Profesor Adam Wrzosek (1875-1965) jako założyciel i redaktor „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”
DOI:
https://doi.org/10.12797/AHiFM.87.2024.87.01Słowa kluczowe:
historia medycyny, filozofia medycyny, „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”, Adam WrzosekAbstrakt
Profesor Adam Wrzosek należy do grona najwybitniejszych polskich historyków i filozofów medycyny. Przyczynił się nie tylko do utworzenia Wydziału Lekarskiego na Uniwersytecie Poznańskim, ale również zbudował podwaliny medycyny akademickiej w Wielkopolsce. Jednym z jego największych osiągnięć na polu historii i filozofii medycyny było założenie i redagowanie czasopisma „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”, którego był redaktorem nieprzerwanie od 1924 do 1947 r. Celem artykułu jest ukazanie motywów powołania do życia czasopisma, a także charakterystyka zakresu poruszanych na jego łamach problemów i zagadnień.
Bibliografia
Musielak M., Profesor Adam Wrzosek (1875-1965) historyk i filozof medycyny. Zarys biografii intelektualnej, Poznań (Polska) 2022.
Wrzosek A., Die acute Osteomyelitis mit besonderer Berücksichtigung der Osteomyelitis im Säuglingsalter, Berlin (Deutschland) 1898.
Szulc E., Profesor Adam Wrzosek (1875-1965). Przegl Lek, 1965, 21(10), 583–584. DOI: https://doi.org/10.13182/NSE65-A18806
Bujałowska B., Wspomnienie o doc. dr Ludmile z Wrzosków Krakowieckiej (1900-1971). Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 1972, 17(2), 311–320.
Maćkowiak Z., Musielak M., Adam Wrzosek. Życie i działalność, Poznań (Polska) 2000.
Wrzosek A., Ś.p. dr Romuald Wierzbicki. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1929, IX, 279–284.
Wrzosek A., O najnowszych przekładach pism Hipokratesa na język polski. Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń PAU, 1936, 41(9), 269–270.
Srebrny Z., Historia i Filozofia Medycyny. Warszawskie Czasopismo Lekarskie, 1924, I (6), 245.
W. Janusz, Archiwum Historji i Filozofji Medycny. Polska Gazeta Lekarska, 1924, 3(32), 437–438.
Wrzosek A., Zadania i zamierzenia polskiego „Archiwum historji i filozofji medycyny”, Archiwum Historji i Filozofji Medycyny, 1924, 1, 6–8.
Do AHiFM dołączono portrety: Tytusa Chałubińskiego, Ludwika Gąsiorowskiego, Heliodora Święcickiego, Izydora Kopernickiego, Marii Skłodowskiej-Curie, Walerego Jaworskiego, Wiktora Szokalskiego, Józefa Dietla, Juliana Talko-Hryncewicza, Filipa Waltera, Sebastiana Petrycego, Stanisława Trzebińskiego i Henryka Hoyera.
Szczególnie w kryzysowych latach 1933-1934 tak redaktor, jak i autorzy związani z UP wnioskowali o przyznanie zasiłków na druk w AHiFMoHNP, zob. uchwały Senatu UP z 23 V i 26 V 1933 r. oraz z 19 I 1934 r., [w:] Protokoły posiedzeń Senatu Uniwersytetu Poznańskiego 1919-1939, oprac. Domalanus A., Mamczak-Gadkowska I., Sak M. i wsp., t. III, Poznań 2021.
Wrzosek A., Dziesięciolecie Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych (1924-1933). Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz
Historji Nauk Przyrodniczych, 1934, XIV (1-2), 287–293.
Wrzosek A., Po dziesięciu latach… (Wznowienie wydawania Archiwum Historii i Filozofii Medycyny), Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Historii Nauk Przyrodniczych, 1939-1947, XVIII, 312–316.
