „Magazyn Otorynolaryngologiczny” 2023, t. XXII, nr 87, s. 102-105.
Kierzek A., Tworzyli polską laryngologię. Antoni Jurasz sen (1847-1923), „Magazyn Otorynolaryngologiczny” 2006, t. V, z. 2(18), s. 36-37.
Kierzek A., Tworzyli polską laryngologię. Janusz Paszkowski (1907-1966) – otorynolaryngolog lwowski i londyński, propagator stosowania sulfonamidów, „Magazyn Otorynolaryngologiczny” 2022, t. XXI, nr 84, s. 112-114.
Kierzek A., Tworzyli polską laryngologię. Paweł Jan Skrowaczewski (1878-1960) – otorynolaryngolog lwowski i opolski, „Magazyn Otorynolaryngologiczny” 2022, t. XXI, nr 83, s. 79-83.
Kierzek A., Związki z otorynolaryngologią Grzegorza Ziembickiego (1849-1925) – prymariusza Oddziału Chirurgicznego Szpitala Powszechnego Krajowego we Lwowie, „Magazyn Otorynolaryngologiczny” 2021, t. XX, nr 78, z. 2, s. 82-87.
Kierzek A., Zygmunt Stanisław Spalke (1868-1943) – prymariusz pierwszego we Lwowie Oddziału Otolaryngologicznego. Jego znaczenie dla rozwoju otolaryngologii polskiej, „Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny” 2012, R. I, nr 4, s. 319-322.
Klinika Otolaryngologiczna UJK we Lwowie, „Polska Gazeta Lekarska” 1927, t. XVI, nr 27, s. 512.
Konopka S., Polska Bibliografia Lekarska 1901-1939, [online:] http://pbl-ikk.gbl.waw.pl.
Kossowski S., Przegląd zabiegów operacyjnych wykonanych w Klinice otorynolaryngologicznej Uniw. J. K. we Lwowie w latach 1924-1937, „Polski Przegląd Otolaryngologiczny” 1938, t. XV, s. 295-296.
Kozakiewicz J., Kierzek A., Lwowscy otorynolaryngolodzy. Janina Maria Marynowska-Kuśnierczykowa (1905-1999), „Materiały Naukowe Sekcji Historycznej Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów – Chirurgów Głowy i Szyi” 2021, t. XXXVII, nr 1-4, s. 62-67.
Laskiewicz A., Prof. dr Antoni Jurasz 1847-1923, „Polska Gazeta Lekarska” 1923, R. II, nr 40.
Łączkowski A., Antoni Stanisław Jurasz 1847-1923, Warszawa–Poznań 1987.
Redzik A. et al., Academia Militans. Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, Kraków 2017, s. 797-798.
Szlenk Z., Bibliografia Polskiego Przeglądu Otolaryngologicznego, „Otolaryngologia Polska” 1987, t. XLI, nr 4, s. 262-294.
Ś.p. dr. Lesław Gluziński, „Gazeta Lwowska” 1932, nr 72, s. 3.
Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, Program wykładów na rok akademicki 1926-1927, Lwów 1926.
Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, Skład Uniwersytetu w latach 1921/1922 i 1922/1023, Lwów 1923, s. 43-52.
Uniwersytet Jana Kazimierza we Lwowie, Spis wykładów w roku akademickim 1939/40, Lwów 1926.
Wiczkowski J., Lwów, jego rozwój i stan kulturalny, Lwów 1907.
Wittlin J., Mój Lwów, Warszawa 1991, s. 40-41.
Wojtkiewicz-Rok W., Dzieje Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Lwowskiego w latach 1894-1918, Wrocław 1992.
Wojtkiewicz-Rok W., Lata chwały i dni grozy. Studia nad dziejami Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, Toruń 2012, s. 225-226.
Wojtkiewicz-Rok W., Rola Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza w kształtowaniu polskiego modelu nauczania medycyny. Studia medyczne UJK w latach 1920-1939, Wrocław 1996.
Wojtkiewicz-Rok W., Udział profesorów Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Lwowskiego w zorganizowaniu wykładów powszechnych w latach 1898-1918, [w:] Studia Wschodnie, red. K. Matwijowski, R. Żerelik, Wrocław 1993.
Wojtkiewicz-Rok W., Wydział Lekarski Uniwersytetu Lwowskiego w czasie pierwszej wojny światowej, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny” 1988, t. LI, nr 1, s. 74.
Zabłocki S., Słownik biograficzny otolaryngologów polskich XIX i XX wieku, Warszawa 2012.
Zakrzewski A., Sanatorium Maryówka i medycyna, Wrocław 1975.
Zalewski T., Badania nad wytrzymałością błony bębenkowej, Lwów 1903.
Zalewski T., Trzydziestolecie Katedry Otolaryngologii Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, „Polski Przegląd Otolaryngologiczny” 1938, t XV, z. 1-2, s. 1.
Zalewski T., Z życia Kliniki Otolaryngologicznej U.J.K., „Polski Przegląd Otolaryngologiczny” 1927, t. IV, z. 1-2, s. 3.
Zwoździak W., Historia Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Lwowskiego, „Archiwum Historii Medycyny” 1965, t. XXVIII, z. 4, s. 323 et passim.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Archiwum Historii i Filozofii Medycyny
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
