Starość. Niechęć czy pesymistyczna aprobata stanu… (Problem w publicystyce medycznej XIX i początków XX wieku)
DOI:
https://doi.org/10.12797/AHiFM.86.2023.86.07Keywords:
old age, prevention, therapy, history of medicineAbstract
OLD AGE. RELUCTANCE OR PESSIMISTIC APPROVAL OF THE CONDITION… (THE PROBLEM IN MEDICAL JOURNALISM OF THE 19TH AND EARLY 20TH CENTURIES)
Disrelish or fatalistic acceptance: in such a dualistic way old age was presented in the medical journals of the turn of the 19th and 20th century. The issue was taken up by philosophers and 19th-century physicians. They did so for various motives, not only for medical but also for existential reasons, sometimes, out of their own fears and anxieties. The author tries to understand them by studying their writings on the subject.
References
Zabielski Ł., Uwiędłe listki na spróchniałym drzewie.
Starość (według) Kajetana Koźmiana, [w:] Starość. Doświadczenie egzystencjalne, temat literacki metafora kultury.
Seria II. Zapisy i odczytania, koncepcja i wstęp Ławski J., red. Janicka A., Wesołowska E., Zabielski Ł., Wydział Filologiczny Uniwersytetu w Białymstoku, Białystok (Polska) 2013, 147.
Ławski J., Wstęp, [w:] Starość. D oświadczenie egzystencjalne…, s. 12.
Zabielski Ł., Uwiędłe listki na…, 149, za: Ślęzak-Czakan D., Starość czy przeznaczenie. Egzystencjalny i społeczny wymiar starości, [w:] Starość raz jeszcze, red. Olejniczak I., Zając S., Uniwersytet Śląski, Akademia Polonijna, Katowice–Częstochowa (Polska) 2007, 22.
Ławski J., Wstęp…, 14.
Urbanek B., Medycyna a starość i choroby ludzi w podeszłym wieku na przełomie XIX i pierwszego półwiecza XX wieku (zarys problematyki i potrzeby badawcze), [w:] Ludzie starzy i starość na ziemiach polskich od XVIII do XXI wieku (na tle porównawczym), I, red. Janiak-Jasińska A., Sierakowska K., Szwarc A., Wydawnictwo DiG, Warszawa (Polska) 2016, 83.
https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Gilgamesz;3905490.html – 9.10.2022.
Biblioteka Litewskiej Akademii Nauk (dalej: BLAN) sygn. F 12 – 355, Proskrypcja, opis składu eliksiru „życia długiego”, k.3.
Urbanek B., Medycyna a starość…, 84.
Urbanek B., Zdrowie i choroba w ujęciu polskich lekarzy II poł. XIX i początków XX wieku. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, 2002, 47, 3, 120.
https://pl.frwiki.wiki>wiki>Joseph-Henri_Rèveillè-Parise – 29.09.2022.
Za: Nawrot-Borowska M., „Życie długie i starość zdrowa” w świetle poradników w zakresie higieny i lecznictwa w II połowie XIX i początków XX, [w:] Historyczno-społeczne aspekty starzenia się i starości, red. Stawiak-Ososińska M., Szplit A., Agencja Reklamowa TOP – Drukarnia Cyfrowa, Kielce (Polska) 2014, 50. Dodać należy, że publikacja autorstwa J.H. Réveillégo-Parise’a pt. Starość popularny wykład fizjologii, psychologii, medycyny i higieny względnie do wieku starszego, w przekładzie polskim F. Olszeskiego ukazała się we Lwowie w 1877 r.
Urbanek B., Medycyna a starość…, 85.
Szarota Z., Starzenie się i starość w wymiarze instytucjonalnego wsparcia na przykładzie Krakowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków (Polska) 2010, 7.
Urbanek B., Medycyna a starość…, 86.
https://www.britannica,com>Jean-...https://wikipedia.org>wiki>Jea – 20.09.2022.
Feliks Wermiński (1860-1917) – botanik, zwolennik historii naturalnej, tłumacz. Zob. [online:] https://wiersze.fandom,com>wiki>Feliks_Wernicki – 21.09.2022.
Miecznikow I., Zarysy optymistyczne, tłum. Wermiński F., Bibljoteka Naukowa, Warszawa (Polska) 1907, 183.