Gryglewski R.W., Historia i filozofia medycyny Władysława Szumowskiego na tle rozwoju historii i filozofii medycyny w Europie i Polsce, Ryszard Witold Gryglewski, Kraków (Polska) 2010.
Rzymska I., Władysław Szumowski, [w:] Polska szkoła filozofii medycyny – przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, red. Musielak M., Zamojski J., Poznań (Polska) 2010, 147–162.
Barański J., Stanisław Trzebiński, [w:] Polska szkoła filozofii medycyny – przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, red. Musielak M., Zamojski J., Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego,Poznań (Polska) 2010, 129–146.
Szumowski W., Collegium Medicum Stanislao-Augusteum. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1924, I, 15–33.
Trzebiński S., Medycyna w Polsce w świetle niektórych pamiętników XVII. wieku. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1924, I, 34–52.
Płonka-Syroka B., Fryderyk Bogumił Hechel – ojciec polskiej toksykologii. Biografia nieoczywista, [w:] Między historią, bioetyką i medycyną. Księga jubileuszowa z okazji 70-lecia urodzin Profesora Michała Musielaka, red. Prętki K., Czabański A., Baum E. i wsp., Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego, Poznań (Polska) 2019, 355–369.
Szumowski W., Fryderyk Hechell jako historyk medycyny w świetle własnych pamiętników. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1929, IX, 1–14.
Szumowski W., Najbliższe zadania filozofii medycyny. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, IV (1), 70–73.
Szumowski W., Najbliższe w Polsce zadania historii medycyny. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, V (1), 53–59.
Szumowski W., O związku przyczynowym w medycynie. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, II (2), 229–240.
Szumowski W., Medycyna jako nauka i jako sztuka, Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VII, 193–209.
Trzebiński S., Przesąd w medycynie. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, IV, 94–105.
Trzebiński S., Absurdalność w medycynie. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VII, 72–89.
Trzebiński S., Racjonalność i racjonalizm w medycynie. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, II (1), 91–103.
Trzebiński S., Metoda wynajdywania wskazań lekarskich według Chałubińskiego przed pół wiekiem i dzisiaj. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1928, VIII, 254–269.
Trzebiński S., Zapatrywania Chałubińskiego na procesy
życiowe i chorobę. Archiwum Historji i Filozofji Medycynyoraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1929, IX, 202–217.
Trzebiński S., Obserwacja, eksperyment i statystykaw „Logice medycyny” Władysława Biegańskiego. Archiwum Historji i Filozofji
Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VI, 173–194. DOI: https://doi.org/10.1515/crll.1927.158.173
Lachs J., Polscy uczniowie Padewskiej Szkoły Lekarskiej. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1924, I (2), 127–149; 1924, I (3–4),275–290; 1925, II(1), 62–72.
Giedroyć F., Lekarze cudzoziemcy w Polsce w r. 1831.Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925,
II (1), 1–24; II (2), 186–194.
Ziembicki W., Zdrowie i niezdrowie Jana Sobieskiego (Studium historyczno-lekarskie). Archiwum Historji i FilozofjiMedycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1930, X, 193–225; 1931, XI, 26 44; 1932, XII, 15–74.
Loth E., Gdańska szkoła anatomiczna (1584-1812). Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1928, VIII (1), 1–20; VIII (2), 208–228.
Zamojski J., System filozofii medycyny Henryka Nusbauma, Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego, Poznań (Polska) 2006.
Nusbaum H., Rozwój pojęcia o zjawisku życia w epoce odrodzenia i części w. XVII. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, II (1), 73–90.
Nusbaum H., Rozwój pojęcia o zjawisku życia od schyłku w. XVII do początków w. XIX. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, II (2), 208–228.
Nusbaum H., Rozwój pojęcia o zjawisku życia w ciągu wieku XIX i na początku w. XX. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, III (2), 212–231.
Nusbaum H., Medycyna jako sztuka. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, IV (2), 250–274.
Nusbaum H., Medycyna jako nauka stosowana. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, IV (1), 74–93.
