Profesor Adam Wrzosek (1875-1965) jako założyciel i redaktor „Archiwum Historii i Filozofii Medycyny”
DOI:
https://doi.org/10.12797/AHiFM.87.2024.87.01Keywords:
History of Medicine, Philosophy of Medicine, “Archives of The History and Philosophy of Medicine”, Adam WrzosekAbstract
PROFESSOR ADAM WRZOSEK AS THE FOUNDER AND EDITOR OF THE “ARCHIVES OF THE HISTORY AND PHILOSOPHY OF MEDICINE”
Professor Adam Wrzosek is one of the most prominent Polish historians and philosophers of medicine. He not only contributed to the establishment of the Faculty of Medicine at the University of Poznan, but also built the foundations of academic medicine in Greater Poland. One of his greatest achievements in the field of the history and philosophy of medicine was the founding and editing of the journal “Archives of the History and Philosophy of Medicine”, of which he was the editor from 1924 to 1947. The purpose of this article is to show the motives for establishing the journal, as well as to characterise the range of problems and issues raised in its pages.
References
Musielak M., Profesor Adam Wrzosek (1875-1965) historyk i filozof medycyny. Zarys biografii intelektualnej, Poznań (Polska) 2022.
Wrzosek A., Die acute Osteomyelitis mit besonderer Berücksichtigung der Osteomyelitis im Säuglingsalter, Berlin (Deutschland) 1898.
Szulc E., Profesor Adam Wrzosek (1875-1965). Przegl Lek, 1965, 21(10), 583–584. DOI: https://doi.org/10.13182/NSE65-A18806
Bujałowska B., Wspomnienie o doc. dr Ludmile z Wrzosków Krakowieckiej (1900-1971). Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 1972, 17(2), 311–320.
Maćkowiak Z., Musielak M., Adam Wrzosek. Życie i działalność, Poznań (Polska) 2000.
Wrzosek A., Ś.p. dr Romuald Wierzbicki. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1929, IX, 279–284.
Wrzosek A., O najnowszych przekładach pism Hipokratesa na język polski. Sprawozdania z Czynności i Posiedzeń PAU, 1936, 41(9), 269–270.
Srebrny Z., Historia i Filozofia Medycyny. Warszawskie Czasopismo Lekarskie, 1924, I (6), 245.
W. Janusz, Archiwum Historji i Filozofji Medycny. Polska Gazeta Lekarska, 1924, 3(32), 437–438.
Wrzosek A., Zadania i zamierzenia polskiego „Archiwum historji i filozofji medycyny”, Archiwum Historji i Filozofji Medycyny, 1924, 1, 6–8.
Do AHiFM dołączono portrety: Tytusa Chałubińskiego, Ludwika Gąsiorowskiego, Heliodora Święcickiego, Izydora Kopernickiego, Marii Skłodowskiej-Curie, Walerego Jaworskiego, Wiktora Szokalskiego, Józefa Dietla, Juliana Talko-Hryncewicza, Filipa Waltera, Sebastiana Petrycego, Stanisława Trzebińskiego i Henryka Hoyera.
Szczególnie w kryzysowych latach 1933-1934 tak redaktor, jak i autorzy związani z UP wnioskowali o przyznanie zasiłków na druk w AHiFMoHNP, zob. uchwały Senatu UP z 23 V i 26 V 1933 r. oraz z 19 I 1934 r., [w:] Protokoły posiedzeń Senatu Uniwersytetu Poznańskiego 1919-1939, oprac. Domalanus A., Mamczak-Gadkowska I., Sak M. i wsp., t. III, Poznań 2021.
Wrzosek A., Dziesięciolecie Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych (1924-1933). Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz
Historji Nauk Przyrodniczych, 1934, XIV (1-2), 287–293.
Wrzosek A., Po dziesięciu latach… (Wznowienie wydawania Archiwum Historii i Filozofii Medycyny), Archiwum Historii i Filozofii Medycyny oraz Historii Nauk Przyrodniczych, 1939-1947, XVIII, 312–316.