Rodowód geriatrii wywodzi się z mitologii greckiej – patronów: ducha starości, w postaci starego mężczyzny o nazwie Geras, i bogini nocy Nyx. Zob. Ozarin L., IL Nascher (1863-1944) The First American Geriatrician. Psychiatric News, 2008, 21 XI, https://doi.org/10.1176/pn.43.220024.
Istnieją jednak pewne rozbieżności co do daty wydania publikacji. Bowiem zdaniem L. Ozarin książka miała się już ukazać w 1914 r, drugie jej wydanie w dwa lata później. Zob. Ozarin L., IL Nasher…
W tym 15 pozycji do roku 1900 i 27 do wybuchu II wojny światowej. Zob. Konopka S., Polska bibliografia lekarska dziewiętnastego wieku (1801-1900), t. XII, PZWL, Warszawa (Polska) 1984, 199–200; Konopka S., Polska bibliografia lekarska 1901-1939, (nie wydrukowana); hasło „Wiek starczy” [w:] Główna Biblioteka Lekarska, [online:] www.gbl.waw.pl– 25.09.2022.
Nawrot-Borowska M., „Życie długie i starość zdrowa”…, 40.
https://Ossolineum,pl>index,php>dziennik-zdrowia-dl – 29.09.2022.
Lafontaine L., O wartości zdrowia y długiego życia zamiast powinszowania nowego życia. Dziennik Zdrowia dla Wszystkich Stanów, 1801, 7, 3-39.
Pierre Patte 1723-1814, [online:] https://wst.bibloteki.pl>ici>search>q=Patte,+Piere+... – 10.10.2022.
Wroczyński K., Część lekarska statystycznego opisania domu przytułku starców w Górze Kalwarii. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego, 1844, 12, 2,196-237.
Urbanek B., Medycyna a starość…, 90.
Eborowicz A., Starość. Opiekun Domowy, 1865, 43, 344-346.
Urbanek B., Medycyna a starość…, 90-91.
Urbanek B., Medycyna a starość…, 91.
Temat długowieczności był w polskich środowiskach dość popularny w drugiej połowie XIX w. Drukowano prace obce np. P. Mantegazza Jak dożyć sędziwego wieku, w przekładzie K.O., wydana w galicyjskim Złoczowie w 1895 r. ale i polskich autorów, oprócz już wymienionego także artykuł Józefa Polaka O długowieczności, ogłoszony w 1887 w „Kurjerze Codziennym” w numerze 332.
Słownik polszczyzny XVI wieku, Instytut Badań Literackich PAN, [online:] https://spxvi.edu.pl>ineks>haslo – 16.10.2022.
Stella-Sawicki J., Czerstwa starość czyli jak zachować zdrowie do późnego wieku, Gebethner i Wolff, Warszawa (Polska) 1901, 1.
Stella-Sawicki J., Czerstwa starość…, 3.
Stella-Sawicki J., Czerstwa starość…, 7.
Stella-Sawicki J., Czerstwa starość…, 13.
Stella-Sawicki J., Czerstwa starość…, 60.
Stella-Sawicki J., Czerstwa starość…, 55.
Stella-Sawicki J., Czerstwa starość…, 57.
Stella-Sawicki J., Czerstwa starość…, 58.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Wanda_Szczawi%C5%84ska – 19.09.2022.
Szczawińska W., Walka ze starością. Głos, 1900, 7, 98-100. Na łamach tego tygodnika W. Szczawińska w latach 1900-1905 chętnie zamieszczała swoje artykuły na tematy medyczne, czasem były to doniesienia z paryskiego Instytutu Pasteura. Por. Głos, 1900-1905, Bibliografia zawartości. Materiały bibliograficzne, 1954, 4, 151-153.
Hornowski J., Samoobrona organizmu w walce o zdrowie o zdrowie i życie a choroby, starość i śmierć, nakładem Książnicy Polskiej Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, Lwów 1918, 80.
„Senectus insanabilis morbus est”. Ibidem.
Hornowski J., Samoobrona organizmu…, 81.
https://wikipedia.org>wiki>teoria konstytucjonalna – 20.10.2022.
Hornowski J., Samoobrona organizmu…, 92.
„Póki nie pojąłeś życia, jak możesz pojąć śmierć?”. Por. Hornowski J., Samoobrona organizmu…, 93.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Archives of the History and Philosophy of Medicine
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