Płonka-Syroka B., Ludwik Fleck, mikrobiolog, prekursor nowoczesnej metodologii historii medycyny. Medycyna Nowożytna, 1993, 1 (1), 47–82.
Doktor Kazimierz Filip Wize 1873-1953. Zarys biografii intelektualnej, red. Musielak M., Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego, Poznań (Polska) 2017.
Fleck L., O niektórych swoistych cechach myślenia lekarskiego. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VI (1), 55–64.
Wize K.F., Zakres filozofji medycyny. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1931, XI (1–2), 82–107.
Wize K.F., Demokryt i jego stosunek do medycyny. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1932, XII, 75–79.
Wize K.F., Pięć cnót kardynalnych lekarza. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1935, XV, 159 167.
Bilikiewicz T., O niemieckim przekładzie „Logiki medycyny” Wł. Biegańskiego. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1929, IX, 30–62.
Bilikiewicz T., Stosunek Władysława Biegańskiego do profesora Maksa Neuburgera w świetle zachowanych listów. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, IX, 1929, 181–193.
Bilikiewicz T., Henryk Martini i Jan Jonston (Fragment z dziejów kultury lekarskiej polskiego Leszna). Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 1–19.
Klukowski Z., Opis dżumy w Lublinie w r. 1625. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, V, 1–5.
Klukowski Z., Sprawa szerzenia dżumy w Lublinie w r. 1711. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VI, 12–21.
Górny D., Wpływ prof. dr hab. Adama Wrzoska na zainteresowania dra Zygmunta Klukowskiego w dziedzinie historii medycyny, [w:] Dokonania i wyzwania polskiej historiografii medycznej, t. I, red. Baum E., Białek E., Mazurak M. i wsp., Wydawnictwo Quaestio, Wrocław (Polska) 2024, 61–79.
Matuszewski R.E., Przyczynek do życiorysu Józefa Strusia, na źródłach archiwalnych osnuty. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1928, VIII, 33–43.
Bona W., Zasługi Jana Mikulicza dla rozwoju chirurgii w Polsce. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 20–100.
Stasch R., Epidemja cholery azjatyckiej w Poznaniu w 1831 roku. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 101–159.
Marchwicki I., Teofil Matecki. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 160–214.
Brauer W.Z., Polskie piśmiennictwo położnicze XVIII wieku. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 215–231.
Gogołkiewicz C., Poglądy Hipokratesa na etykę lekarską. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 232–251.
Brandtówna Z., Historja odkrycia zarazka duru brzusznego. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1934, XIV, 179–194.
Mastyńska M., Historja niedoszłego zjazdu lekarzy i przyrodników polskich w Poznaniu w 1898 r., jako przyczynek do dziejów walki z kulturą polską w b. zaborze pruskim. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1934, XIV, 162–178.
Wrzosek A., Określenie pojęcia choroby. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1924, I, 71–77.
Wrzosek A., Założenie Królewskiej Szkoły Lekarskiej w Grodnie za Stanisława Augusta. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, II, 149–168.
Wrzosek A., Stosunek Roberta Remaka do nauki polskiej i społeczeństwa polskiego. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, III, 173–187.
Wrzosek A., Walery Jaworski jako twórca pierwszego w Polsce muzeum historii medycyny. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, III, 1–15.
Wrzosek A., Zasługi Piotra Louis᾿a i Józefa Dietla w usunięciu upustu krwi z leczenia zapalenia płuc. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1930, X(2), 234–241.
Wrzosek A., Henryk Hoyer (Z powodu setnej rocznicy urodzin). Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1934, XIV, 195–216.
Wrzosek A., Młodość Tytusa Chałubińskiego. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1937, XVI, 1–27.
Wrzosek A., Działalność naukowa Karola Marcinkowskiego. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1937, XVI, 153–162; 1938, XVII, 42–84.