Gryglewski R.W., Historia i filozofia medycyny Władysława Szumowskiego na tle rozwoju historii i filozofii medycyny w Europie i Polsce, Ryszard Witold Gryglewski, Kraków (Polska) 2010.
Rzymska I., Władysław Szumowski, [w:] Polska szkoła filozofii medycyny – przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, red. Musielak M., Zamojski J., Poznań (Polska) 2010, 147–162.
Barański J., Stanisław Trzebiński, [w:] Polska szkoła filozofii medycyny – przedstawiciele i wybrane teksty źródłowe, red. Musielak M., Zamojski J., Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego,Poznań (Polska) 2010, 129–146.
Szumowski W., Collegium Medicum Stanislao-Augusteum. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1924, I, 15–33.
Trzebiński S., Medycyna w Polsce w świetle niektórych pamiętników XVII. wieku. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1924, I, 34–52.
Płonka-Syroka B., Fryderyk Bogumił Hechel – ojciec polskiej toksykologii. Biografia nieoczywista, [w:] Między historią, bioetyką i medycyną. Księga jubileuszowa z okazji 70-lecia urodzin Profesora Michała Musielaka, red. Prętki K., Czabański A., Baum E. i wsp., Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego, Poznań (Polska) 2019, 355–369.
Szumowski W., Fryderyk Hechell jako historyk medycyny w świetle własnych pamiętników. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1929, IX, 1–14.
Szumowski W., Najbliższe zadania filozofii medycyny. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, IV (1), 70–73.
Szumowski W., Najbliższe w Polsce zadania historii medycyny. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, V (1), 53–59.
Szumowski W., O związku przyczynowym w medycynie. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, II (2), 229–240.
Szumowski W., Medycyna jako nauka i jako sztuka, Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VII, 193–209.
Trzebiński S., Przesąd w medycynie. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, IV, 94–105.
Trzebiński S., Absurdalność w medycynie. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VII, 72–89.
Trzebiński S., Racjonalność i racjonalizm w medycynie. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, II (1), 91–103.
Trzebiński S., Metoda wynajdywania wskazań lekarskich według Chałubińskiego przed pół wiekiem i dzisiaj. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1928, VIII, 254–269.
Trzebiński S., Zapatrywania Chałubińskiego na procesy
życiowe i chorobę. Archiwum Historji i Filozofji Medycynyoraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1929, IX, 202–217.
Trzebiński S., Obserwacja, eksperyment i statystykaw „Logice medycyny” Władysława Biegańskiego. Archiwum Historji i Filozofji
Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VI, 173–194. DOI: https://doi.org/10.1515/crll.1927.158.173
Lachs J., Polscy uczniowie Padewskiej Szkoły Lekarskiej. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1924, I (2), 127–149; 1924, I (3–4),275–290; 1925, II(1), 62–72.
Giedroyć F., Lekarze cudzoziemcy w Polsce w r. 1831.Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925,
II (1), 1–24; II (2), 186–194.
Ziembicki W., Zdrowie i niezdrowie Jana Sobieskiego (Studium historyczno-lekarskie). Archiwum Historji i FilozofjiMedycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1930, X, 193–225; 1931, XI, 26 44; 1932, XII, 15–74.
Loth E., Gdańska szkoła anatomiczna (1584-1812). Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1928, VIII (1), 1–20; VIII (2), 208–228.
Zamojski J., System filozofii medycyny Henryka Nusbauma, Akademia Medyczna im. Karola Marcinkowskiego, Poznań (Polska) 2006.
Nusbaum H., Rozwój pojęcia o zjawisku życia w epoce odrodzenia i części w. XVII. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, II (1), 73–90.
Nusbaum H., Rozwój pojęcia o zjawisku życia od schyłku w. XVII do początków w. XIX. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, II (2), 208–228.
Nusbaum H., Rozwój pojęcia o zjawisku życia w ciągu wieku XIX i na początku w. XX. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, III (2), 212–231.
Nusbaum H., Medycyna jako sztuka. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, IV (2), 250–274.
