Chirurgia w czasach wojny – losy majora lekarza Henryka Mazanka, kierownika grupy chirurgicznej Szpitala Ewakuacyjnego nr 21 w Lublinie, podczas kampanii wrześniowej 1939 roku

Autor

  • Michał Korab

DOI:

https://doi.org/10.12797/AHiFM.86.2023.86.12

Słowa kluczowe:

Henryk Mazanek, historia medycyny, chirurgia, kampania wrześniowa

Abstrakt

W artykule przedstawiono losy wojenne mjr. lek. Henryka Mazanka, starszego ordynatora oddziału chirurgicznego Szpitala Okręgowego nr 5 w Krakowie, jednego z pionierów krwiolecznictwa w Polsce. We wrześniu 1939 r. kierował zespołem chirurgicznym szpitala nr 21 w Lublinie. Na kanwie jego doświadczeń ukazano trudności w pracy szpitala i pomocy ofiarom wojny oraz wnioski dotyczące niedostatków organizacji opieki medycznej w kampanii wrześniowej. Major lekarz Henryk Mazanek był chirurgiem wojskowym. W pierwszych dniach wojny otrzymał przydział mobilizacyjny do Szpitala Ewakuacyjnego nr 21 w Lublinie. Szpital został uruchomiony w nocy z 7 na 8 września, od razu przyjmowano w nim pacjentów, którzy byli opatrywani i operowani. Przez cały okres pracy zmagano się z niedoborami materiałowymi i osobowymi. Placówkę ewakuowano do Lwowa rankiem 13 września, od tego momentu nie rozwinęła się ponownie aż do końca wojny. 18 września w Śniatyniu personel szpitala na rozkaz komendanta przejechał przez granicę rumuńską. Relacje mjr. Mazanka ukazują niedostatki w działalności służby zdrowia w początkowym okresie wojny. Braki kadrowe i logistyczne były potęgowane przez złą organizację pracy, a także nieprzemyślaną ewakuację szpitala. Te doświadczenia powinny być nauką dla osób odpowiadających za system ochrony zdrowia, którego dobra organizacja może bardzo pomóc działać lekarzom w sytuacjach kryzysowych.

Bibliografia

Instytut Polski i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie, IPMS, sygn. B.I.118/63, Protokół przesłuchania mjr. dr. Henryka Mazanka przed Komisją powołana w związku z wynikiem kampanii wojennej 1939 r. z dnia 7 września 1942 r.

Mazur P., Szpital Wojskowy przy ul. Wrocławskiej (5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką w Krakowie), [online:] http://bankfoto.info/wp-content/uploads/2021/12/164097141461cf3c96d9259.jpg – 22 XI 2023.

Instytut Polski i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie, IPMS, sygn. B.I.118/63, mjr dr Henryk Mazanek, Załącznik do zeszytu ewidencyjnego, Paryż, 3 grudnia 1939 r.

Rybka R., Stepan K., Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja, Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, Warszawa (Polska) 2010, 594 (tabela mobilizacyjna Kadry 2 Szpitala Okręgowego w Chełmie).

Kalwińska E., Jesziwa lubelska – Jeszywas Chachmej Lublin. Powstanie i rozwój lubelskiej Jesziwy w latach 1923-1939, [online:] https://teatrnn.pl/cache/dlibra/image/11/11519/1920x1280/ – 22 XI 2023.

Włodarkiewicz W., Wesołowski A., Bezpieczeństwo militarne Rzeczypospolitej Polskiej. Koncepcja przedmościa rumuńskiego w dokumentach, Wojskowa Akademia Techniczna, Warszawa 2022.

Instytut Polski i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie, IPMS, sygn. B.I.118/67, mjr rez. Józef Heller, kierownik filii PZH w Krakowie, Sprawozdanie z udziału w kampanii polskiej 1939 r., Bomlitz (Niemcy), 26 października 1945 r.

Instytut Polski i Muzeum gen. Sikorskiego w Londynie, IPMS, sygn. B.I.118/57, kpt. rez. dr Józef Machowicz, dyrektor Szpitala Powiatowego w Sochaczewie, Załącznik do zeszytu ewidencyjnego, Paryż, 16 grudnia 1939 r.

Felchner A., Polski wrzesień 1939 r. – wojna na dwa fronty, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Kielcach. Filia w Piotrkowie Trybunalskim, Instytut Historii, Piotrków Trybunalski (Polska) 2000, 115-132.

Pobrania

Opublikowane

2024-04-08

Jak cytować

Korab, M. (2024). Chirurgia w czasach wojny – losy majora lekarza Henryka Mazanka, kierownika grupy chirurgicznej Szpitala Ewakuacyjnego nr 21 w Lublinie, podczas kampanii wrześniowej 1939 roku. Archiwum Historii I Filozofii Medycyny, 86, 123–129. https://doi.org/10.12797/AHiFM.86.2023.86.12

Numer

Dział

Biogramy