Wrzosek A., Projekt wydawania biblioteki klasyków medycyny i nauk przyrodniczych oraz wyboru pism wybitnych lekarzy i przyrodników polskich. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1936-1937, XVI, 256–259.
Hipokratesa „O sztuce lekarskiej”, przełożył W. Klinger, wstępem poprzedził A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1936-1937, XVI, 174–193.
Galena pismo „Jako lekarz doskonały jest zarazem filozofem”, przełożył W. Klinger, przedmową poprzedził A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1938, XVII, 255–266.
Hipokratesa „O chorobie świętej”, przełożył W. Klinger. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1939-1947, XVIII, 290–294 (fragm. rozdziału I).
Śniadecki J., Memoriał w sprawie założenia klinik na Wydziale Lekarskim w Szkole Głównej Litewskiej, z rękopisu wydał i wstępem zaopatrzył A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1930, X(1), 118–128.
Dietl J., O zwadach i radach Rzeczypospolitej Lekarskiej czyli sen młodego akademika, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, IV(1), 106–113; IV(2), 278–283; V(1), 68–79; V(2), 225–234.
Listy Bernarda Langenbecka i Jakuba Henlego do Józefa Dietla, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VI(1), 80–84.
Gawlik J., Nieco pobieżnych wspomnień uniwersyteckich o moich profesorach Józefie Dietlu i Antonim Bryku, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1929, IX(2), 218–224.
Bończa-Tomaszewska E. z Krzywickich, Wspomnienie o Tytusie Chałubińskim (1862-1889), wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VI(2), 195–208.
Listy Henryka Łuczkiewicza i Andrzeja Andrzejewskiego do Józefa Dietla, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1930, X(2), 265–270.
Skobel F., Moje wspomnienia (1812-1876), oprac. i wstęp A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1924, I(1), 79–96; I(2), 197–218.
Skobel F., Stan Katedry Patologii i Terapii Ogólnej tudzież Farmakognozji i Farmakologii w Uniwersytecie Jagiellońskim w roku 1868, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VI(1), 65–68.
Profesorowie Wydziału Lekarskiego w Uniwersytecie Jagiellońskim w 1844 r. w oświetleniu Fryderyka Skobla, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 252–259.
Dwa listy do Izydora Kopernickiego (Ludwika Teichmanna i Jana Mikulicza), wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1932, XII, 224–229.
Mianowski J., Listy do Kazimierza Krzywickiego (1865-1876), wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VII(1), 125–133; VII(2), 236–244; 1928, VIII(1), 113–123; VIII(2), 270–279; 1929, IX(1), 109–121; IX(2), 225–246; 1930, X, 138–165.
Autobiografia Augusta Becu, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1931, XI, 156–162.
Skobel E., Życiorys Floriana Sawiczewskiego, wyd.A. Wrzosek. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1931, XI, 263–267.
Szczapiński J., Ważniejsze wypadki życia mojego (Urywki z pamiętnika lekarza, wychowańca dawnego Uniwersytetu Wileńskiego), oprac. i wstęp A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1930, X(1), 129–137; X(2), 262–264; 1931, XI, 183–194; 1932, XII, 214–223; 1933, XIII, 260–269; 1935, XV, 168–178.
Listy Karola Marcinkowskiego do Eustachii Ponińskiej i Stanisława Chłapowskiego, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1924, I(1), 97–102.
Listy Karola Marcinkowskiego do państwa Budziszewskich, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1926, V(1), 120–123.
Wrzosek A., Ostatni list Karola Marcinkowskiego. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1939-1947, XVIII, 299–301.
Listy Ludwika Gąsiorowskiego do Fryderyka Skobla, oprac. i wstęp A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1924, II(3–4), 372–377.
Wrzosek A., Rola lekarzy prowincjonalnych w zbieraniu materiałów do historii medycyny w Polsce. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1924, I(2), 225–229.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Archiwum Historii i Filozofii Medycyny
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