Nusbaum H., Medycyna jako nauka stosowana. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, IV (1), 74–93.
Płonka-Syroka B., Ludwik Fleck, mikrobiolog, prekursor nowoczesnej metodologii historii medycyny. Medycyna Nowożytna, 1993, 1 (1), 47–82.
Doktor Kazimierz Filip Wize 1873-1953. Zarys biografii intelektualnej, red. Musielak M., Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego, Poznań (Polska) 2017.
Fleck L., O niektórych swoistych cechach myślenia lekarskiego. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VI (1), 55–64.
Wize K.F., Zakres filozofji medycyny. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1931, XI (1–2), 82–107.
Wize K.F., Demokryt i jego stosunek do medycyny. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1932, XII, 75–79.
Wize K.F., Pięć cnót kardynalnych lekarza. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1935, XV, 159 167.
Bilikiewicz T., O niemieckim przekładzie „Logiki medycyny” Wł. Biegańskiego. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1929, IX, 30–62.
Bilikiewicz T., Stosunek Władysława Biegańskiego do profesora Maksa Neuburgera w świetle zachowanych listów. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, IX, 1929, 181–193.
Bilikiewicz T., Henryk Martini i Jan Jonston (Fragment z dziejów kultury lekarskiej polskiego Leszna). Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 1–19.
Klukowski Z., Opis dżumy w Lublinie w r. 1625. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, V, 1–5.
Klukowski Z., Sprawa szerzenia dżumy w Lublinie w r. 1711. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VI, 12–21.
Górny D., Wpływ prof. dr hab. Adama Wrzoska na zainteresowania dra Zygmunta Klukowskiego w dziedzinie historii medycyny, [w:] Dokonania i wyzwania polskiej historiografii medycznej, t. I, red. Baum E., Białek E., Mazurak M. i wsp., Wydawnictwo Quaestio, Wrocław (Polska) 2024, 61–79.
Matuszewski R.E., Przyczynek do życiorysu Józefa Strusia, na źródłach archiwalnych osnuty. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1928, VIII, 33–43.
Bona W., Zasługi Jana Mikulicza dla rozwoju chirurgii w Polsce. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 20–100.
Stasch R., Epidemja cholery azjatyckiej w Poznaniu w 1831 roku. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 101–159.
Marchwicki I., Teofil Matecki. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 160–214.
Brauer W.Z., Polskie piśmiennictwo położnicze XVIII wieku. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 215–231.
Gogołkiewicz C., Poglądy Hipokratesa na etykę lekarską. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 232–251.
Brandtówna Z., Historja odkrycia zarazka duru brzusznego. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1934, XIV, 179–194.
Mastyńska M., Historja niedoszłego zjazdu lekarzy i przyrodników polskich w Poznaniu w 1898 r., jako przyczynek do dziejów walki z kulturą polską w b. zaborze pruskim. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1934, XIV, 162–178.
Wrzosek A., Określenie pojęcia choroby. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1924, I, 71–77.
Wrzosek A., Założenie Królewskiej Szkoły Lekarskiej w Grodnie za Stanisława Augusta. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, II, 149–168.
Wrzosek A., Stosunek Roberta Remaka do nauki polskiej i społeczeństwa polskiego. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, III, 173–187.
Wrzosek A., Walery Jaworski jako twórca pierwszego w Polsce muzeum historii medycyny. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1925, III, 1–15.
Wrzosek A., Zasługi Piotra Louis᾿a i Józefa Dietla w usunięciu upustu krwi z leczenia zapalenia płuc. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1930, X(2), 234–241.
Wrzosek A., Henryk Hoyer (Z powodu setnej rocznicy urodzin). Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1934, XIV, 195–216.
Wrzosek A., Młodość Tytusa Chałubińskiego. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1937, XVI, 1–27.
Wrzosek A., Działalność naukowa Karola Marcinkowskiego. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1937, XVI, 153–162; 1938, XVII, 42–84.
Wrzosek A., Projekt wydawania biblioteki klasyków medycyny i nauk przyrodniczych oraz wyboru pism wybitnych lekarzy i przyrodników polskich. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1936-1937, XVI, 256–259.
Hipokratesa „O sztuce lekarskiej”, przełożył W. Klinger, wstępem poprzedził A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1936-1937, XVI, 174–193.
Galena pismo „Jako lekarz doskonały jest zarazem filozofem”, przełożył W. Klinger, przedmową poprzedził A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1938, XVII, 255–266.
Hipokratesa „O chorobie świętej”, przełożył W. Klinger. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1939-1947, XVIII, 290–294 (fragm. rozdziału I).
Śniadecki J., Memoriał w sprawie założenia klinik na Wydziale Lekarskim w Szkole Głównej Litewskiej, z rękopisu wydał i wstępem zaopatrzył A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1930, X(1), 118–128.
Dietl J., O zwadach i radach Rzeczypospolitej Lekarskiej czyli sen młodego akademika, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1926, IV(1), 106–113; IV(2), 278–283; V(1), 68–79; V(2), 225–234.
Listy Bernarda Langenbecka i Jakuba Henlego do Józefa Dietla, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VI(1), 80–84.
Gawlik J., Nieco pobieżnych wspomnień uniwersyteckich o moich profesorach Józefie Dietlu i Antonim Bryku, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1929, IX(2), 218–224.
Bończa-Tomaszewska E. z Krzywickich, Wspomnienie o Tytusie Chałubińskim (1862-1889), wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VI(2), 195–208.
Listy Henryka Łuczkiewicza i Andrzeja Andrzejewskiego do Józefa Dietla, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1930, X(2), 265–270.
Skobel F., Moje wspomnienia (1812-1876), oprac. i wstęp A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1924, I(1), 79–96; I(2), 197–218.
Skobel F., Stan Katedry Patologii i Terapii Ogólnej tudzież Farmakognozji i Farmakologii w Uniwersytecie Jagiellońskim w roku 1868, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VI(1), 65–68.
Profesorowie Wydziału Lekarskiego w Uniwersytecie Jagiellońskim w 1844 r. w oświetleniu Fryderyka Skobla, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1933, XIII, 252–259.
Dwa listy do Izydora Kopernickiego (Ludwika Teichmanna i Jana Mikulicza), wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1932, XII, 224–229.
Mianowski J., Listy do Kazimierza Krzywickiego (1865-1876), wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1927, VII(1), 125–133; VII(2), 236–244; 1928, VIII(1), 113–123; VIII(2), 270–279; 1929, IX(1), 109–121; IX(2), 225–246; 1930, X, 138–165.
Autobiografia Augusta Becu, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1931, XI, 156–162.
Skobel E., Życiorys Floriana Sawiczewskiego, wyd.A. Wrzosek. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1931, XI, 263–267.
Szczapiński J., Ważniejsze wypadki życia mojego (Urywki z pamiętnika lekarza, wychowańca dawnego Uniwersytetu Wileńskiego), oprac. i wstęp A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1930, X(1), 129–137; X(2), 262–264; 1931, XI, 183–194; 1932, XII, 214–223; 1933, XIII, 260–269; 1935, XV, 168–178.
Listy Karola Marcinkowskiego do Eustachii Ponińskiej i Stanisława Chłapowskiego, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1924, I(1), 97–102.
Listy Karola Marcinkowskiego do państwa Budziszewskich, wyd. A. Wrzosek. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1926, V(1), 120–123.
Wrzosek A., Ostatni list Karola Marcinkowskiego. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1939-1947, XVIII, 299–301.
Listy Ludwika Gąsiorowskiego do Fryderyka Skobla, oprac. i wstęp A. Wrzosek. Archiwum Historji i Filozofji Medycyny oraz Historji Nauk Przyrodniczych, 1924, II(3–4), 372–377.
Wrzosek A., Rola lekarzy prowincjonalnych w zbieraniu materiałów do historii medycyny w Polsce. Archiwum Historii i Filozofii Medycyny, 1924, I(2), 225–229.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Archives of the History and Philosophy of Medicine
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
